نقش پررنگ اینترنت در خواب‌آلودگی روزانه
اینترنت را می‌توان معجزه‌ای بی‌بدیل در دنیای علم و فناوری دانست که توانسته پیشرفت‌های شگرفی را برای انسان به ارمغان آورد اما به‌مانند هر پدیده دیگری، استفاده نادرست از اینترنت نیز می‌تواند تبعات نامطلوبی به همراه داشته باشد. محققان کشور تأثیرگذاری این موضوع را در وضعیت هوشیاری روزانه دانشجویان بررسی کرده‌اند.
در جهــان امــروزی، اینترنــت توانسته اســت اثــرات گسترده‌ای در جنبه‌های مختلـف زنـدگی انسان‌ها بگذارد. اینترنت وسیله‌ای است که بیشتر افـراد از آن برای فعالیت‌های خـود در کسـب دانـش، آمـوزش، کسب‌وکار و سرگرمی استفاده می‌کنند. طبق آمار، بـالای ۷۰ درصــد نوجوانــان و جوانــان از اینترنــت، شــامل شبکه‌های اجتماعی و ارتباطی، سایت‌ها و نرم‌افزارهای آنلاین اسـتفاده می‌کنند و در کل، میزان استفاده این گروه سنی از اینترنت بیشتر از بزرگسالان است.
همچنین اطلاعات آماری نشان از آن دارند که حدود نصف کاربران اینترنت جهان در مناطق آسیایی زندگی می‌کنند و در بـین کشـورهای خاورمیانـه نیـز کاربران اینترنت در ایران به‌طور چشمگیری بیشتر از سایر کشورها هستند.
آن‌گونه که متخصصان امر می‌گویند، از سال ۲۰۰۰ تـا ۲۰۱۶ تعـداد کاربران اینترنت در ایران از ۴ درصـد بـه ۶۸ درصـد افزایش یافته است. اما این افزایش، با تبعاتی نیز همراه بوده است. طبق تحقیقات انجام‌شده، استفاده بی‌رویه از اینترنـت باعث ایجاد افسردگی، اضطراب، تنهایی، بیش فعـالی و همچنین اتخاذ تصمیمات هیجـانی میشود. مطالعات نشان می‌دهند استفاده آسیب‌زا و اعتیـادآور از اینترنت با مشکلات روانی- اجتماعی، افـت تحصـیلی، کاهش عملکرد شغلی، کاهش اعتمادبه‌نفس، کـاهش رابطــه والــدین و فرزنــدان و کمبــود خــواب در بــین دانشــجویان همراه است. به همین دلیل بایستی ضمن انجام پژوهش‌های داخلی دقیق در این رابطه، به ایجاد راهکارهایی برای کنترل مشکلات موجود پرداخت.
در این راستا، پژوهشگرانی از دانشگاه علوم پزشکی اردبیل به انجام پژوهشی پرداخته‌اند که در آن به ارتباط استفاده آسیب‌زا از اینترنت با خواب‌آلودگی روزانه دانشجویان پرداخته شده است.
این مطالعه توصیفی مقطعی بر روی ۲۸۰ نفر از دانشجویان پزشکی دانشگاه علوم پزشکی اردبیل اجرا شده است و این افراد، با استفاده از پرسشنامه‌های استفاده آسیب‌زا از اینترنت، مورد مصاحبه قرار گرفته‌اند.
نتایج این تحقیق نشان می‌دهند که خواب‌آلودگی روزانه ارتباط شدیدی با استفاده از اینترنت دارد و دانشجویان باید تحت آموزش‌ها و آگاهی لازم در مورد استفاده مفید از اینترنت قرار گیرند.
مالک اباذری، محقق گروه بهداشت عمومی دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی اردبیل و همکارش دراین‌باره می‌گویند: «میانگین سنی شرکت‌کنندگان در این مطالعه حدود ۲۴ سال بود و بر اساس نتایج، نمره استفاده آسیب‌زا از اینترنت برای ۳۴ درصد آن‌ها طبیعی، ۴۵ درصد خفیف، ۱۸ درصد متوسط و ۳ درصد شدید بود. میزان شیوع خواب‌آلودگی روزانه نیز حدود ۱۲ درصد بود. ضمناً بر اساس یافته‌ها، بین استفاده آسیب‌زا از اینترنت و خواب‌آلودگی روزانه ارتباط مثبت و قابل‌توجهی به دست آمد».
این محققان در تشریح نتایج اظهار داشته‌اند: «بر اساس یافته‌ها، حدود ۶۶ درصـــد از دانشجویان مورد بررسی، به نحـوی اخـتلال در اسـتفاده از اینترنـت را نشان دادند و ۱۲ درصــد آن‌ها نیز در طــول روز احسـاس خواب‌آلودگی می‌کردند».
طبق تعریف محققان فوق، اسـتفاده آسیب‌زا از اینترنـت عبارتی است که برای استفاده غیرقابل‌کنترل، بیش‌ازحد و مضر از اینترنت بکار برده میشود.
اباذری و همکارش که این یافته‌ها را در مجله «سلامت و بهداشت» به چاپ رسانده‌اند، با توجه به عوارض خواب‌آلودگی در فعالیت‌های روزانه و افزایش روزافزون کـاربران اینترنت و بروز اعتیاد و آسیب‌های حاصـل از آن، اعتقاد دارند که «ضروری است آموزش‌ها و راهکارهـای لازم برای استفاده مفید از اینترنـت در اختیـار دانشـجویان و سایر آحاد جامعه قرار گیرد».
مجله «سلامت و بهداشت» از نشریات دارای رتبه علمی پژوهشی از کمیسیون نشریات علوم پزشکی کشور است که توسط دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی اردبیل منتشر میشود.