بحران کرونا تلنگری برای توسعه بومی فناوری‌های همگرا
پژوهشگاه فضای مجازی با بررسی نقش فناوری‌ها در بحران‌هایی مانند ویروس کرونا، این بحران را تلنگری برای توسعه بومی فناوری‌های همگرا عنوان کرد.
این روزها کرونا ویروس تبدیل به معضلی بین‌المللی شده است. بحرانی که رایزنی‌های مختلفی پیرامون منشأ پیدایش آن طرح شده ولی هر چه هست امروز این ویروس، جان انسان‌ها، آرامش روانی جامعه و افراد، اقتصاد دولت‌ها و ملت‌ها و در عمل تمامی شئون زندگی بشر امروزی را درگیر خود ساخته است.
بی‌گمان این آخرین نمونه از چنین بحران‌هایی نخواهد بود. پس هر راهکاری که بتواند از آسیب‌زایی موارد مشابه بکاهد، باید برای بحران‌های آینده موردتوجه پیش‌دستانه قرار بگیرد.
از این رو یک سؤال اساسی در این موارد مطرح می شود و آن این است که فناوری‌ها چه نقشی در چنین بحران‌هایی دارند؟
نقش فناوری های همگرا در بحران کرونا
گروه مطالعات بنیادین پژوهشگاه فضای مجازی نقش فناوری ها را در رویارویی با چنین بحرانی از دو بعد نقش منفی و مثبت فناوری مورد بررسی قرار داده است.
می‌دانیم که یکی از گزینه‌هایی که به‌صورت جدی در خصوص بیماری‌های نوین قابل طرح است احتمال منشأ بیوتروریستی این بیماری‌ها است. یا بعضاً شبکه‌های اجتماعی نقشی بسیار منفی در گسترش عمیق شایعات و بر هم زدن آرامش روانی جامعه در چنین مواردی داشته و دارند.
اما ما در این نگاشته به دنبال بررسی این بعد از نقش فناوری نیستیم. آنچه ما بر آنیم که به طرح آن بپردازیم نقش مثبت فناوری و به‌صورت مشخص فناوری‌های همگرا به‌ویژه فناوری اطلاعات در شرایط بحران است.
فناوری‌های همگرا به مجموعه ۴ فناوری اطلاعات، زیستی، شناختی و نانو گفته میشود که در هم‌افزایی و یکپارچگی باهم قادرند نیازهای گسترده‌تری از بشر را مرتفع ساخته و موجب ابرجهش‌هایی در حوزه‌های علمی، اقتصادی، سیاسی و اجتماعی شوند.
یکی از مسائل و دغدغه‌های جهانی در بحران کرونا، به دلیل سطح بالای فراگیر شدن این ویروس، کمبود کادر درمان ازجمله پزشک و پرستار است.
هوش مصنوعی و حفاظت از کادر درمان در بحران کرونا
توسعه هوش مصنوعی و علم رباتیک (که امروز در سطح نسبتاً قابل قبولی نیز قرار دارند) در علم پزشکی امکاناتی همچون ربات‌های پرستار، دستیاران پزشک و … را فراهم می‌آورد که می‌تواند به‌خوبی کمبود کادر درمان را جبران کند.
علاوه بر آن یکی از معضلات در شرایطی مانند مقابله با کرونا ویروس، مخاطراتی است که این مقابله برای خود کادر درمان در پی دارد. در حال حاضر تعداد قابل‌توجهی از قربانیان کرونا ویروس، از میان پرستاران و پزشکان هستند و استفاده از ربات‌ها در چنین مواردی موجب حفاظت از کادر درمان میشود.
در بحران کرونا، یکی از نیازهای اساسی، شناخت بیماران و غربالگری آن‌ها از افراد سالم است. اتفاقی که در بسیاری از موارد به‌وسیله کاربرد دستگاه‌های تب‌سنج و مانند آن توسط نیروی انسانی محقق شده است.
هرچند مواردی همچون مجهز شدن گجت‌های پلیس در چین به دستگاه‌های دماسنج، استفاده از بارکد برای شناخت سطح سلامتی افراد و یا حتی به کار بردن دوربین تشخیص دمای بدن در ایران، شاهد موارد محدودی از استفاده فناوری اطلاعات در راستای غربالگری بیماران بوده ایم ولی هنوز تا نقطه مطلوب فاصله بسیاری وجود دارد.
تصور کنید استفاده گسترده از اینترنت اشیاء چه امکان گسترده‌ای برای غربالگری در این شرایط فراهم می‌کند و چقدر می‌تواند در محدودسازی تبعات بیماری و محدودسازی گسترش آن مؤثر باشد. خصوصاً اگر این داده‌ها توسط هوش مصنوعی به‌دقت و با سرعت بالا تجزیه‌وتحلیل شود. همین داده‌های جمع‌آوری‌شده توسط اشیاء مختلف می‌تواند یکی از بهترین ابزارهای کمک‌کننده به تصمیم‌گیران در ستادهای مدیریت بحران باشند.
در همین بحران مربوط به کروناویروس مجموعه DEEPMIND با استفاده از هوش مصنوعی AlphaFold system ساختارهای پروتئینی‌ای را یافته‌اند که به شناخت کروناویروس کمک می‌کند.
علی بابا (Alibaba ) نیز هوش مصنوعی را توسعه داده است که می‌تواند با پردازش تصویرهای سی‌تی اسکن سینه بیماران تنها در عرض ۲۰ ثانیه با دقت ۹۶ درصد بیمار مبتلا به کروناویروس را از بیمار مبتلا به سینه‌پهلو بازشناسد.
همچنین، شرکت مراقبت‌های بهداشتی Bluedot رباتی ساخته است که با جمع‌آوری داده‌ها از بی‌شمار منابع برخط و نیز با استفاده از اطلاعات خطوط پروازی و…، مکان‌های محتملی را که این بیماری در آینده در آنجا ظاهر میشود، مشخص می‌کند.
این نمونه‌ها البته هنوز جای تکامل بیشتر دارد ولی آغاز راهی است که به حضور گسترده‌تر و احتمالاً کارآمدتر هوش مصنوعی در موقعیت‌های گوناگون به کنترل بحران کمک می‌کند.
در کنار این‌ها کاربرد نانو ذرات در دارورسانی دقیق به مواضع هدف در بیماری‌هایی مانند کرونا می‌تواند در درمان افراد بسیار مؤثر واقع شود.
آنچه ذکر شد تنها نمونه‌هایی از تأثیرات گسترده فناوری در مدیریت بحران‌ها است.
نکته قابل توجه در استفاده از فناوری‌ها در شرایط مدیریت بحران، لزوم کاربست فناوری‌های بومی در این شرایط است. چراکه بومی نبودن این فناوری‌ها در حکم ایجاد بزرگ‌ترین فرصت برای دشمنان برای ضربه زدن به امنیت کشور است و به‌جای اینکه فرصتی برای مدیریت بحران ایجاد کند در عمل خود تهدید و بحرانی دیگر خواهد بود.