چوب دو سر طلای شبکه ملی اطلاعات
در حالی که مسوولان ارتباطی از عملکرد شبکه ملی اطلاعات در زمان قطعی اینترنت دفاع می‌کنند، کاربران و کسب‌وکارها هنوز هم نگران هستند که قطعی چندروزه اینترنتی مقدمه‌ای برای قطع همیشگی با ارتباطات بین‌الملل باشد و برخی اظهارنظرها نیز بعضا به این نگرانی‌ها دامن می‌زند.
طرح شبکه ملی اطلاعات در کشور از اواخر سال ۱۳۸۴ مطرح و مهم‌ترین دلیل پیاده‌سازی این شبکه در آن سال کاهش وابستگی به شبکه جهانی اینترنت اعلام شد، اما در سال‌های بعد عملا اجرای این طرح با کندی صورت گرفت؛ تا اینکه در دوره وزارت محمود واعظی در وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات دولت یازدهم، اجرای این طرح پیگیری و در نهایت در اواخر همان دولت رونمایی شد.
در سند «ضرورت تبیین الزامات شبکه ملی اطلاعات» که سایت مرکز ملی فضای مجازی منتشر کرده، آمده که شبکه ملی اطلاعات به عنوان زیرساخت ارتباطی کل فضای مجازی، شبکه همه شبکه‌های کشور است. شبکه ملی اطلاعات متشکل از زیرساخت‌های ارتباطی با مدیریت مستقل کاملاً داخلی، شبکه‌ای حفاظت‌شده نسبت به اینترنت و شبکه‌ای با امکان عرضه انواع محتوا و خدمات ارتباطی سراسری برای آحاد مردم است.
از طرفی درحالی که اتصال ایران به شبکه جهانی اینترنت از شنبه شب (۲۵ آبان)، به دلیل ناآرامی‌های ایجادشده در پی اجرای طرح اصلاح و سهمیه‌بندی بنزین و به‌منظور جلوگیری از سوءاستفاده‌های احتمالی از این ابزار ارتباطی قطع شد و به مدت بیش از ۱۰ روز ادامه داشت، شایعاتی از جمله تلاش برای راه‌اندازی اینترنت ملی در سایه شبکه ملی اطلاعات قوت گرفت.
با مطرح شدن موضوع راه‌اندازی اینترنت ملی، محمدجواد آذری جهرمی -وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات- اظهار کرد: «چیزی به نام اینترنت ملی وجود خارجی ندارد، شبکه ملی اطلاعات به معنای قطع اینترنت نیست و قطع اینترنت به کارکردهای شبکه ملی اطلاعات ضربه می‌زند.» او البته از عملکرد شبکه ملی در زمان قطع اینترنت دفاع و بیان کرد: «قطع یک هفته‌ای اینترنت در سراسر کشور به دستور شورای امنیت کشور فرصتی بود که ادعاهای وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در زمینه سند تبیین الزامات شبکه ملی اطلاعات ثابت شود و مشخص شد که با استفاده از شبکه ملی اطلاعات خدمات پایه وجود دارد.»
از طرف دیگر در این مدت گفت‌وگوهای بسیاری، کارشناسی و غیرکارشناسی، درباره شبکه ملی اطلاعات انجام گرفت و برخی به ضرورت راه‌اندازی هرچه زودتر شبکه ملی اطلاعات جهت بی‌نیازی از خارج تاکید کردند، با این هدف که هنگام بروز مسائل امنیتی نیاز به قطع کردن کامل اینترنت نداشته باشیم و در مقابل، نگرانی‌هایی در میان کاربران اینترنتی و کسب‌وکارها ایجاد شد از این جهت که این قطعی موقت، روشی برای آزمودن زیرساخت‌های شبکه ملی اطلاعات و مقدمه‌ای برای قطع همیشگی اینترنت است.
یکی از گفت‌وگوها توسط غلامرضا جلالی -رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور- انجام شد که اظهار کرد: آنچه در شرایط اخیر شاهد آن بودیم آزمون شبکه ملی اطلاعات نبود چون این شبکه زمانی می‌تواند آزمون پس دهد که از خارج کشور اینترنت قطع شود و آنگاه کارکردهای حیاتی خود را حفظ کند و بتواند نیازهای جامعه را در این بخش بدون هیچ مشکلی مرتفع کند، نه اینکه به صورت انتخابی اینترنت برای برخی بخش‌ها وصل باشد.
همچنین اخیرا حسن روحانی – رئیس جمهوری ایران – هنگام تقدیم لایحه بودجه سال ۱۳۹۹ کشور به مجلس شورای اسلامی در بخشی از سخنان خود گفت: از آغاز دولت یازدهم قدرت پهنای باند تقریبا ۲۰ برابر شده است و این روند را ادامه می‌دهیم تا بتوانیم شبکه ملی اطلاعات را آنچنان تقویت کنیم که مردم برای رفع نیازمندی‌های خود نیازی به خارج نداشته باشند. اخیرا مقام معظم رهبری نیز دستوری در این زمینه دادند که ان‌شاءالـله در شورای عالی فضای مجازی آن را دنبال می‌کنیم و مردم ما شرایط بهتری را در این حوزه لمس خواهند کرد.
اگرچه در واکنش به برداشت‌هایی که از این اظهارات شده بود، علیرضا معزی -معاون ارتباطات دفتر رییس جمهوری- در صفحه توییتر خود نوشت: صحبت از توسعه شبکه ملی اطلاعات و استقلال در فضای مجازی، هرگز و هرگز به معنای قطع اینترنت و زیستن در عصر حجر نیست؛ این دو مکمل یکدیگرند. تعبیر قطع ارتباط با جهان، نشان از فقدان درک زیستن در جهان شبکه‌ای است.
این موضوع در شرایطی که هنوز هم خاطره قطعی اینترنت به مدت بیش از ۱۰ روز کمرنگ نشده، برای کاربران با خاموشی دوباره اینترنتی و قطع ارتباط با فضای جهانی گره خورده است. اگرچه قطع ارتباط کامل با اینترنت جهانی، همواره از سوی مسوولان ارتباطی تکذیب شده، اما قطعی شبکه بین‌الملل در هفته‌های گذشته، ابهام و نگرانی و سوالاتی برای کاربران ایجاد کرده است.