تجهیز ۵ استان کشور به بالن‌های مخابراتی/ارتقای مقاومت حرارتی سپرهای فضایی با نانو مواد
رییس پژوهشکده سامانه‌های حمل‌ونقل فضایی پژوهشگاه فضایی ایران، تجهیز هر استان به یک بالن مخابراتی را از سیاست‌های وزارت ارتباطات دانست و گفت: مجری این طرح این پژوهشگاه است و در فاز اول ۵ استان کشور به این بالن‌ها مجهز خواهند شد.
رحیم احسانی در خصوص اقدامات پژوهشگاه فضایی در زمینه طراحی و ساخت سکوهای استراتسفری، افزود: قرار گرفتن ماهواره در فضا به منظور ارائه سرویس‌های متنوع آن است؛ ولی تا رسیدن به این هدف، ما راه‌های میانبری را در پیش گرفتیم که از آن جمله می‌توان به سکوهای استراتسفری اشاره کرد.
وی کاربرد این سکوها را در شرایط بحرانی دانست و یادآور شد: در صورتی که ماهواره‌ای در فضا نداشته باشیم و بخواهیم به خدمات ارتباطی همچون مخابراتی و یا تصویربرداری دسترسی داشته باشیم، یکی از راهکارهای آن سکوهای استراتسفری هستند.
احسانی با بیان اینکه این سکوها در دو نوع ثابت و متحرک هستند، خاطر نشان کرد: سکوهای ثابت استراتسفری، "بالن"ها هستند که در این زمینه ۳ نوع سامانه را آماده کردیم که قادرند محموله‌های ۱۵ کیلوگرمی، ۵۰ کیلو و ۳۰۰ کیلوگرمی را از زمین بلند کنند و سرویس‌های مخابراتی، تصویربرداری و تقویت بی‌سیم را ارائه دهند.
کشتی‌هوایی پروژه فضایی دیگر کشور
رییس پژوهشکده سامانه‌های حمل و نقل فضایی پژوهشگاه فضایی ایران، سکوهای متحرک را موسوم به "کشتی هوایی" دانست و یادآور شد: در زمینه کشتی‌های هوایی مطالعات اولیه آن را انجام دادیم، ولی هنوز وارد مرحله ساخت و عملیاتی کردن و نمونه ساختن، نشدیم. به دلیل منابع محدود مالی قصد داریم در این زمینه گام به گام به جلو برویم.
تجهیز استان‌ها به بالن
وی در خصوص برنامه‌های این پژوهشگاه در زمینه توسعه بالن‌ها، اظهار کرد: بر اساس سیاست‌های وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، قرار است هر استان مجهز به یک بالن شود که متولی اجرای این سیاست، کمیته پدافند غیر عامل وزارت ارتباطات و مجری آن، این پژوهشگاه است و در حال حاضر با تعاملی که میان این کمیته، معاونت برنامه‌ریزی وزارت ارتباطات و پژوهشگاه فضایی ایجاد شده، قرار است پنج بالن را ظرف مدت ۵ تا ۶ ماه آینده آماده کنیم و به این کمیته تحویل دهیم تا در پنج استان توزیع شود.
احسانی ادامه داد: علاوه بر آن با توافقی که با شرکت زیرساخت داشتیم، قرار است پنج بالن نیز برای این شرکت آماده کنیم.
وی از ساخت این بالن‌ها برای سازمان صدا و سیما خبر داد و گفت: این سازمان از بالن‌های ساخته‌شده به عنوان سامانه‌ای برای شرایط بحرانی بهره‌برداری خواهد کرد و در صورت بروز چالشی از طریق بالن کارهای رسانه‌ای این سازمان انجام خواهد شد.
به گفته این محقق حوزه فضایی، این توافق در فاز مطالعاتی قرار دارد و در صورت نهایی شدن این طرح به عنوان یک پروژه تعریف میشود.
احسانی به مکانیزم عملکردی این بالن‌ها اشاره کرد و با بیان اینکه این بالن‌ها یک هفته مداومت پروازی دارند، خاطر نشان کرد: از آنجایی که در بالن‌ها از گاز هلیوم به عنوان گاز سبک استفاده میشود و به مرور زمان نشت می‌کند و این امر موجب پایین آمدن بالن خواهد شد؛ از این رو مداومت پروازی این تجهیزات محدود است.
استفاده از نانو کاتالیست در ماهواره ناهید-۲
رییس پژوهشکده حمل‌ونقل فضایی از مطالعات این پژوهشکده در زمینه نانو فناوری خبر داد و با تاکید بر اینکه این مطالعات با رویکرد کاربرد نانو مواد در فعالیت‌های فضایی اجرایی شده است، افزود: استفاده از نانو مواد در سپرهای حرارتی در موتورهای فضایی از جمله این مطالعات است. موتورهای فضایی یک سپر حرارتی دارند که به آن "نازل" می‌گویند و زمانی که موتور روشن میشود، شعله از درون آن عبور می‌کند و بیرون می‌آید. چون دمای این شعله ۶۰۰ تا هزار درجه سانتی‌گراد (در صورت برخواستن از زمین ۳ هزار درجه سانتی‌گراد) است؛ از این رو هر آلیاژی نمی‌تواند در برابر این دما مقاومت کند.
احسانی، با بیان اینکه در سپرهای حرارتی فضایی از الیاف شیشه و رزین استفاده میشود، اظهار کرد: ما با استفاده از نانو مواد، مقاومت این سپرها را در نمونه‌های آزمایشگاهی در مقابل سایش و حرارت ارتقا دادیم.
وی، تولید کاتالیست‌ها با فناوری نانو را از دیگر دستاوردهای این پژوهشگاه در زمینه نانو فناوری ذکر کرد و ادامه داد: این نانو کاتالیست را که در تراسترهای دارای واکنش‌های شیمیایی به کار می‌رود، در ماهواره "ناهید- ۲" نیز مورد استفاده قرار دادیم.
رییس پژوهشکده سامانه‌های حمل‌ونقل فضایی با بیان اینکه از سرریز دانشی این مطالعات در سایر حوزه‌ها نیز استفاده شده است، توضیح داد: از نانو ذرات تولید شده به عنوان پوشش‌دهی ظروف یک بار مصرف به منظور افزایش زمان ماندگاری محصولات لبنی استفاده کردیم. از این طرح در فاز آزمایشگاهی به دستاوردهای خوبی رسیدیم و در حال مذاکره با یکی از شرکت‌های تولیدکننده لبنیات هستیم که در صورت نهایی شدن از این نانو پوشش‌ها برای افزایش ماندگاری لبنیات استفاده میشود.