برنامه ویژه مایکروسافت برای توسعه سلامت در جهان
هــــوش مصنــــوعـــی(AI) یکـــی از فناوری‌های نوظهور است که تاکنون در زمینه‌های مختلف ازجمله کنترل روبات‌ها، تجارت الکترونیک، امور مالی، بهداشت و درمان، آموزش، حمل‌ونقل و… نقش آفرینی کرده است اما حالا مایکروسافت می‌خواهد از قابلیت‌های آن در سطحی گسترده بهره بگیرد. قرار است مایکروسافت یک برنامه 5ساله ابتکاری با نام «هوش مصنوعی برای سلامت» (A.I. for Health) را با بودجه‌ای 40 میلیون دلاری راه‌اندازی کند تا به این ترتیب شاهد عدالت و توازن در سطح دسترسی مردم دنیا به پزشک و ابزارهای سلامت بویژه در کشورهای فقیرتر باشیم.
مایکروسافت و دغدغه سلامت
مایکروسافت با جدیدترین پروژه خود عملاً می‌خواهد بین دنیای سلامت و پزشکی و فناوری هوش مصنوعی، پلی بزرگ ایجاد کند. هرچند پیش از این هم از فناوری در بخش‌های مختلف علم پزشکی و درمان بیماران استفاده می‌شد ولی این نخستین بار است که قرار است هوش مصنوعی در سطحی گسترده در بخش‌های مختلف سلامت در جهان نقش آفرینی کند. این برنامه قرار است در بخش تشخیص بیماری، افزایش طول عمر، تسریع در تحقیقات پزشکی به منظور پیشگیری از بیماری‌های مختلف و نیز بهبود سطح دسترسی به سلامت و پزشک کار کند.
مایکروسافت این برنامه 5 ساله ابتکاری را با بودجه 40 میلیون دلاری در فیلادلفیا راه‌اندازی می‌کند و قصد دارد در قالب آن، به‌طور کلی وضعیت سلامت در جهان و جوامع مختلف را ارتقا بخشد. این برنامه 5 ساله بر تحقیقات پزشکی پیشرفته تمرکز خواهد داشت تا بتواند نابرابری و نبود توازن در زندگی سالم را در کشورهای فقیرتر نیز بهبود بخشد و میزان دسترسی به مراقبت‌های سلامتی را افزایش دهد. البته این، بخشی از برنامه بزرگ‌تر و ابتکاری مایکروسافت با نام Microsoft A.I. for Good است. قرار است مایکروسافت همکاری گسترده‌ای را با کمپانی‌ها، سازمان‌ها و مراکز مختلف فعال در عرصه سلامت در سطح جهان همچون مرکز تحقیقات سرطان «فرد هوچینسون»، مؤسسه تحقیقاتی کودکان سیاتل و… آغاز کند. به بیان دیگر قرار است بسیاری از مراکز سلامت جهان به هوش مصنوعی مجهز شوند.
یکی از بخش‌هایی که مایکروسافت بر آن تمرکز دارد، کاهش مرگ و میر نوزادان و مادران و همچنین کاهش تعداد افراد مبتلا به دیابت است. طبق اطلاعات این کمپانی میزان و نرخ مرگ و میر کودکان در کشورهای پیشرفته همچون فنلاند 43.7 از هر 100هزار نوزاد است درحالی که شاهد هستیم این رقم مرگ و میر در کشوری همچون سومالی به 1899.2کودک به ازای هر 100هزار تولد اعلام شده است.
«جان کاهان» یکی از تحلیلگران ارشد مایکروسافت در حوزه هوش مصنوعی گفت: موارد مختلفی در علم پزشکی وجود دارد که می‌تواند نقش مهمی در سلامت جوامع بشری بازی کند. همچنین شاهد ظهور بیماری‌هایی هستیم که هنوز نتوانسته‌ایم با وجود تحقیقات فراوان، برای آنها درمان مناسبی پیدا کنیم اما ما اعتقاد داریم هوش مصنوعی می‌تواند هم بهترین راهکار درمانی را ارائه کند و هم در زمینه برخی بیماری‌ها، سریع تر به واکسن آن دست پیدا کنیم.
ازآنجا که در کل، بخش سلامت یکی از بیشترین دغدغه‌های مایکروسافت را تشکیل می‌دهد، این کمپانی چندسال قبل نیز از برنامه‌ای با نام Healthcare NExT رونمایی کرد. در این برنامه نیز ردپای هوش مصنوعی دیده میشود اما نقش آن به پررنگی پروژه جدید مایکروسافت نیست. این کمپانی در امریکا هم پلتفرم‌های ابری مبتنی بر هوش مصنوعی راه‌اندازی کرده است تا بتواند اطلاعات داروخانه‌ها، مراکز سلامت و پزشکی، بیمارستان‌ها و…را یکپارچه کند. به این ترتیب این امکان فراهم میشود که در تحقیقات خود از این دیتا و اطلاعات استفاده‌ای مناسب داشته باشد و حوزه سلامت و خدمات‌دهی امریکا بیش از پیش کارآمد شود.
کشف دارو با هوش مصنوعی
یکی از کاربردهای فناوری هوش مصنوعی در کشف و تولید داروهای مورد نیاز بیماران در جهان است؛ هرچند تاکنون تلاش‌های زیادی انجام شده بود تا داروهای درمانی ساخته شده توسط هوش مصنوعی مورد استفاده بیماران قرار بگیرد ولی هر بار این تلاش با شکست مواجه شده بود؛ اما بتازگی بر نخستین داروی تولید شده توسط هوش مصنوعی مهر تأیید خورد. درواقع سرانجام هوش مصنوعی موفق به تولید دارویی شد که برای نخستین بار توسط انسان مورد استفاده قرار می‌گیرد. یک داروی مولکولی تولید شده توسط هوش مصنوعی با نام 1181-DSP که با استفاده از الگوریتم‌هایی ویژه، برای درمان بیمارانی که اختلال وسواس فکری(OCD) دارند تولید شده است. آنچه در کشف و ساخت این داروها اهمیت دارد این است که میلیاردها الگوریتم برای تولید یک مولکول دارویی وجود دارد و اینکه پس از مهندسی، بهترین و دقیق‌ترین تصمیم توسط هوش مصنوعی گرفته شود موضوعی بسیار مهم و فناورانه است.
این دارو ابتدا در ژاپن برای نخستین بار روی انسان مورد آزمایش قرار می‌گیرد و سپس سایر تست‌های جهانی انجام خواهد شد. کمپانی سازنده این داروExscienta با استفاده از هوش مصنوعی در زمینه بیماری‌های سرطان و بیماری‌های قلبی نیز مطالعاتی گسترده دارد و در صورت موفقیت‌آمیز بودن تست‌های این داروی مولکولی امیدوار است تا پایان سال 2020 برای یکی دیگر از بیماری‌ها داروهایی با کمک هوش مصنوعی تولید شود. پروفسور هاپکینز از محققان این کمپانی می‌گوید: ما تاکنون از هوش مصنوعی برای معاینه بیمار و شناسایی بیماری و نیز تجزیه و تحلیل داده‌ها و اسکن بیمار استفاده می‌کردیم ولی این نخستین بار است که کشف و تولید دارو با کمک این فناوری صورت گرفته است. امسال برای نخستین بار یک دارو با کمک هوش مصنوعی تولید شده ولی تا پایان دهه جاری، احتمال دارد که همه داروهای جدید با استفاده از این فناوری ساخته شود. وی افزود: معتقدم که هوش مصنوعی پتانسیل بالایی در شتاب دادن به کشف دارو در جهان دارد و باید این فناوری را بسیار جدی گرفت.
اما یکی دیگر از دلایلی که دانشمندان به فکر تولید دارو با استفاده از هوش مصنوعی افتاده‌اند سرعت کشف دارو است درحالی که توسعه یک دارو به طور معمول 5 سال طول می‌کشد تا به مرحله تست آن روی انسان برسد ولی این مدت زمان برای هوش مصنوعی به 12ماه کاهش یافته است و در آینده‌ای نزدیک شاید بتوان این زمان را بسیار کوتاه‌تر کرد که این موضوع، نقطه عطفی در کشف دارو محسوب میشود. به‌عنوان مثال امروزه چین با ویروس کرونا دست و پنجه نرم می‌کند و کل دنیا هم از این شرایط تأثیر گرفته‌اند تا جایی که کنگره‌های بزرگی همچون کنگره جهانی موبایل یا کنفرانس کلاه سیاه‌ها و… به تعویق افتاده و ضربه‌های اقتصادی بدی به چین وارد شده است. اگر هوش مصنوعی به جایی برسد که با ظهور هر ویروسی بتواند بسرعت داروی مقابله با آن را بسازد انقلابی بزرگ در وضعیت سلامت جهان ایجاد خواهد شد.
تیغ دولبه هوش مصنوعی
یکی دیگر از بخش‌هایی که تاکنون هوش مصنوعی تلاش کرده تا به بیماران کمک کند، تبدیل پیام‌ها و سیگنال‌های مغزی به گفتار برای کسانی است که قدرت تکلم ندارند. این موضوع در مؤسسه هندی IIT-Madras مورد بررسی قرار گرفته است؛ البته این تحقیقات هنوز در مراحل اولیه قرار دارد ولی اشخاصی که قدرت تکلم خود را از دست داده‌اند می‌توانند به این امیدوار باشند که هوش مصنوعی روزی بتواند با کمک الگوریتم‌های Deep Learning، به این افراد کمک کند تا آنچه در فکرشان می‌گذرد را براحتی به‌صورت گفتار دربیاورند و به‌صورت مستقل در جامعه حضور داشته باشند. البته پیش از این نیز گوگل به موضوع هوش مصنوعی در حوزه سلامت وارد شده است اما این برنامه به وسعت برنامه مایکروسافت نیست. گوگل در زمینه تشخیص سرطان پستان زنان از هوش مصنوعی بهره گرفته و یادآور شده است با دقتی بالاتر از پزشکان می‌تواند آن را تشخیص دهد. گوگل معتقد است با کمک هوش مصنوعی، تعداد تشخیص‌های اشتباه سرطان کاهشی قابل توجه خواهد داشت.
البته با وجود قابلیت‌ها و پتانسیل‌های بالای هوش مصنوعی، بسیاری این فناوری را یک تیغ دولبه می‌دانند که باید مراقب استفاده از آن بود. همانطور که پیش از این نیز در مراسم مختلف ازجمله اجلاس داووس ژنو مطرح شد، یکی از مشکلات هوش مصنوعی نبود اطمینان به این فناوری و غیر قابل کنترل بودن آن در آینده است. برخی معتقدند این فناوری اگر به پیشرفت‌های بسیار دست یابد شاید روزی فرا برسد که دیگر نتوان آن را کنترل کرد و عملاً هوش مصنوعی بر بشر سلطه پیدا کند. اما حالا مایکروسافت عنوان کرده که می‌خواهد با وضع قوانینی خاص و شفاف، به توسعه این تکنولوژی بپردازد و هرگز از تیغ دولبه آن نمی‌ترسد.