تشدید فقر دهک‌های اول و دوم، تهدیدی برای تجارت الکترونیکی است
به گفته معاون توسعه و نوآوری شرکت تجارت الکترونیکی ارتباط فردا، در دو سال 97، مابه‌التفاوت درآمد و هزینه سه دهک اول خانوارهای شهری ایرانی منفی بوده و می‌توان پیش‌بینی کرد که در سال آینده، دهک سوم نیز به این گروه افزوده خواهد شد.
نیما‌نامداری، معاون توسعه و نوآوری شرکت تجارت الکترونیکی ارتباط فردا، چهارشنبه گذشته در رویداد نیم‌دایره که به همت روزنامه دنیای اقتصاد برگزار شد، مطالب خود را با عنوان «بازارهای آنلاین، چالش‌ها و فرصت‌ها» ارایه کرد.
نامداری گفت: تحلیلگران پیش‌بینی می‌کنند که تا سال 2020 میلادی، بازارگاه‌های آنلاین نزدیک به 40 درصد کل خرده‌فروشی آنلاین جهان را به خود اختصاص خواهند داد. بر اساس این آمار، بازار تجارت الکترونیکی در آمریکای شمالی به 504 میلیارد دلار می‌رسد و خرده فروشی آنلاین 14.3 درصد از کل خرده فروشی را به خود اختصاص می‌دهد. هر شهروند آمریکای شمالی نیز 1800 دلار برای تجارت الکترونیکی هزینه می‌کند. حجم بازار تجارت الکترونیکی انگلستان 180.5 میلیارد دلار، اتحادیه اروپا 601.9 میلیارد دلار و چین 584.6 میلیارد دلار برآورد میشود.
وی همچنین به ارایه آماری درباره آمازون پرداخت و گفت: حجم فروش ناخالص آمازون در سال 2018 میلادی 285 میلیارد دلار بوده که از این میزان، 175 میلیارد دلار روی بازارگاه آمازون با نرخ رشد 35.6 درصد به فروش رفته وفروش مستقیم آن 83 میلیارد دلار بوده است. به گفته وی، بیش از 2.5 میلیون فروشنده روی پلتفرم آمازون فعالیت می‌کنند که 20 هزار فروشنده، فروشی بیش از یک میلیون دلار و 140 هزار فروشنده، حدود یکصد هزار دلار فروش درماه داشته‌اند.
بر این اساس، بیشترین حجم خرید آنلاین در آمریکای شمالی مربوط به کالاهای دیجیتال، پوشاک و بعد کتاب، موسیقی و ویدیو بوده است.
معاون توسعه و نوآوری ارتباط فردا، در بخشی از سخنان خود، چالش‌های پلتفرم‌ها را در ایران، نوسان نرخ برابری ارز، مدیریت گردش پول، محاسبه مالیات با توجه به عدم شناخت درباره اقتصاد پلتفرمی از یک سو و مشکلات مقررات گذاری، اندازه بازار محدود و زیرساخت‌ها از سوی دیگر عنوان کرد و افزود: در سمت مشتری نیز با مشکلاتی مانند کاهش قدرت خرید، ابزارهای پرداخت و اعتبار مشتریان روبه‌روییم که اینها بازار بازارگاه‌ها را تهدید می‌کند.
نامداری در توضیح این چالش‌ها گفت: امکان فعالیت منطقه‌ای و بین‌المللی برای بازارگاه‌های ایرانی وجود ندارد. از سویی نرخ تورم کالاهای قابل مبادله در بازارهای الکترونیکی ارتباط مستقیمی با نرخ ارز دارد که این ارتباط فعالیت را برای بازارهای آنلاین سخت می‌کند.
وی افزود: از سویی بانک‌ها چه در بخش تامین کنندگان کالا و چه در بخش خریداران امکان تامین سرمایه مورد نیاز آنان را ندارند.
او بخشی ازمشکلات این بازار را به دلیل مشکلات ساختاری مارکت‌پلیس‌ها با اداره‌های مالیات و تامین اجتماعی عنوان کرد چرا که ساختارهای سنتی‌تر اداری ایران دید درستی از چگونگی فعالیت مارکت‌پلیس‌ها و پلتفرم‌ها ندارند از همین رو فعالیت آنان با چالش مواجه میشود.
از دیگر مشکلاتی که پلتفرم‌ها با آن مواجه هستند و نامداری به آن اشاره کرد مشکلات مربوط به رگولاتوری است. به عقیده او شرکت‌های نوآور در سه مرحله قرار دارند؛ یا آنقدر کوچک هستند که قانون‌گذار به آنها توجهی ندارد یا آنقدر بزرگ که نمی‌توان آنها را نپذیرفت. اما در این میان شرکت‌هایی قرار می‌گیرند که بزرگ شده‌اند اما قانون‌گذار همچنان می‌تواند آنها را تحت فشار قرار دهد که معمولا فین‌تک‌ها در این دست قرار می‌گیرند.
به گفته او اگر شرکت‌هایی مانند کافه‌بازار، دیجی‌کالا، اسنپ و تپسی آنقدر بزرگ شده‌اند که دولت مجبور به پذیرش آنان است به این دلیل است که فاصله کوچک بودن خود تا بزرگ شدن‌شان را به سرعت طی کرده‌اند.
او مشکلات زیرساخت را بخش دیگری از مشکلات و چالش‌های کسب و کارها عنوان کرد و گفت: زیرساخت فناوری کشور به اندازه کسب و کارها رشد نکرده‌است و این فاصله خود را در دوره‌‌ای مانند قطعی اینترنت نشان می‌دهد هر چند که شرکت‌هایی مانند اسنپ و تپسی توانستند از طریق شبکه ملی اطلاعات در این دوره سرویس بدهند اما واقعیت این است که این شبکه نیز در این دوره زمانی قابل اتکا نبود.
وی گفت: معمولا مابه‌التفاوت هزینه‌های اساسی و درآمد خانواده‌ها صرف خریدهای غیر ضرور یا خرید از مارکت پلیس‌ها میشود در این شرایط هر چه شرایط اقتصادی ضعیف‌تر شود امکان خرید خانواده‌ها از مارکت پلیس‌ها نیز کاهش خواهد یافت.
به گفته وی، در سال 96 مابه‌التفاوت درآمد و هزینه ماهانه خانوارهای شهری در دو دهک اول منفی بوده که در سال 97 به سه دهک افزایش یافته است و پیش بینی میشود که در سال آینده، مابه‌التفاوت درآمد و هزینه ماهانه دهک چهارم نیز منفی شود.
آمارهای ارایه شده از سوی نامداری نشان می‌دهد که دو دهک نهم و دهم در همین مدت با افزایش مثبت مابه‌التفاوت درآمد و هزینه مواجه بوده‌اند که این نشان می‌دهد دهک‌های بیشتری به فقر وارد می‌شوند و طبقه غنی نیز در حال غنی‌تر شدن است.
نامداری افزود: بیشترین هزینه خانوارها در جهان معمولا صرف مسکن، غذا و حمل و نقل میشود که این هزینه تقریبا در تمامی دنیا با یکدیگر برابر است و ایران نیز با کشورهای اروپایی در این زمینه تفاوتی ندارد. اما با وجود سهم ۳۰ درصدی مسکن در این هزینه‌ها سهم بازارهای آنلاین در این بخش کمتر است. در مقابل حمل و نقل که در حدود ۱۱ درصد هزینه‌های خانوار را تشکیل می‌دهد بازارهای آنلاین توانسته‌اند حضور موثری داشته باشند و این روند در ایران نیز تکرار شده است. شرکت‌هایی مانند اسنپ و تپسی در همین بخش فعالیت می‌کنند.