تغییر مدیریت در بزرگترین اپراتور موبایل چگونه رقم خورد
تغییرات مدیریتی در بزرگترین اپراتور موبایل کشور در ۲ سال اخیر با حواشی بسیاری همراه بوده و به نظر می رسد جریان ها و گروههای مختلفی به دنبال توسعه نفوذ و اثرگذاری خود در این اپراتور هستند.
مطابق با آخرین آمار سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی که مربوط به پایان شهریورماه امسال می شود، از تعداد ۱۱۶ میلیون و ۵۱ هزار مشترک موبایل در کشور، اپراتور همراه اول بیش از ۵۳ درصد این بازار را در اختیار دارد.
این اپراتور با داشتن بیش از ۱۸ میلیون مشترک سیم کارت دائمی و ۴۳ میلیون مشترک سیم کارت اعتباری، ۶۱.۷ میلیون مشترک فعال دارد و ۷۴.۳۱ درصد ضریب نفوذ موبایل در کشور را از آن خود کرده است.
این آمار از اهمیت و تاثیرگذاری این اپراتور در حوزه ارتباطات سیار کشور حکایت دارد. از سوی دیگر آخرین وضعیت دستاوردهای مالی همراه اول نیز که مربوط به پایان سال ۹۷ است نشان می دهد که درآمد عملیاتی این شرکت ۱۴۰۴۰۲میلیارد ریال و سود خالص آن نیز ۳۴۲۲۴ میلیارد ریال برآورد می شود و آنچه که اهمیت این اپراتور را دوچندان می کند این است که این شرکت سالانه بخشی از درآمد خود را به دولت می دهد.
برای مثال در گزارشی که بر مبنای اطلاعات مستند کدال بورس منتشر شده، پرداختی همراه اول به دولت های یازدهم و دوازدهم حدود ۴۰ هزار میلیارد تومان بوده و به تفکیک هر سال در این بازه زمانی مطابق جدول زیر آمده است:
این گزارش نشان می دهد که همراه اول در یک دهه گذشته بیش از ۵۰ هزار میلیارد تومان به دولت پرداخت کرده است.
نفوذ جریان های حاکم در تغییرات مدیریتی MCI
با توجه به موارد ذکر شده و اهمیتی که اپراتور همراه اول در کشور دارد، به نظر می رسد که جریان ها و گروههای مختلفی از جمله دولت، به دنبال توسعه نفوذ خود و اثرگذاری در جایگاه مدیریت این اپراتور هستند. این تلاش حتی با خصوصی سازی اپراتور همراه اول و واگذاری سهام آن به بورس نیز کاهش نیافته است چرا که پس از خصوصی سازی شرکت مخابرات ایران در سال ۸۸ ، ۵ درصد از کل سهام شرکت ارتباطات سیار در بازار فرابورس ایران از سهامی خاص به سهامی عام تغییر شخصیت حقوقی داد و در سال ۹۱ این شرکت در بورس اوراق بهادار ایران پذیرفته شده‌است. با این وجود ترکیب هیئت مدیره شرکت ارتباطات سیار، دو نفر به عنوان نماینده دولت حضور دارند.
در این میان آنچه که واضح است اینکه جایگاه مدیرعاملی همراه اول به عنوان بزرگترین اپراتور تلفن همراه کشور، فردی را می‌طلبد که هم از نظر فنی و هم از نظر اجرایی با این صنعت آشنا باشد. در این راستا برخی کارشناسان معتقدند که انتخاب یک فرد با عقبه سیاسی برای این جایگاه، اشتباهی جبران ناپذیر است و چنانچه سهامدار عمده، تصمیم به استفاده از پشتوانه‌های سیاسی افراد دارد، می تواند از توان آنها در هیئت مدیره بهره ببرد.
با این وجود روز گذشته مهدی اخوان بهابادی از سوی هیئت مدیره به عنوان مدیرعامل همراه اول، انتخاب شد. وی سابقه دبیری شورای عالی فضای مجازی و رئیس مرکز ملی فضای مجازی در سال ۹۱ و همزمان با دولت دهم را در کارنامه دارد.
وی در سال ۱۳۹۳ با حکم محمد سرافراز به سمت قائم مقام رئیس سازمان صدا و سیما در امور فناوری و رسانه‌های نوین منصوب شد که پس از تغییرات مدیریتی در سازمان صدا و سیما از این سازمان خارج و به عنوان عضو هیئت مدیره از سوی سهامدار عمده شرکت مخابرات ایران، به عضویت در هیئت مدیره همراه اول رسید.
انتصاب اخوان بهابادی به مدیرعاملی همراه اول از آن جهت دارای اهمیت است که طی دو سال گذشته (دی ماه ۹۶ تاکنون) موضوع تغییر تحولات در بدنه مدیریتی این اپراتور بارها مطرح شده و به دلیل برخی مخالفتها میان سهامداران عمده و دولت با حواشی بسیاری همراه بود.
چه کسانی سکان هیئت مدیره همراه اول را در اختیار دارند
طبق آخرین اطلاعاتی که از سوی اداره کل ارتباطات شرکت ارتباطات سیار ایران منتشر شده و مربوط به سی ام مهرماه ۹۸ می شود پس از تغییراتی که در ترکیب اعضای هیئت مدیره اپراتور همراه اول اتفاق افتاد، محمدسعید سرافراز، محمود کمانی، علی بقایی، بابک تراکمه و مهدی غیناقی اعضای فعلی هیئت مدیره این اپراتور را تشکیل می دهند. براین اساس علی بقایی رئیس هیات مدیره، محمود کمانی نائب رئیس هیئت مدیره، محمدسعید سرافزار عضو هیئت مدیره این اپراتور هستند و بابک تراکمه و مهدی غیناقی نیز به نمایندگی دولت در این هیئت مدیره حضور دارند.
مهدی اخوان بهابادی تا مهرماه امسال رئیس هئیت مدیره همراه اول بود که جای خود را به علی بقایی داد. همچنین با خروج اخوان از هیئت مدیره همراه اول سرافراز عضو هیئت مدیره شد. محمود کمانی نیز جایگزین اسدالله دهناد به عضویت هیئت مدیره این اپراتور درآمده است.
حاشیه های تغییر و تحولات در مدیریت همراه اول
تغییرات مدیریتی همراه اول طی دو سال اخیر با حواشی بسیاری همراه بود. دی ماه ۱۳۹۶ هیئت مدیره همراه اول، پس از ۱۲ سال فعالیت وحید صدوقی به عنوان مدیرعامل این شرکت، حمید فرهنگ مدیرعامل اسبق شرکت رایتل را برای مدیرعاملی همراه اول انتخاب کرد.
سابقه فرهنگ در شستا این تصور را به وجود آورد که وی به خواست وزیر ارتباطات مدیرعامل شده است اما در آن زمان آذری جهرمی این اخبار را تکذیب کرد. مجموعه اخباری که بعدتر نیز از گوشه و کنار شنیده شد حاکی از آن بود که برکناری صدوقی و جانشینی فرهنگ نه بنا بر تمایل وزارتخانه که به خواست سهامداران غیردولتی مخابرات صورت گرفته است.
پس از آن در مردادماه سال ۹۷ برای دومین بار در فاصله یک سال، هیئت مدیره همراه اول به صلاحدید سهامداران عمده تصمیم به تغییر مدیرعامل گرفت و نام مهرداد بذرپاش به میان آمد.
وی که عضو هیئت مدیره شرکت گسترش الکترونیک مبین ایران سهامدار عمده همراه اول است، خبر انتصابش به‌عنوان مدیرعاملی شرکت ارتباطات سیار را تکذیب کرد. به نحوی که دفتر مهرداد بذرپاش، با تشکر از پیشنهاد سهامداران مخابرات و همراه اول اعلام کرد که «وی بنایی به پذیرش این مسئولیت ندارد».
در آن زمان شایعات مختلفی درباره تغییر مدیریت اپراتور همراه اول و نارضایتی وزارت ارتباطات در رسانه‌های کشور مطرح شد و پیگیری رسانه‌ها پس از انتشار این شایعات تا جایی پیش رفت که مدیرکل روابط عمومی وزارت ارتباطات تلویحا مراتب نارضایتی این وزارتخانه را در خصوص تغییرات احتمالی به صورت کاملا نامحسوس ابراز کرد.
سیدجمال هادیان سخنگوی وزارت ارتباطات با اشاره به علت تغییر زودهنگام نظر سهامداران عمده در مورد «حمید فرهنگ» گفته بود: «شاخص های متفاوتی از نظر مدیریتی مطرح است و بنده مشخصا ارزیابی همه جانبه ندارم اما از نظر شاخص های اقتصادی، کیفی و فنی که توسط رگولاتوری پایش میشود، همراه اول در دوره مدیریت آقای فرهنگ رشد خوبی را تجربه کرده است.»
وی درباره نظر دولت در روند این انتصابها نیز گفت: «باید بپذیریم که بنا بر سیاست های اصل ۴۴ قانون اساسی، مخابرات خصوصی سازی شده و بیشتر تصمیم‌گیری‌ها برعهده دولت نیست و مطابق قواعد تجارت باید به نظر سهامداران عمده احترام گذاشت. هر چند ممکن است عدم هماهنگی و اختلاف نظر باعث کاهش سطح تعاملات شود که امیدواریم در شرایط جدید فضا به گونه ای رقم بخورد که فضای همدلی کنونی ادامه یابد.»
پس از لغو گمانه زنی ها درباره مدیرعاملی بذرپاش در اپراتور همراه اول، مهرماه امسال نیز برخی رسانه ها از انتخاب محمد مردانی به عنوان مدیرعامل جدید همراه اول از سوی سهامدار عمده خبر داده بودند؛ اما ساعاتی بعد و با عدم حضور دو نماینده دولت در جلسه ۲۹ مهرماه هیئت مدیره و به رغم حضور محمد مردانی در این جلسه و طرح موضوع انتخابش به عنوان مدیرعامل، وی با اشاره به لزوم اجماع کامل سهامداران، از پذیرش این مسئولیت خودداری کرد.
از این رو باید گفت که طی دو سال اخیر فارغ از انتشار تمامی اخبار متناقض و تاکیدها و تکذیب‌ها، اختلاف نظر سهامدار عمده همراه اول با دولت بیشتر به چشم می خورد؛ هر چند که این اختلاف نظرها در دولت یازدهم نیز تا حدودی دیده می شد.
البته تاکنون هیچ نهاد یا شخصی در خصوص دلایل اختلاف نظر دولت و سهامدار عمده همراه اول به صورت رسمی اظهارنظر نکرده و این موضوع تایید نشده است اما همچنان شایعاتی در خصوص اینکه دولت و برخی جریانات در تلاش برای نفوذ در بدنه مدیریتی این اپراتور هستند، به چشم می خورد.
با این وجود انتصاب روز گذشته اخوان بهابادی به عنوان مدیرعامل همراه اول که از سوی سهامدار عمده و با حضور نمایندگان دولت در هیئت مدیره همراه اول صورت گرفته، بار دیگر این سوال را به وجود می آورد که آیا این انتصاب به تایید وزارت ارتباطات می رسد یا رسیده؟ چرا که سال گذشته و درپی علنی شدن موضوع انتصاب بذرپاش به مدیرعاملی همراه اول، گفته می شد که این موضوع با مقاومت جدی وزیر ارتباطات و دولت مواجه شده است.
مصوبه ای که انتصاب مدیران اپراتورها را مشروط می کند
کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات در آخرین جلسه خود در تاریخ ۲۴ شهریورماه ۹۸ طرحی را به تصویب رساند که بر مبنای آن، از این پس انتصاب مدیران اپراتورهایی که بیش از ۵۰۰ هزار مشترک دارند، باید با تایید صلاحیت رگولاتوری صورت گیرد.
طبق این مصوبه که با شماره ۲۹۴ و تحت عنوان «الزامات احراز صلاحیت حرفه ای و تخصصی برای تصدی سمت های هیئت مدیره، مدیران عامل و معاونان فنی اپراتورهای دارنده پروانه خدمات در حوزه ICT » به تصویب رسیده ، مدیران اپراتورها باید از نظر رشته تحصیلی و سابقه حداقل ۸ ساله حرفه ای و تخصصی در این حوزه، احراز صلاحیت شوند و حتی قائم مقام، سرپرست و جانشین مدیران اعلام شده نیز مشمول این مصوبه خواهند بود.
این مصوبه از آن جهت دارای ابهاماتی بود که همزمان با انتصاب «مینا مهرنوش» مدیرعامل اپراتور رایتل وابسته به شرکت سرمایه گذاری تامین اجتماعی (شستا) اتفاق افتاد و رگولاتوری با استناد به مصوبه یک روزه خود، این حکم را فاقد وجاهت قانونی و سرپیچی از مصوبه کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات عنوان کرد.
با این وجود به نظر می رسد که مخالفت وزیر ارتباطات در تصمیم به انتصابات درون اپراتورها که سابقه ای پیش از این داشته، این بار با مصوبه ۲۹۴ کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات، شکل قانونی به خود گرفته است.
در مردادماه سال گذشته و در پی تصمیم سهامدار عمده شرکت مخابرات ایران به تغییرات مدیریتی در اپراتور همراه اول، مخالفتهایی از سوی آذری جهرمی شنیده می شد که در آن زمان و براساس قانون، وزیر ارتباطات نمی‌توانست به صورت مستقیم در این زمینه تاثیرگذار باشد. اما هم اکنون جهرمی که ریاست کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات را برعهده دارد، با بهره گیری از قدرت خود در این کمیسیون، طرحی را به تصویب رسانده که بدون جدال و درگیری، اختیار انتصابات در اپراتورها را برعهده گیرد.
با تمام این اوصاف هم اکنون این سوال مطرح می شود که آیا انتصاب مهدی اخوان بهابادی مطابق با مصوبه ۲۹۴ پیش خواهد رفت و کمیته ای که مسئولیت احراز صلاحیت مدیران اپراتورها را در کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات بر عهده دارند این انتصاب را تایید می کنند و یا خیر؟
رگولاتوری از روز گذشته تاکنون راه به جایی نبرده و این سازمان تاکنون نظر قطعی در این مورد ارائه نکرده است.
احمد معتمدی عضو کمیته تایید صلاحیت مدیران اپراتورها در کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات نیز اظهار داشت: تاکنون در خصوص تغییرات مدیران همراه اول موضوعی در این کمیته مطرح و بررسی نشده است.