دلایل موفق نبودن همکاری بخش خصوصی و دولتی در اجرای دولت الکترونیکی
تعداد بالای نهادهای تصمیم‌گیر، ضعف قوانین و نبود زیرساخت‌های لازم، ناتوانی و بی‌علاقگی دولت در همکاری با بخش خصوصی، فن‌هراسی و همچنین نبود مشاورهای قوی در اجرا و تعریف پروژههای بزرگ در همکاری میان بخش خصوصی و دولتی از جمله دلایلی بود که از سوی حاضران در رویداد ملی زمینه‌سازی مشارکت بخش غیردولتی در پروژههای دولت‌الکترونیکی به عنوان موانع همکاری میان بخش خصوصی و دولتی مطرح و نبود پول در دولت از دلایل استقبال همکاری با بخش خصوصی عنوان شد.
به گزارش پیوست، در ابتدای این همایش رئیس سازمان فناوری اطلاعات به ورود نفت به سیستم حکمرانی کشور اشاره کرد و گفت با ورود نفت به سیستم این حس در دولت‌ها شکل گرفت که دیگر نیازی به بخش خصوصی نیست چرا که دولت از این پس پول دارد و می‌تواند خودش پروژ‌ها را انجام دهد اما این نگاهی اشتباه بود چرا که تاکنون دولت موفق نشده کارها را درست انجام دهد.
رئیس سازمان فناوری اطلاعات معتقد است نگاه اختلاس‌گرا به دولت موجب محافظه‌کار شدن مدیران دراجرای پروژهها میشود
امیر ناظمی با اشاره به اینکه پس از بروز تحریم‌ها این تصور که دولت خودش به اندازه کافی پول دارد و می‌تواند پروژ‌ها را انجام دهد از بین رفت چرا که دیگر پولی برای دولت باقی نمانده است اما از سویی این نگاه که چون دولت پول ندارد باید از مشارکت بخش خصوصی استفاده کند نیز نگاه اشتباهی است. او تاکید کرد که اگر دولت خواهان مشارکت بخش خصوصی است باید از دانش و تخصص آنان در مدیریت پروژهها بهره گیرد.
او با اشاره به الزامات قانونی که برای استفاده از توان بخش خصوصی در کشور وجود دارد گفت: «با وجود الزامات قانونی اما هنوز نهادهای قانونی ما برای مشارکت با بخش خصوصی آماده نیست به محض اینکه پروژ‌ه‌ای از سوی رئیس یک دستگاه برای واگذاری به بخش خصوصی تعریف میشود تعداد زیادی نهاد ناظر با ایراداتی که مطرح می‌کنند مانع اجرای صحیح و به موقع طرح می‌شوند.»
او اضافه کرد: «از سویی با توجه به گسترش نگاه اختلاس‌گر بخش دولتی در جامعه این هراس همیشه در دل مدیران دولتی وجود دارد که در صورت همکاری با بخش غیردولتی در مضان اتهام قرار گیرند. از همین رو مدیران همواره ترس از ورود به اجرای پروژهها به صورت PPP دارند.»
پروژههای PPP همکاری بخش دولتی و خصوصی در اجرای یک پروژه به یک مدل قرارداد بلندمدت گفته میشود که به منظور ارائه خدمات دولتی از طریق مشارکت بخش دولتی با چند موسسه غیر دولتی میان بخش دولتی و خصوصی بسته میشود.
ناظمی گفت برای اینکه اجرای پروژهها به صورت PPP تسهیل شود علاوه بر اینکه باید فرایند قانونی واگذاری پروژهها به بخش خصوصی تسهیل شود باید دولت و بخش خصوصی مدل همکاری با یکدیگر را بیاموزند.
آیا دولت از PPP استقبال می‌کند؟
رضا باقری اصل دبیرشورای اجرایی فناوری اطلاعات نیز سخنان خود را با این سوال شروع کرد که آیا دولت اصلا علاقه‌ای به مدل همکاری با بخش خصوصی به صورت PPP دارد.
دبیر شورای اجرایی فناوری اطلاعات تاکید کرد که باید از مدل‌های بین‌المللی در زمینه اجرای PPP بهره بریم
او گفت: «فناوری اطلاعات از ابتدا یک پدیده خصوصی بود از همین رو نیز شورای عالی انفورماتیک شکل گرفت تا بتواند آن را راهبری کند اما دولت این را نیز مانند چیزهای دیگر بلعید.»
او با اشاره به مدل‌هایی که تاکنون تعدادی از پروژههای PPP اجرا شده‌اند گفت: «تاکنون دولت سراغ بخش خصوصی می‌رفت و از او می‌خواست که پروژه را اجرا کند و این پروژه در مدل PPP اجرا می‌شد اما نمی‌توان گفت که هیچکدام از آنها در یک محیط رقابتی به بخش خصوصی واگذار شده است.»
او با اشاره به اینکه واگذاری پروژهها به صورت PPP باید به صورت رقابتی باشد تاکید کرد که امکان اجرای این مدل پروژه پشت درهای بسته وجود ندارد و باید به صورت شفاف اطلاع‌رسانی در مورد آن صورت گیرد چرا که اگر در این مورد غیرشفاف عمل شود مشخص میشود که خیر عمومی در آنها نیست.
دولت پول ندارد
محمود جراحی، مشاور اجرای پروژههای بزرگ فناوری اطلاعات نیز در این همایش با معرفی دو پروژه بزرگ که با مدل PPP در حوزه زیرساخت حمل‌ونقل کشور اجرا شده است گفت: «باید در نظر گرفت که دولت پولی ندارد و از سویی مدیریت نیز بلد نیست از همین رو باید به سمت اجرای پروژهها به صورت PPP حرکت کنیم.»
محمود جراحی می‌گوید دولت شرمطلق و بخش خصوصی خیر مطلق نیست هر کدام مزیتهایی دارند که باید از آنها بهره برد
او تاکید کرد: «باید توجه داشت که فکر نکنیم بخش غیردولتی فقط پول می‌آورد بلکه باید مدیریت پول را نیز به وی واگذار کنیم در اصل مدیریت منابع و اجرای پروژه حتما باید در اختیار بخش غیردولتی باشد.»
او با انتقاد از این دیدگاه که همه فکر می‌کنند بخش خصوصی باید برای اجرای پروژه به صورت PPP خودش پول بیاورد گفت: «بخش خصوصی پول به صورت مستقیم نمی‌آورد اما با توجه به قدرت و اعتباری که در بازار دارد می‌تواند پول‌ها را جمع و مدیریت کند، در اصل پول در نزد بانک است و بانک به وی وام می‌دهد.»
او یکی دیگر از توانایی‌های بخش خصوصی را قدرت بازاریابی و مارکتینگ این بخش عنوان کرد توانایی که در دولت وجود ندارد.
جراحی گفت باید این دیدگاه ایجاد شود که تمامی طرف‌های درگیر در این مدل سود خواهند برد. او با ذکر مثالی گفت: «در مدل ایرانسل علاوه بر اینکه شهروندان سود بردند، دولت منتفع شد بخش خصوصی حاضر در این میان نیز (بنیاد مستضعفان و صاایران) به‌صورت مستقیم سود کردند و در نهایت طرف خارجی نیز سود خود را به دست آورد.»
او تاکید کرد که برای اجرای پروژههای بزرگ حتما نیازمند مشاور قوی در شکل‌دهی و تعریف مدل همکاری طرف‌های درگیر با موضوع هستیم. او به تمامی حاضران در این رویداد تاکید کرد که بدون یک شرکت مشاور قوی در اجرای پروژههای بزرگ قدمی برندارند چرا که شکست خواهند خورد.