گشتی در گورستان اینترنت
فکر کنید می‌خواهید عکسی از خودتان را که پیش از سال 2010 میلادی جایی در اینترنت، به جز فیس‌بوک یا ایمیل‌تان قرار داده‌اید، پیدا کنید؛ یا متن‌هایی که روی مسیج‌بوردها یا صفحه دوست‌تان گذاشته‌اید. آیا به این محتواها دسترسی دارید؟
به نظر می‌رسد عمده مطالب و تصاویری که از دهه قبل میلادی از خودتان روی اینترنت گذاشته‌اید، دیگر در دسترس نیست.
اینترنت در دهه 2010 میلادی، عمدتا با مسایلی همچون نقش شبکه‌های اجتماعی در انتخابات ریاست جمهوری سال 2016 آمریکا، رشد افراط گرایی و سقوط حریم خصوصی با رسوایی‌هایی مثل کمبریج آنالیتیکا به یاد آورده خواهد شد. اما یک پدیده دیگر هم در این دهه رخ نمود که برای آیندگان قابل بررسی خواهد بود: نابودی تدریجی فرهنگ قدیمی‌تر اینترنت.
این نابودی به دو شکل اتفاق افتاده است: سایت‌ها یا سرویس‌هایی که تعطیل شده‌اند یا مدل کسب‌وکارشان تغییر کرده است.
با وجود سر و صدای زیادی که استارتاپ‌های اجتماعی مانند اسنپ‌چت، تیک تاک، میرکت و از این قبیل به راه‌انداخته‌اند؛ اگر خوب دقت کنید می‌بینید که محتواهایی که شما ساخته‌اید، شامل تصاویر، نوشته‌ها، ایمیل‌ها و پیام‌های‌تان، تقریبا به طور انحصاری در دست غول‌های بزرگ فناوری؛ یعنی گوگل، فیس‌بوک، مایکروسافت، آمازون و اپل است.
اما تکلیف باقی محتواهای شما چه میشود؟
کسی چه می‌داند! احتمالا عمدتا این محتواها برای همیشه از بین رفته‌اند.
در ادامه به برخی سرویس‌هایی می‌پردازیم که در دهه 2010 میلادی، رفتند و محتواهای ما را هم با خود بردند.
Friendster
شاید خیلی از ماها روی Friendster نبوده‌ایم. اما به هر حال این شبکه اجتماعی کاربرانی داشت. فرندستر از اوایل دهه 2000 آغاز به کار کرد، اما هرگز نتوانست به محبوبیت فوق‌العاده‌ای برسد. در نهایت هم در سال 2011 میلادی به کلی تغییر مدل داد و به یک شرکت بازی‌سازی تبدیل شد و پروفایل‌های قدیمی کاربرانش را برای همیشه حذف کرد.
Myspace
احتضار مای‌اسپیس طولانی‌تر و مرگش دردناک‌تر بود. در سال 2013 میلادی، این شبکه اجتماعی که روی طرفدارانی داشت، رویکردش را تغییر داد و موسیقی محور شد؛ هر چند همچنان می‌توانستید با حساب کاربری قبلی‌تان به این شبکه وارد شوید و تصاویر و داده‌های‌تان موجود بود. اما در سال 2019 و در پی اشتباه فنی در زمان تغییر سرورها، تمامی محتواهای پروفایل‌های پیش از سال 2015 برای همیشه از بین رفت.
Flickr
فلیکر زمانی محبوب دل‌های عکاسان بود. البته هنوز هم این سرویس وجود دارد؛ اما در اواخر سال 2018، صاحب این سرویس که AOL/Yahoo بود، فلیکر را به سایت میزبانی تصاویر SmugMug فروخت. اسماگ‌ماگ سرویسی بود که عکاسان حرفه‌ای از آن استفاده می‌کردند. در پی این نقل و انتقال، به کاربران فلیکر چندماه فرصت داده شد که آرشیو خود را دانلود کنند یا حساب‌کاربری‌شان را به حساب اسماگ‌ماگ ارتقا دهند که البته باید بابت حساب‌کاربری این سرویس جدید پول پرداخت می‌کردند. کاربرانی که یکی از این دو کار را نکردند، تمامی تصاویر، به جز یک هزار تصویر آخرشان را از دست دادند. مشخص نیست این اتفاق برای چه تعداد از کاربران فلیکر افتاده است. اما می‌توان حدس زد که در پی این اتفاق، تعداد زیادی عکس برای همیشه از بین رفته است.
Webshots
وب‌شاتس در اواسط دهه 90 میلادی آغاز به کار کرد؛ اما در اوایل دهه 2000 میلادی، با ارزان‌‌تر شدن دوربین‌های دیجیتالی بود که اسم و رسمی به هم زد و در نهایت از سوی سی‌نت و سپس از سوی American Greetings خریداری شد. اما چندسال بعد به صاحب اولش فروخته شد و به Smile by Webshots تغییر نام داد. وب‌شاتس در پی این تغییر به سایتی برای وال‌پیپرهای دسکتاپ تبدیل شد و به کاربران فقط دو ماه مهلت داده شد که عکس‌های‌شان را دانلود کنند یا به سرویس پولی Smile بپیوندند. آنهایی که هیچ کدام از این دو کار را نکردند، عکس‌های‌شان برای همیشه پاک شد.
Photobucket
فوتو باکت در سال 2017 اعلام کرد که سرویس hotlinking (میزبانی تصاویر و نمایش آنها روی سایت‌های دیگر) فقط برای حساب‌های کاربری پولی در دسترس خواهد بود. قیمت این حساب‌های کاربری نیز سالانه 400 دلار اعلام شد.
هات لینکینگ امروزه دیگر خیلی از مد افتاده است؛ اما توجه کنید که از این سرویس برای انتشار محتوا روی وبلاگ‌ها، تالارهای گفت‌وگوی اینترنتی و حتی فهرست‌های فروش آمازون استفاده می‌شد که این تصمیم، مقدار زیادی تصاویر از دست رفته روی سرویس‌های مذکور روی دست کاربران گذاشت.
وبلاگ‌ها
البته که وبلاگ نویسی هنوز هم زنده است و تعداد زیادی بلاگر در دنیا مشغول انتشار محتوا هستند؛ اما پیدایش شکل جدیدی از ارتباطات در شبکه‌های اجتماعی که برای همه در دسترس و باز است، سرویس‌های وبلاگ را بسیار ضعیف کرده است. توییتر، تامبلر، اینستاگرام و مدیوم، همه و همه، ایده یک وب‌سایت شخصی را از دور خارج کردند؛ به ویژه برای کسانی که می‌خواهند فقط درباره زندگی روزمره‌شان پست‌های کوتاه بگذارند. برخی از بلاگرهای نیمه حرفه‌ای، یعنی آنهایی که در حوزه‌هایی مانند غذا و مد وبلاگ می‌نویسند و پول می‌گیرند، هنوز فعالند؛ اما بسیاری از آنها هم به سرویس‌هایی مانند اینستاگرام مهاجرت کرده‌اند. غروب گوگل ریدر در سال 2013، در واقع سنگ‌قبری بود که بر مزار محبوبیت وبلاگ‌های شخصی گذاشته شد. حتی برای بلاگرهای حرفه‌ای که روی سایت‌هایی مانند Videogum یا Gawker فعالند هم دهه گذشته، پرفروغ به پایان نرسید.
اما بر خلاف سرویس‌های عکس، وبلاگ‌ها توانستند محتواهای مردم را تا حد زیادی حفظ کنند. سرویس بلاگر که زیرمجموعه گوگل بود، همچنان در دسترس است؛ اگرچه کمتر کاربری روی آن فعال مانده است. وردپرس نیز توانست دوام بیاورد و حتی تامبلر را از ورایزون خریداری کرد. LiveJournal نیز به یک شرکت روس فروخته شد.
اما Xanga در سال 2013 وبلاگ کاربرانی را که حساب کاربری حرفه‌ای نخریده‌اند، حذف کرد و هم اکنون فقط به صورت پولی در دسترس قرار دارد.
AOL Instant Messenger
AIM یکی از اولین و محبوب‌ترین پیام‌رسان‌ها بود؛ اما با پیشرفت پیام‌رسان‌ها رفته رفته محو شد. حالا هم اگر رمز عبور یادتان باشد، می‌توانید به چت‌های قدیمی‌تان دسترسی داشته باشید، وگرنه باید قیدشان را بزنید.