پهنای باند اینترنت اشیا در ایران و منطقه فراهم می شود
«در روز ملی فناوری فضایی خبری از قول مرتضی براری رئیس سازمان فضایی ایران منتشرشد مبنی بر اینکه پروانه فعالیت اولین اپراتور ماهواره مخابراتی اعطا شد.» در پی اعلام این خبر به سراغ «حسین شهرابی» مدیر کنسرسیوم اپراتور ماهواره مخابراتی کوثر رفتیم و با وی درباره چگونگی صدور این پروانه و پیامدهای مثبت راه‌اندازی اپراتور ماهواره‌ای مخابراتی به گفت‌و‌گو نشستیم که این گفت وگو را می‌خوانید.
اپراتور ماهواره‌ای مخابراتی، چگونه اپراتوری است؟
اپراتورهای ماهواره مخابراتی پهنای باند ارتباطی را یا خود از طریق طراحی و ساخت و پرتاب ماهواره به‌مدار پخش می‌کنند یا اینکه از شرکت‌های ماهواره‌ای مختلفی مانند اینتل ست، عرب ست، کام ست و… که خدمات ماهواره‌ای ارائه می‌دهند پهنای باند را می‌خرند و به‌صورت عمده به شرکت‌های سپ که ارائه‌کننده خدمات هستند، می‌فروشند. به‌عبارتی این شرکت‌ها پهنای باند را از ماهواره‌ای خریداری می‌کنند و به مصرف‌کننده می‌فروشند. دو سال پیش سازمان رگولاتوری این اجازه را به بخش خصوصی داد تا در خدمات مخابراتی ماهواره‌ای وارد شده و پهنای باند ارتباطی را در کشور پخش کند. پهنای باند دو وجه دارد یکی بخش اینترنت آن است که از بخش حاکمیتی که همان شرکت ارتباطات زیرساخت است خریداری میشود اما بخش دیگر ارتباطی است و پلتفرم این کار به حساب می‌آید و ماهواره‌های مخابراتی آن را انجام می‌دهند.
کنسرسیوم شما قرار است پهنای باند خود را از ماهواره‌های خارجی تأمین کند؟
سازمان رگولاتوری دست ما را در این کار باز گذاشته است بنابراین هم می‌توانیم از ماهواره‌های خارجی پهنای باند ارتباطی را تهیه کنیم و هم اینکه می‌توانیم مانند دیگر اپراتورهای ماهواره‌ای دنیا با طراحی و ساخت ماهواره و پرتاب آن به مدار این پهنای باند ارتباطی را ایجاد کنیم. اگر اپراتور داخلی بتواند ماهواره را طراحی کرده ، ساخته و به مدار پرتاب کند و به‌صورت بین‌المللی نیز خدمات ارائه دهد، سازمان رگولاتوری موارد تشویقی را تدوین کرده است.
شما در رقابت با چند درخواست توانستید پروانه را از آن خود کنید؟
شرکت‌هایی که تقاضای درخواست پروانه اپراتور ماهواره‌ای را ارائه داده‌اند روی ماهواره‌های زمین آهنگ که در مدار ژئو در فاصله بیش از 36 هزار کیلومتر از زمین قرار دارند، متمرکز شدند. به‌عبارتی برنامه اجاره ماهواره و ساخت ماهواره در این مدار را ارائه دادند تا پهنای باند ارتباطی تهیه کنند اما کنسرسیوم ما استفاده از ماهواره‌ها یا طراحی و ساخت در مدار لئو که در فاصله نزدیک به هزار کیلو متری از زمین قرار دارند را ارائه داد. از آنجایی که طرح ما صرفه‌جویی و مزیت اقتصادی در مقابله با رقیبان داشت بنابراین درخواست ما پذیرفته شد و پروانه به‌صورت نهایی به‌نام کنسرسیوم ما که متشکل از 4 شرکت خصوصی و دانش بنیان است بزودی صادر می شود.
این دو مدار چه تفاوت‌هایی با هم دارند؟
تفاوت این دو در بخش‌های فنی و اقتصادی آن است. در بخش فنی تفاوت این است که سیگنالی که از ارتفاع 2 هزار کیلومتری زمین ارسال و دریافت میشود، تأخیر زمانی بالایی دارد ولی وقتی از مدار لئو و ارتفاع هزار کیلومتری سیگنال‌ها ارسال شود، تأخیر زمانی دریافت آنها کاهش می‌یابد و خیلی شبیه سیگنال‌های مخابراتی است که از بی‌تی اس‌ها رد و بدل میشود. اما مهم‌ترین تفاوت در بخش اقتصادی است به‌طوری که استفاده از مدار لئو ارزانتر است. در مدار لئو هزینه طراحی و ساخت و پرتاب ماهواره، 100میلیون دلار است درحالی که این رقم در ماهواره زمین آهنگ (ژئو) به 300 میلیون دلار می‌رسد.
سؤالی که در این میان پیش می‌آید این است که کاربران نهایی از شکل‌گیری اپراتور ماهواره مخابراتی چه سودی می‌برند؟
در اینجا دو کاربر نهایی را داریم یکی B2B (تجاری با تجاری)و دیگری B2C (تجاری با مصرف کننده) است. در بخش B2B شرکت‌های ارائه دهنده خدمات مخاطبان اصلی ما هستند و به‌صورت عمده پهنای باند ارتباطی را از ما خواهند خرید ولی در پروانه مطرح کرده‌اند که می‌توانیم B2C را هم انجام دهیم. به‌عبارتی می‌توانیم نسبت به گذشته یک گام رو به جلو حرکت کرده و مشتریان می‌توانند از اپراتورهای ماهواره‌ای نیز خدمات اینترنتی دریافت کنند. منظومه‌های دیگر کشورها اکنون در حال کار روی این بخش B2C هستند و خوب است که ما از هم‌اکنون به‌صورت بومی روی این بخش کار کنیم.
قرار است چه میزان از بازار داخلی را پوشش دهید؟
طرح ما قرار است روی ارائه پهنای باند اینترنت اشیا (IOT) متمرکز شود و در بلند مدت به‌سمت اینترنت افراد (IOP) می‌رویم. علت اینکه روی اینترنت اشیا متمرکز شدیم این است که در اینترنت اشیا پهنای باند کمی وجود دارد از این‌رو برای آینده کشور بهتر است که روی این موضوع متمرکز شویم، چرا که آینده از آن اینترنت اشیا است. این بازار در آینده از اینترنت معمولی یا همان اینترنت افراد جلو خواهد زد. برنامه تجاری ما نیز برای 15 سال آینده تدوین شده و این در پروانه نیز آمده است. در همین راستا پیش‌بینی می‌کنیم بیشترین سهم بازار را از اینترنت اشیای جهان که کمتر از دو درصد خواهد بود به‌دست آوریم.
آیا قرار است تنها بازار داخل را پوشش دهید؟
خیر ما نگاه بین‌المللی هم داریم و می‌خواهیم منطقه را نیز در زمینه پهنای باند اینترنت اشیا پوشش دهیم.
جایگاه کشور ما در استفاده از اپراتور مخابراتی ماهواره‌ای در منطقه چگونه است و کنسرسیوم شما چه برنامه‌ای برای در اختیار گرفتن بازار منطقه دارد؟
ماهواره‌های لئو به‌دلیل صرفه اقتصادی در دنیا در حال مطرح شدن هستند ما اکنون مزیت رقابتی در منطقه داریم. امیدواریم با حضور در مدار لئو در بازار بین‌المللی با رقبای خود وارد میدان شویم. اپراتورهای مخابراتی ماهواره‌ای در منطقه مانند «عرب ست» که در مدار زمین آهنگ (ژئو) قرار دارند، عمری 40 ساله دارند و غالب بازار در اختیار آنهاست بنابراین اگر ماهواره ما نیز بر مبنای ژئو باشد قطعاً رقابت با این ماهواره‌ها سخت خواهد بود از این‌رو همان‌طور که گفتم ما روی ماهواره‌های مدار لئو و اینترنت اشیا متمرکز شده‌ایم چون عمر این بازار در دنیا بسیار کم بوده و حدود 4 و 5 ساله است و به تازگی اپراتورهای ماهواره‌ای اینترنت اشیا در دنیا شکل گرفته‌اند و امکان رقابت ما در این حوزه بیشتر از مدار ژئو است. نکته دوم این است که در قیمت دست ما به‌دلیل نرخ ارز و نیروی انسانی ارزان قیمت باز است و بهتر می‌توانیم در این مدار در منطقه مانور دهیم و بازار داخل و بین‌المللی را به‌دست آوریم.
کشور ما هنوز ماهواره‌های مخابراتی در لئو و ژئو ندارد از آنجایی که در این پروانه نیز آمده است که شما می‌توانید ماهواره نیز در مدار قرار دهید، آیا برنامه‌ای نیز برای این بخش دارید؟
هدف ما این است که در 3 سال آینده اولین ماهواره‌ای را که با سرمایه‌گذاری بخش خصوصی طراحی و ساخته شده به مدار لئو پرتاب کنیم.
طراحی و ساخت و پرتاب ماهواره‌ها برای کشورمان چه پیامدهای مثبتی دارد؟
اولین پیامد مثبت بحث اقتصادی آن است. وقتی برای ماهواره هزینه می‌کنید بعدها آورده‌های زیادی نیز برای کشور در بر دارد. وقتی بخش خصوصی سرمایه وارد این حوزه می‌کند اولین آورده مهم است. همان‌طور که می‌بینیم اکنون درآمد اصلی کشور از اپراتورهای مخابراتی زمینی کشور است، چرا که فروش نفت تحریم شده و مالیات با توجه به رشد اقتصادی دریافت میشود. بنابراین درآمدزایی از این منبع در دنیا نیز مرسوم شده و اگر ما به این بخش ماهواره‌ای نپردازیم بازار فعلی خود را به دست رقبای خود خواهیم سپرد. به‌همین دلیل به‌خاطر اقتصاد داخلی و درآمدزایی و برای به‌دست آوردن سهم خود از بازار بین‌المللی باید در این زمینه سرمایه‌گذاری کنیم.
اکنون به بخش فضایی خیلی پرداخته میشود چه اقدام‌هایی باید در این زمینه صورت بگیرد؟
باید حرف‌هایی که زده میشود بیشتر شکل عملیاتی به خود بگیرد. البته دولت در تلاش است تا بخش خصوصی در این زمینه ورود کند و آورده‌های زیادی را برای کشور به ارمغان بیاورد. در کشور ما دانش و تحقیقات پایه‌ای شکل گرفته و عمده هزینه‌ها را دولت پرداخت کرده ولی این نوع حمایت‌ها به دلایل مختلف مانند تحریم‌ها، تغییر رویکرد دولت و… رو به افول است بنابراین دولت نیز متوجه شده که باید بخش خصوصی در بخش فضایی ورود کند و به سمت ایجاد اکوسیستم کسب و کار، مهاجرت کند و توسعه تکنولوژی بر مبنای بازار کار شکل بگیرد.
شما به‌عنوان اولین اپراتور ماهواره‌ای مخابراتی چه حمایت‌های مادی و معنوی نیاز دارید تا بتوانید برنامه‌های تدوین شده خود را پیاده‌سازی کنید؟
ما در سه سال اول هیچ درآمدی را متصور نیستیم و 10 درصد از میزان سرمایه را داریم که البته میزان اندکی است از این‌رو از حاکمیت می‌خواهیم که به هر شکلی که ممکن است در این راه دشوار ما را یاری دهد تا با کم‌ترین سختی از آن عبور کنیم و بتوانیم بازار داخلی و بین‌المللی را درفراهم کردن پهنای باند اینترنت اشیا پوشش دهیم.