فراز و فرود رمزارزها
اگرچه دو سال گذشته برای ارزهای دیجیتالی در ایران با نوسان همراه بود، اما بالاخره تصمیم به قانونی بودن استخراج مشروط به پرداخت نرخ برق صادراتی گرفته شد و همچنین تلاش‌هایی برای راه‌اندازی نمونه بومی رمزارز صورت گرفت.
در حال حاضر به دلیل شیوع ویروس کرونا در جهان، وضعیت اقتصادی در دنیا حالت ابهام به خود گرفته، برخی کارشناسان رکود اقتصادی را پیش‌بینی می‌کنند و برخی دیگر از تحلیل‌گران راه نجات را در تولید واکسن این ویروس می‌دانند. در این شرایط سرمایه‌گذاران به دلیل ریسک بالا، سعی کردند سرمایه‌های خود را به وجه نقد تبدیل کرده و و پشت بورس‌های مطرح در جهان را خالی کردند.
اگرچه تا پیش از این ارزهای دیجیتالی (Cryptocurrency) گزینه‌ای نسبتا مطمئن برای سرمایه‌گذاری در شرایط بحرانی به نظر می‌رسیدند، درعمل و در حالی‌که هنوز ثبات اقتصادی در ماه‌های آینده مشخص نیست، ارزهای دیجیتال و در صدر آنها بیت‌کوین هم روندی مبهم را پیش گرفتند. به‌طوری که در سه هفته اخیر، قیمت بیت‌کوین که ۱۰ هزار دلار را هم شکسته بود، در مدت زمان کوتاهی حتی تا ۴۰۰۰ دلار هم سقوط کرده و البته این روزها در شرایط نوسانی ۶۰۰۰ دلاری به سر می‌برد.
بیت‌کوین به عنوان نخستین و معروف‌ترین ارز دیجیتال، در سال ۲۰۰۹ ایجاد شد و البته درحالی که تاریخ ورودش به ایران هم می‌تواند مربوط به همان زمان باشد، اما در دو سال اخیر با توجه به روند صعودی افزایش قیمتی که تجربه کرده، طرفداران زیادی را برای خود دست و پا کرده است، چه ماینرهایی که به‌صورت مستقیم خودشان اقدام به استخراج بیت‌کوین می‌کنند و چه افرادی که ازطریق صرافی‌های ارز دیجیتالی، به خرید و فروش رمزارزها می‌پردازند.
بیت‌کوین نوعی از پول الکترونیکی است و به منظور امنیت بیش‌تر، حذف واسطه‌ها و ناشناس بودن طراحی شده و با استفاده از فناوری بلاک‌چین، به کاربران امکان پرداخت امن و ذخیره پول را بدون نیاز به ثبت‌نام یا استفاده از بانک‌ها و سازمان‌های واسطه می‌دهد. هرچند در جهان هنوز با رمزارزها برخوردهای متفاوتی میشود، برخی کشورها بیت‌کوین را به رسمیت شناخته و برایش قابلیت‌هایی که پول دارد را متصور می‌شوند، برخی دیگر بیت‌کوین را کالای سرمایه‌ای می‌دانند و مشخصات پول را برای آن لحاظ نمی‌کنند و برخی اساسا آن را غیرقانونی می‌دانند.
جنجال‌ها درباره رمزارزها در ایران شاید بیش از همه چیز به دلیل ماهیت رمزی و پیچیده آنها باشد و البته در سال‌های اخیر هم از طرف مسوولان چندان روی خوشی به بیت‌کوین و سایر رقبایش نشان داده نشده است. تا چندی پیش، توصیه مسوولان این بود که افراد فعلا از ورود به این حوزه خودداری کنند و حتی بانک مرکزی اطلاعیه‌ای منتشر کرد که به‌کارگیری ابزار بیت‌کوین و سایر ارزهای مجازی در تمام مراکز پولی و مالی کشور ممنوع است.
هرچند همان زمان محمدجواد آذری جهرمی -وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات- اظهار کرد اگر ارزهای دیجیتال خارجی در ایران فعالیت کنند و بتوانیم در برخی معاملات خرد از آنها استفاده کنیم، مفید خواهد بود و این ارزهای دیجیتال با وجود ضعف‌هایی که دارند، برای پرداخت‌های خرد تحریم را دور می‌زنند و کاربران می‌توانند از آن استفاده کنند. او حتی از تلاش برای بومی‌سازی ارزهای دیجیتال خبر داد و اظهار کرد سیاست‌هایی برمبنای توسعه فناوری ارز دیجیتالی وجود دارد.
البته پس از گذشت چند ماه از ابلاغیه بانک مرکزی، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات اعلام کرد این ابلاغیه بانک مرکزی ابطال شده و بدین‌ترتیب مقرر شده است با همکاری سازمان فناوری اطلاعات ایران و سازمان بورس و اوراق بهادار سند توسعه‌ای برای نشر کریپتوها تدوین و ابلاغ شود.
یکی دیگر از دلایلی که مخالفت مسوولان برای کار کردن در حوزه رمزارزها و استخراج بیت‌کوین را سبب شد، افزایش مصرف برق در تابستان سال گذشته بود. بدین‌صورت که با افزایش هفت درصدی مصرف برق در مقایسه با زمان مشابه سال ۹۷، مسؤولان مجاب شدند که استخراج‌کنندگان بیت‌کوین باعث این افزایش مصرف برق شده‌اند و به همین دلیل دولت و وزارت نیرو راهی به دنبال برای ضابطه‌مند کردن این شرایط بودند.
در نهایت آیین‌نامه اجرایی استخراج فرآورده‌های پردازشی رمزنگاری‌شده در کشور ابلاغ شد که به موجب آن، ضمن قانونی شمردن فعالیت ماینرها در ایران، حقوقی برای آنها در نظر گرفته و شروطی نیز برایشان گذاشته شد. از جمله اینکه ضمن شناخته شدن استخراج رمزارز به عنوان صنعت شناخته شد و اعلام شد قیمت برق این مراکز معادل متوسط نرخ برق صادراتی خواهد بود، هرچند این موارد چندان به مذاق انجمن بلاک‌چین و استخراج‌کنندان بیت‌کوین خوش نیامد و تعرفه‌های اعلامی را منجربه ریشه‌کنی این صنعت یا انحصار برای اقشاری خاص دانستند.
ازطرفی بخش خصوصی به درآمدزایی از راه استخراج بیت‌کوین اعتقاد داشته و اعلام کرد این صنف باتوجه به تعرفه برق از طرف وزارت نیرو نتوانسته فعالیتی انجام دهد و کسانی که به‌صورت خودجوش عمل می‌کردند، دست از فعالیت کشیدند. در حالی که به اعتقاد آنها استخراج بیت‌کوین نه تنها منجر به ارزآوری شده بلکه روشی برای مقابله با تحریم‌ها هم به شمار می‌رفت.
در این راستا به گفته انجمن بلاک‌چین، اقداماتی هم برای راه‌اندازی رمزارز بومی انجام شده، از جمله چند پروژه‌ای که در ایران انجام میشود که نمونه نهایی آنها آماده است و در حالت پایلوت کار می‌کنند و برجسته‌ترین منفعت ارز مجازی بومی این است که با حفظ حاکمیت بانک مرکزی، گلوگاه بانک‌ها از تراکنش‌ها حذف میشود و می‌توان بدون نیاز به بانک‌ها اما با حفظ حاکمیت بانک مرکزی، تراکنش‌های مالی داشت.
البته انتقاداتی هم به رمزارز بومی وارد شده، از جمله اینکه اگر توکنی در اختیار مردم قرار گیرد که هر توکن معادل یک ریال باشد، درواقع دیگر ارزی نیست، بلکه همان پول ریالی به صورت الکترونیکی است که جذابیت فناوری و سرمایه‌گذاری ندارد و دیگر اینکه پول مجازی داخلی پایه ریال بر بستر بلاک‌چین به خاطر سهولت انتقال بین مردم، نه جایگاهی از نظر فناوری دارد و نه جایگاهی از نظر ارزش سرمایه‌گذاری دارد و از آن استقبال نمی‌شود.