ضربه 78میلیارد دلاری اخبار جعلی به پیکر اقتصاد جهان
امروزه شاهد انتشار حجم وسیعی از اخبار جعلی و اطلاعات غلط و گمراه‌کننده در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی هستیم و بسیاری معتقدند که رویدادهای سرنوشت ساز کشورها ازجمله انتخابات می‌توانند از این اخبار تأثیر بگیرند یا در سایه انتشار این اطلاعات غلط، ضربه‌ای سنگین به ساز و کارهای دموکراتیک وارد شود. اهمیت این موضوع تا آنجاست که مؤسسات پژوهشی مختلف بر تأثیر این اخبار بر اقتصاد جهان مطالعاتی گسترده داشته‌اند و یکی از این گزارش‌های اقتصادی که توسط محققان دانشگاه بالتیمور انجام شده است، نشان می‌دهد اخبار جعلی هرسال حدود 78میلیارد دلار به اقتصاد جهان آسیب می‌رساند.
افزایش هزینه مقابله با اطلاعات جعلی
این روزها شاهد انتشار انواع اخبار جعلی و فیک در جهان هستیم که این موضوع نه تنها بر میزان اعتماد مردم تأثیر گذاشته است بلکه بر اقتصاد کشورها نیز اثر دارد. گزارش محققان دانشگاه بالتیمور هزینه اقتصادی ناشی از این اخبار جعلی را مورد بررسی قرار داده و عنوان کرده است مبلغی که دولت‌ها و شرکت‌های تجاری مجبورند برای مقابله با انتشار اخبار فیک هزینه کنند نیز روندی رو به رشد دارد.
این گزارش اقتصادی که با استفاده از دیتاهای موجود و نیز مصاحبه با افراد صاحبنظر در این حوزه ارائه شده، نشان می‌دهد که اخبار جعلی هرسال حدود 78میلیارد دلار به اقتصاد جهان آسیب می‌رساند و البته اگر به هزینه‌های اقتصادی انتشار این اخبار با دیده‌ای ریزبین‌تر نگاه کنیم و هزینه‌های غیرمستقیم اقتصادی را نیز در نظر بگیریم، می‌بینیم که این آمار و ارقام ابعاد گسترده تری پیدا می‌کنند.
از هزینه‌های غیرمستقیم اقتصادی می‌توان به کاهش اعتماد به مؤسسات و شرکت‌های بزرگ یا سیاستمداران و شخصیت‌های برجسته اشاره کرد. انجماد در فعالیت‌های نوآورانه به‌دلیل بی‌میلی مردم به حضور در چنین فعالیت‌هایی، از دست رفتن ارزش نام تجاری برندها یا شرکت‌های زنجیره‌ای و همچنین لطمه خوردن اعتبار نهادها و سازمان‌هایی ازجمله پلیس و ارتش، هریک می‌تواند بر میزان خسارت‌های اقتصادی برآورده شده در این گزارش بیفزاید. گاه از دست رفتن اعتبار یک شرکت، مؤسسه و… را با هیچ مبلغی نمی‌توان جایگزین کرد. با توجه به این موضوع، برخی معتقدند که میزان خسارت اقتصادی ناشی از اخبار جعلی در جهان را حتی می‌توان تا مرز 100میلیارد دلار تخمین زد.
نگرانی‌های انجمن جهانی اقتصاد
موضوع انتشار اخبار جعلی، مورد توجه انجمن جهانی اقتصاد نیز قرار گرفته است. این انجمن با توجه به همه این موارد، انتشار اخبار جعلی را درمیان بالاترین خطرهای جهانی رده‌بندی کرده است. کارشناسان این انجمن معتقدند در اقتصاد جهانی، اعتماد بسیار مهم است درحالی که انتشار اخبار جعلی بر توانایی افراد در گرفتن تصمیمات معقول و آگاهانه تأثیر بسیار منفی می‌گذارد.
ازسوی دیگر به‌هرحال انتشار اخبار غلط، بسیار راحت است و از آنجا که اخبار جعلی، بیش از همه تبلیغات روی پلتفرم‌ها را نشانه می‌گیرد، باید فکری به حال این موضوع کرد. از نگاه کارشناسان انجمن جهانی اقتصاد، ازآنجا که هیچ ابزار خاصی برای راستی آزمایی محتوای این اخبار وجود ندارد در حال حاضر به هیچ عنوان نمی‌توان مانع انتشار چنین اخباری شد و حتی می‌توان گفت که انتشار اطلاعات غلط و گمراه‌کننده همچنان تا زمانی نامشخص ادامه خواهد داشت. این محققان همچنین معتقدند آنچه مسلم است اینکه با تبلیغ، اشتراک‌گذاری و تکثیر اخبار جعلی در وب سایت‌ها، اخبار بدون منبع زیادی منتشر خواهد شد و به همین دلیل هم ما هنوز راه درازی در پیش داریم تا انتشار این اطلاعات غلط را ریشه کن کنیم.
طبق گزارش انجمن جهانی اقتصاد، چنین اخباری بر بخش‌های مختلف ازجمله حوزه سلامت، تجارت الکترونیک، رسانه و امور مالی خسارت‌های زیادی وارد کرده است تا جایی که انتشار اطلاعات غلط در حوزه سلامت، سالانه حداقل ضرر 9میلیارد دلاری را در جهان متوجه این بخش کرده است. به‌عنوان مثال اخبار جعلی که درباره واکسیناسیون روی فیس‌بوک منتشر شد و بسیاری از مردم را در این زمینه دچار شک و تردید کرد، یکی از این نمونه‌ها محسوب میشود.
انتشار اخبار جعلی در حوزه مالی نیز سالانه ضرری 17میلیارد دلاری به این بخش وارد می‌کند. بخشی از اطلاعات فیک منتشر شده نیز به اعتبار اشخاص یا شرکت‌ها، بانک‌ها و… صدمه زیادی وارد می‌کند و حتی تخمین زده شده است که اعتبار حقیقی یا حقوقی اشخاص در نتیجه انتشار این اطلاعات غلط، سالانه 9میلیارد دلار خسارت می‌بیند. همچنین این گزارش نشان می‌دهد که برندها هرسال از انتشار اخبار جعلی متضرر می‌شوند و تبلیغات گمراه‌کننده برای برندها سالانه حداقل 235میلیون دلار خسارت درپی داشته است. طبق این مطالعه، سالانه حداقل 400میلیون دلار در عرصه‌های سیاسی برای انتشار اخبار جعلی هزینه میشود.
پراکندگی اخبار فیک در جهان
دانشگاه پرینستون نیز در زمینه انتشار اخبار جعلی به تحقیق پرداخته و یادآور شده است که در انتخابات سال 2016 امریکا و در کمپین‌های این رویداد سیاسی، مقالات جعلی حداقل 2.6درصد از کل خبرها را به خود اختصاص داده بودند. البته این گزارش نگاهی هم به آینده دارد و با توجه به میزان فعلی انتشار اخبار جعلی، تخمین می‌زند که در انتخابات 2020 ریاست جمهوری امریکا، حدود 200میلیون دلار برای تبلیغات، تقویت و تکثیر اطلاعات غلط در کمپین‌ها هزینه خواهد شد.
این اخبار جعلی تنها به امریکا ختم نمی‌شود و در سایر نقاط جهان هم داستانی مشابه را شاهد هستیم. به‌عنوان مثال انتشار اخبار غلط در انتخابات سال 2019هندوستان، خسارت 140میلیون دلاری برای این کشور به همراه داشت یا در برزیل در سال 2018، انتشار اخبار جعلی ضرری 34میلیون دلاری را برای این کشور رقم زد. انتخابات در کنیا نیز با اخبار جعلی پیوند خورد و انتشار اطلاعات غلط و گمراه‌کننده در عرصه سیاسی این کشور منجر به خسارت 20میلیون دلاری شد. در آفریقای جنوبی نیز توسعه و انتشار اخبار فیک بیش از 2.7میلیون دلار هزینه برای این کشور به همراه داشته است. این گزارش همچنین نقبی به سال 2017 میلادی زده و یادآور شده است که در این سال انتخابات بریتانیا نیز مورد هجوم اخبار جعلی قرار گرفته و میزان خسارت آن حداقل یک میلیون دلار تخمین زده شده است.
اگر هم بخواهیم به نمونه‌های عینی خسارت‌های اخبار جعلی اشاره کنیم می‌توان به خبر توئیتری جعلی منتشر شده درسال 2012 اشاره کرد. در این سال یک کاربر توئیتر با هک کردن اکانت توئیتر وزیر کشور روسیه، در توئیتی نوشت: بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه کشته یا مجروح شده است که همین خبر جعلی منجر به افزایش نرخ نفت خام شد.
همچنین در سال 2015، بعد از انتشار خبر جعلی مبنی بر پیشنهاد خرید توئیتر با بهای 31میلیارد دلار، سهام این شبکه اجتماعی بیش از 8درصد افزایش یافت. انتشار اخبار جعلی سال 2017 درباره کشته شدن بنیانگذار ارز مجازی اترئوم در یک سانحه رانندگی نیز سبب کاهش ارزش این کمپانی شد.