چگونه توئیتر از کاربران عربستانی جاسوسی می کند؟
آیا ناتوانی «سیلیکون ولی» در حفظ امنیت حریم خصوصی کاربران عربستان سعودی تازه آغاز ماجراست؟
توئیتر تاکنون تلاش زیادی را برای پاکسازی محتوای این شبکه اجتماعی، مقابله با هکرها و همچنین ممانعت از انتشار اخبار جعلی به کار بسته و در تازه‌ترین مورد هم از انتشار آگهی‌های تبلیغاتی سیاسی و جهت دار بر این پلتفرم جلوگیری کرده است. اما با همه این ها، اخیرا انتشار خبری مبنی بر جاسوسی کارکنان توئیتر از حساب توئیتری کاربران به نفع عربستان سعودی، جنجال‌های تازه‌ای برای این پلتفرم به پا کرده است.
ضعف«سیلیکون ولی» در محافظت از حریم خصوصی
جاسوسی حداقل دو کارمند سابق توئیتر از کاربران این شبکه اجتماعی پرطرفدار به نفع عربستان سعودی، باز هم موضوع نقض حریم خصوصی در این پلتفرم را بر سر زبان‌ها انداخته و بازهم توان «سیلیکون ولی» امریکا برای محافظت از حریم خصوصی کاربران مخالف رژیم‌های سرکوبگر ازجمله عربستان سعودی زیر سؤال رفته است.
وزارت دادگستری امریکا هفته قبل دو کارمند سابق توئیتر به‌همراه یک شهروند عربستان سعودی را به جاسوسی و جمع‌آوری اطلاعات شخصی منتقدان پادشاهی سعودی متهم کرد و با توجه به اینکه عربستان سعودی متحد اصلی امریکا در خاورمیانه محسوب میشود و حتی با وجود قتل فجیع جمال خاشقجی خبرنگار سعودی، همچنان ترامپ با پادشاه عربستان رابطه‌ای نزدیک و دوستانه دارد، انتشار چنین گزارشی از سوی امریکا برای بسیاری عجیب بود.
یکی از این متهمان، «علی الزباره» مهندس و کارمند سابق توئیتر است که در سال 2015 این پلتفرم را ترک کرد. گفته میشود وی به اطلاعات شخصی بیش از 6هزار کاربر به نفع عربستان سعودی دست یافته است.
«احمد ابو عمو» هم یکی دیگر از کارمندان سابق توئیتر و شهروند امریکاست که البته در سیاتل دستگیر شده است. وی از طریق توئیتر به‌حساب ایمیل کاربران و شماره تلفن آنها، تاریخ تولد و همچنین آدرس پروتکل اینترنت آنها دست یافته است که این آدرس سبب شناسایی لوکیشن کاربران میشود.
وی همچنین با دسترسی به اطلاعات حساس کاربران، به رژیم سعودی برای شناسایی صاحبان اصلی اکانت‌های ناشناس کمک کرده است؛ کاربرانی که به احتمال زیاد در داخل عربستان زندگی می‌کنند یا از ترس آسیب رسیدن به خانواده هایشان، خود را پشت اکانت‌های ناشناس مخفی می‌کنند.
«احمد ابو عمو» تاکنون پست‌های توئیتری زیادی به نفع عربستان درباره امور داخلی این کشور داشته و همچنین به جعل برخی اسناد برای جلوگیری از تحقیقات اف‌بی‌آی متهم شده است. وی 3سال بعد از ترک توئیتر در سال 2015، در آمازون مشغول به کار بوده به‌همین دلیل برخی معتقدند شاید همین روزها شاهد رسوایی‌های جدیدی در آمازون نیز باشیم.
سومین متهم هم «احمد المطیری» است که به‌عنوان واسطه بین مقامات عربستان سعودی و کارکنان توئیتر عمل کرده است. این سه متهم به 10سال حبس و پرداخت 250هزار دلار جریمه نقدی متهم شده‌اند ولی ابو عمو به 20سال حبس اضافی و 250هزار دلار جریمه برای گمراه کردن مأموران اف بی‌آی نیز محکوم شده است.
عربستان، برگ برنده توئیتر
بسیاری معتقدند که این اتفاق نشان از قدرت توئیتر و تلاش پادشاه عربستان برای به‌دست گرفتن کنترل این فضای مجازی دارد. در عربستان سعودی محل عمومی برای گردهمایی‌هایی به‌منظور بیان عقاید و بحث‌های سیاسی وجود ندارد و به‌نظر می‌رسد توئیتر این خلأ را پر کرده است.
کاربران عربستانی یکی از بزرگ‌ترین جمعیت‌های طرفدار توئیتر محسوب می‌شوند و در این کشور 9.9میلیون کاربر فعال توئیتر وجود دارد که به این ترتیب چهارمین کشور برتر در زمینه تعداد کاربران توئیتر محسوب میشود و بعد از امریکا، بریتانیا و ژاپن قرار گرفته است.
البته با توجه به اینکه حدود یک‌سوم از جمعیت 30میلیونی این کشور کاربر توئیتر هستند، اگر بخواهیم تعداد کاربران توئیتر را با درصد جمعیت کشور که از این پلتفرم استقبال کرده‌اند مورد بررسی قرار دهیم باید گفت که عربستان در این زمینه بالاترین نرخ را به خود اختصاص می‌دهد. یعنی در این شاخص، درصد کاربران توئیتر در عربستان 37درصد اعلام شده در حالی که این رقم در امریکا به 18درصد می‌رسد به‌همین دلیل برخی عربستان را برگ برنده توئیتر می‌دانند که البته ممکن است افشای ماجرای جاسوسی بر کاربران تأثیرگذار باشد. درمیان کاربران توئیترعربستان از روحانیون مسلمان و خبرنگاران مشهور گرفته تا ستاره‌ها و بازیگران تلویزیون و حتی پادشاه 83ساله عربستان سعودی با 7.8میلیون فالوور را می‌توان دید. جمال خاشقجی خبرنگار مخالف حکومت عربستان که در سال گذشته به‌طرز فجیعی در استانبول به قتل رسید نیز در زمان مرگش 1.6میلیون فالوور داشت و توانست حتی بعد از ممنوعیت حضورش در رسانه‌های عربستان، همچنان عقایدش را اعلام کند؛ در واقع پادشاه سعودی از مقابله با وی در توئیتر مستأصل شده بود و بسیاری، قتل وی را نتیجه همین استیصال می‌دانند.
ارتش روبات‌های توئیتری عربستان
با توجه به اهمیت توئیتر، این پلتفرم به میدان جنگ حکومت عربستان با مخالفان خود چه در داخل کشور و چه در بیرون از مرزها تبدیل شده و جالب اینجاست که عربستان این پلتفرم را مسدود و فیلتر نکرده و برخی معتقدند عملاً با این کار، توئیتر را به سوپاپ اطمینان خود تبدیل کرده است. درمقابل، منتقدان و محققان معتقدند که عربستان هرچند این شبکه اجتماعی را فیلتر نکرده ولی با صرف هزینه‌های کلان و سرمایه‌گذاری برای تکنولوژی‌های مختلف، تلاش کرده تا کنترل این فضا را به دست بگیرد و همه رفتار کاربران را در این پلتفرم زیر نظر داشته باشد.
«الکسی آبراهامز» یکی از محققان گروه تحقیقاتی Citizen Lab دانشگاه تورنتو معتقد است: با توجه به سرمایه‌گذاری کلان حکومت عربستان، عملاً این شبکه اجتماعی برای حکومت سودمندتر شده است تا اپوزیسیون. رژیم سعودی برای شکل دادن به این فضای آنلاین، ارتشی از اکانت‌ها را تشکیل داده تا بتوانند در پلتفرم توئیتر به همه صداهای منتقد حمله کنند.
وی افزود: این اکانت‌های اتومات بیشتر روبات هستند یا اکانت‌هایی که توسط کاربرانی از سوی دولت اداره می‌شوند. این کاربران برای توئیت‌های خود عملاً از عربستان حقوق دریافت می‌کنند. این روبات‌ها و همچنین اکانت‌های فرمایشی در مواقع مورد نیاز وارد عمل می‌شوند و به نفع عربستان سعودی، هشتگ‌هایی را با اهدافی خاص اداره می‌کنند تا صحبت‌های منتقدین را تحت‌الشعاع قرار دهند.
«آدام گوگل» فعال حقوق بشر و محقق خاورمیانه نیز گفت: «سعد القطانی» مشاور ارشد پیشین ولیعهد عربستان که به‌عنوان دبیر فدراسیون امنیت سایبری این کشور فعالیت می‌کرد یک هشتگ با عنوان«لیست سیاه» ایجاد کرد تا بتواند منتقدان را نشانه بگیرد. البته اکانت توئیتر وی در ماه سپتامبر به‌دلیل مشارکت در قتل خاشقجی تعلیق شد.
اما مخالفان سعودی‌ها چگونه عمل می‌کنند؟ مخالفان که بخش عمده آنها در خارج از عربستان سعودی سکونت دارند از توئیتر برای بیان عقاید و دیدگاه منتقدانه خود نسبت به حکومت سعودی بهره می‌گیرند. از این افراد می‌توان به فعالان حقوق بشر که موضوع بازداشتی‌ها را پیگیری می‌کنند و همچنین مخالفانی همچون «عمر عبدالعزیز» صمیمی‌ترین دوست جمال خاشقجی اشاره کرد که اکنون در کانادا زندگی می‌کند و در توئیتر در ویدئوهایی به نقد سیاست‌های عربستان سعودی می‌پردازد. اما عربستان تاکنون تلاش زیادی داشته تا وی را خاموش کند.
واکنش توئیتر
واکنش توئیتر هم نسبت به این موضوع جالب است. توئیتر در وبلاگ خود از اف‌بی‌آی تشکر کرده و نوشته است ما می‌دانیم که خطرات زیادی برای کسانی که عقاید خود را در کشورهایی با حکومت‌های سرکوبگر منتشر می‌کنند وجود دارد به همین دلیل هم به‌دنبال ابزارهایی هستیم تا در عین بیان دیدگاه، از حریم خصوصی کاربران حفاظت بیشتری شود. ما مشکل را حل کرده و سطح دسترسی کارمندان توئیتر را به اطلاعات حساس کاربران به حداقل رسانده‌ایم.
اما برخی این موضوع را کافی نمی‌دانند. به‌عنوان مثال «الکس استاموس» رئیس امنیت سابق فیس‌بوک می‌گوید: کمپانی‌های فناوری باید تلاش بیشتری برای شناسایی کارکنان متخلف که در نقش جاسوس عمل می‌کنند داشته باشند. وی به توئیتر هشدار داده که این رسوایی جاسوسی، تازه آغاز ماجراست و هیچ تضمینی وجود ندارد که مواردی مشابه رخ ندهد. در واقع ما منتظر تعداد بیشتری از این موارد در شبکه‌های اجتماعی مختلف در آینده هستیم.