دارایی‌های مجازی؛ نزدیک‌تر از همیشه
بلاک‌چین (زنجیره بلوکی) و ذیل آن رمزارزها از فناوری‌هایی هستند که اخیرا مورد توجه بسیاری از افراد و سازمان‌ها قرار گرفته‌اند. بسیاری از موسسات بزرگ تحقیقاتی دنیا مانند گارتنر هر سال در گزارش‌های خود از این فناوری به‌عنوان یکی از چند فناوری موردتوجه و درآمدزای دنیا یاد می‌کنند. به تازگی در آخرین گزارش گارتنر، این فناوری در بین ۱۰ فناوری استراتژیک سال ۲۰۲۰ قرار گرفته استاین روند در کشور ما ایران نیز وجود داشته است. چندسالی است که در کشور سرمایه‌گذاری و خریدوفروش رمزارزها جاافتاده و در سطح کلان نیز قانون‌هایی توسط وزارت صنعت، معدن تجارت و دولت در زمینه ماینینگ تدوین شده است. همچنین کارگروه‌های مختلفی در دستگاه‌های گوناگون دولتی جهت قانون‌گذاری و تدوین سیاست‌های دست بالا این فناوری تشکیل شده است. این فعالیت‌ها در کشور نشان می‌دهد این مساله به‌عنوان یک دغدغه در کشور مطرح است.مهم‌ترین خبری که اخیرا منتشر شد، توجه کارگروه ویژه اقدام مالی (FATF) به این مساله در آخرین ویرایش سند قانونی خود است. توجه یک کارگروه بین‌المللی در این سطح نشان از آن دارد که مساله از حالت فناوری و حباب گذشته و به یک واقعیت اقتصادی در دنیا تبدیل شده است. در این سند دو مفهوم جدید به نام‌های «دارایی‌های مجازی» و «تامین‌کنندگان خدمات دارایی‌های مجازی» معرفی و قوانین حول آنها جهت جلوگیری از پولشویی مقرر شده است. توجه کارگروه به این موضوع نشان از آن دارد که این دارایی‌ها توهم نیستند و مورد اقدامات عملی قرار گرفته‌اند. این مساله بهانه‌ای برای شناخت بهتر این دارایی‌ها و ابعاد آن شد.
دارایی‌های مجازی
دارایی‌های مجازی، ترجمانِ دیجیتالِ ارزشی است که به‌صورت دیجیتالی قابلیت تجارت یا انتقال دارد و برای فعالیت‌های پرداختی یا سرمایه‌گذاری مورد استفاده قرار می‌گیرد. این دارایی‌ها از پول‌های دیجیتالی معمولی (مانند ارزهای معمولی که دیجیتالی شده‌اند)، اوراق دیجیتال یا سایر این دست دارایی‌ها متفاوت هستند. یکی از مهم‌ترین این دارایی‌های مجازی، دارایی‌های تحت عنوان «دارایی‌های رمزنگاری‌شده» یا «رمزدارایی» است. با ظهور بیت‌کوین و به تبع آن فناوری بلاک‌چین، دریچه جدیدی در دارایی‌های مجازی باز شد. سیستمی که با ظهور بیت‌کوین به دنیا ارائه شد، منجر به ایجاد دارایی‌ها مختلف در اقتصاد تحت‌عنوان دارایی‌های رمزنگاری‌شده یا رمزدارایی‌ها شد. درواقع بیت‌کوین انقلاب دارایی‌های رمزنگاری‌شده را شروع کرد و به‌دنبال آن تعداد زیاد دیگری از این دارایی‌ها متولد شدند. تابه کنون، تعداد ۴۹۹۳ نوع رمزارز با حجم بازار حدود ۲۰۰ میلیارد دلار شناسایی شده است. این درحالی است که بیت‌کوین با ۱۳۶ میلیارد دلار حجم بازار، بزرگ‌ترین بازیگر این میدان است. همان‌طوری که مشاهده میشود، حجم بازار این دارایی‌ها در حال افزایش است؛ بنابراین شناسایی این رمزارزها و در نگاه بالاتر، رمزدارایی‌ها به‌طور کلی برای سرمایه‌گذاران و اقتصاددانان حیاتی است. بنابراین در اینجا به بررسی دسته‌بندی این رمزدارایی‌ها و شناخت آنها می‌پردازیم.ابتدا باید بدانیم که دارایی‌های رمزنگاری‌شده یا رمزدارایی‌ها صرفا «رمزارزها» نیستند. به غیر از رمزارزها، دو دسته اصلی دیگر در این دارایی‌ها وجود دارد؛ کالاهای اولیه دیجیتال یا «کالاهای اولیه رمزنگاری‌شده» که حکم منابع خام دیجیتال را دارند و توکن‌های دیجیتال یا «توکن‌های رمزنگاری‌شده» که حکم محصول یا خدمت نهایی را دارا هستند.
رمزارز، کالای اولیه رمزنگاری شده و توکن رمزنگاری شده
به‌طور کلی ارزها سه ویژگی کلی دارند: ابزار مبادله، ذخیره‌کننده ارزش و واحد سنجش و شمارش. باید در نظر داشت که ارزها به خودی خود دارای ارزش نیستند و با یک برگه معمولی کاغذی سفید تفاوتی ندارند؛ بلکه نسبت به آنها توهم ارزش وجود دارد. این توهم ارزش در اثر تایید جامعه، دولت‌ها و سازمان‌ها صورت می‌گیرد و منجر به این میشود که این ارزها قدرت خرید و فروش کالا یا خدمات را داشته باشند و توانمندی ذخیره ارزش و قیمت‌گذاری روی اشیا را داشته باشند. ارزهای دیجیتال نیز در حال حاضر از این ویژگی‌ها برخوردارند. کالاهای اولیه در اقتصاد درواقع مواد خامی هستند که به‌عنوان ورودی جهت ساخت محصول نهایی استفاده می‌شوند؛ نفت، گاز، مس و… از جمله معروف‌ترین آنها هستند. در دنیای دیجیتال این کالاهای اولیه متفاوت هستند. نمونه‌هایی از آنها در دنیای دیجیتال شامل قدرت محاسباتی، ظرفیت ذخیره‌سازی و پهنای باند شبکه میشود. درواقع اینها مواد خام ایجاد محصولات نهایی در دنیای دیجیتال‌اند. زمانی که این کالاهای اولیه از طریق فناوری بلاک‌چین ارائه می‌شوند، به آنها کالاهای اولیه رمزنگاری‌شده (Cryptocommodities) گفته میشود. پلت‌فرم اتریوم مهم‌ترین کالای اولیه رمزنگاری‌شده در دنیا است. این پلت‌فرم درواقع مانند کالای خامی می‌ماند که کاربران در سراسر دنیا می‌توانند در بستر آن محصولات نهایی تولید کنند.با استفاده از دو زیرساخت رمزارز و کالای اولیه رمزنگاری‌شده و بستر بلاک‌چین، محصولات نهایی دیجیتال مانند شبکه‌های اجتماعی، بازی‌ها، رسانه و نرم‌افزارهای مبتنی بر بلاک‌چین و… به‌وجود می‌آیند و چرخ آنها توسط دارایی به نام توکن‌های رمزنگاری‌شده (Cryptotokens) می‌چرخد. درواقع یکسری دارایی‌های واقعی پشتوانه توکن‌های رمزنگاری‌شده قرار می‌گیرند. به‌عنوان مثال یک توکن رمزنگاری‌شده می‌تواند معادل با تماشای یک ساعت فیلم در یک پلت‌فرم پخش ویدئو در بستر بلاک‌چین باشد. یا به‌عنوان مثال دیگر، ارزش چند متر از یک ساختمان تجاری می‌تواند پشتوانه یک توکن رمزنگاری شده باشد. حتی رمزارزها می‌توانند پشتوانه توکن‌های رمزنگاری‌شده باشند. به‌عنوان مثال یک توکن رمزنگاری‌شده می‌تواند معادل ۱۵ بیت‌کوین باشد. همان‌طوری که مشاهده میشود، این نوع دارایی‌ها در دنیا نزدیک به مرز بلوغ هستند. قانون‌گذاری و توجه به آنها در سطح جهانی و کارگروه ویژه اقدام مالی، نشان‌دهنده آن است که این دارایی‌ها نزدیک‌تر از همیشه به چرخه اقتصاد واقعی هستند.