ایرانسل محدودیت‌های اینترنتی را رفع کرد
برای فهم آنچه در آمارهای نت بلاکز، از قطعی‌های اخیر اینترنت در ایران مشاهده میشود، دانستن برخی مفاهیم شبکه ضروری است.
شبکه جهانی اینترنت مجموعه‌ای از شبکه‌های محلی است که در اصطلاح فنی به‌عنوان سامانه‌های خودمختار (Autonomous Systems) شناخته می‌شوند.
– هر کدام از شبکه‌های محلی، مجموعه‌ای از دستگاه‌های متصل به هم است و هر یک از این دستگاه‌ها برای شناخته شدن در شبکه از آدرس‌های اینترنتی یا IP استفاده می‌کنند.
-دستگاه‌های یک سامانه خودمختار، برای تماس با هم می‌توانند از آدرس‌های خصوصی یا Private IP (که فقط درون همان شبکه محلی، منحصر به فرد هستند) استفاده کنند ولی برای ارتباط با دستگاه‌های سایر شبکه‌ها باید از Public IP یا آدرس‌های اینترنتی عمومی (که در جهان منحصر به فرد هستند) استفاده کنند.
-آدرس‌های اینترنتی عمومی یا Public IP بی‌شمار نیستند و توسط نهادهای بین المللی به شبکه‌های محلی تخصیص داده می‌شوند.
-هر سامانه خودمختار یک شماره منحصر به فرد (ASN) دارد و مسیریاب‌های مرزی این سامانه‌های خودمختار، تحت پروتکل دروازه مرزی یا BGP با هم در ارتباط هستند. در این پروتکل هر ASN فهرست آدرس‌های اینترنتی عمومی که در شبکه خود دارد را به اطلاع مسیریاب‌های مرزی دیگر شبکه‌ها می‌رساند (به اصلاح فنی هر ASN در پروتکل BGP لیست Public IP های خود را به دیگران Advertize می‌کند) تا آنها بتوانند در صورت نیاز با آن آدرس‌ها ارتباط برقرار کنند.
-به دلیل محدودیت تعداد آدرس‌های عمومی(Public IP) که در اختیار شبکه‌های محلی قرار دارد، شبکه‌ها از تکنیک NAT یا ترجمه آدرس شبکه برای تبدیل آدرس‌های خصوصی به عمومی استفاده می‌کنند و به این ترتیب پکت‌های دیتا در داخل شبکه محلی از آدرس‌های خصوصی و در بیرون از مرز شبکه محلی از آدرس‌های عمومی استفاده می‌کنند. این کار باعث میشود دستگاه‌های خارج از شبکه محلی نتوانند آدرس‌های خصوصی تخصیص‌یافته به کاربران شبکه محلی را ببینند یا آنها را پینگ کنند.
-با این توضیحات، بدیهی است که نت بلاکز برای تهیه آمار خود از پینگ کردن میلیون‌ها کاربر استفاده نمی‌کند چراکه NATing در تمام شبکه‌های بزرگ، اجازه پینگ کردن کاربران را به اعضای خارج از آن شبکه نمی‌دهد.
-به نظر می‌رسد که روش نت بلاکز برای رصد کردن دسترسی کاربران شبکه‌ها به اینترنت روشی ساده و ابتدایی است؛ به این ترتیب که تعداد آدرس‌های عمومی که توسط یک ASN در BGP ادورتایز میشود را با تعداد این آدرس‌ها در شرایط عادی قیاس می‌کند و برای مثال اعلام می‌کند که یک شبکه خاص در حال حاضر فقط ده درصد از آدرس‌هایی را که همیشه ادورتایز می‌کرد، به اطلاع دیگر مسیریاب‌ها می‌رساند و بنابراین ارتباط نود درصد کاربران (یا به عبارت دقیق‌تر نود درصد از آدرس‌های موجود در آن شبکه) قطع شده است.
-با این روش نت بلاکز قادر به اندازه گیری حجم ترافیک دیتا و مقایسه آن با حالت عادی نیست. برای مثال وقتی فقط شبکه‌های ثابت ایرانی مجوز برقراری مجدد ارتباط کاربران خود را یافتند، آمار نت بلاکز به هفتاد درصد رسید در حالی که بدیهی است که براساس آمارهای موجود، ترافیک شبکه‌های ثابت در مجموع کسر بسیار کوچک‌تری از کل ترافیک کشور است. در واقع این آمار نشان میداد که درصد بزرگتری از آدرس‌های عمومی واگذار شده به ایران، به رغم کاهش تعداد کاربران شبکه‌های ثابت، هنوز در اختیار اپراتورهای ثابت ایرانی مانده است.
– با این حال وقتی آمار نت بلاکز نشان می‌دهد اپراتوری فقط یک‌درصد از آدرس‌های معمول خودش را ادورتایز می‌کند به این معنی است که هنوز ۹۹ درصد از آدرس‌هایی که در اختیار این اپراتور است، در شبکه اینترنت مسیریابی نمی‌شوند. با توجه به صدور مجوز برقراری ارتباطات در ۹ استان از ۳۱ استان کشور، باید پرسید که آیا فقط یک‌درصد از آدرس‌های عمومی در اختیار آن اپراتور، برای ارایه سرویس مناسب به ۹ استان کافی است؟ اگر این‌طور باشد یعنی منابع در اختیار این اپراتور بسیار بیش از نیاز آنهاست و اگر این‌طور نباشد یعنی این اپراتور بر خلاف ایرانسل نتوانسته محدودیت‌ها را به نحو مناسبی در ۹ استان رفع کند.
– به نظر می‌رسد ایرانسل توانسته با سرعت و روش مناسب‌تری به محض صدور مجوز، محدودیت‌ها را رفع کند و برای اجرای دستورهای مقامات امنیتی در مورد مناطق خاص، مناطق بزرگتری را محدود نکرده است.