سیلیکونولی دیگر با فاجعه غریبه نیست. استارتآپها و سرمایهگذاران کارآفرین یا خطرپذیر که هاب فناوری ایالات متحده امریکا را در سنفرانسیسکو ساختند و از بحران داتکام. و بحران مالی ناشی از آن جان سالم به در بردند، با مشکلات جدیدی مواجه شدهاند. ویروس کرونا چالش سومی ایجاد کرده که از چالش داتکام و چالش مالی بدتر است. مارک کنیس استاد دانشگاه سنفرانسیسکو میگوید «این {بحران} جدیتر است. به نظرم برای اکثر مردم جدیتر است… سقوط مالی وحشتناکی رخ نداده است و پشتیبانی دولتی بازارهای مالی خوب است؛ اما ما با چیزی سروکله میزنیم که لزوما پایان مشخصی ندارد… عدم اطمینان آنقدر زیاد است که راهحل واضح و مشخصی برایش وجود ندارد».
چشمانداز موجود از زمان بحران داتکام تغییر زیادی کرده است. در آن زمان، شرکتهای فناوری سعی داشتند بهسرعت وارد بازارهای عمومی یا دولتی شوند. در حال حاضر اکثر استارتآپها سالهاست خصوصی ماندهاند و غالبا سرمایهگذارهایی کارآفرین شرکتهای دیگر را جذب میکنند. به همین دلیل، تاثیر ویروس بر شرکتهای خصوصی بیشتر از بازار سهام احساس میشود. دیو سابو، مدیر فناوری Silicon Valley Bank )SVB) میگوید از آنجا که بازارهای خصوصی وضعیت بهمراتب مبهمتری دارند، بسیاری از سرمایهگذاران کارآفرین، منتظر ماندهاند تا ببینند چه پیش میآید. به نظر او در نتیجه این وضعیت، سرمایههای کارآفرینانه یا ریسکپذیر، کاهش مییابد.
تحقیقی که موسسه سرمایهگذاری کارآفرینی به نام NFX انجام داده، نشان میدهد که نیمی از استارتآپها هزینههای اداری خود را کاهش دادهاند، تقریبا یکپنجم آنها کارکنانشان را تعدیل کردهاند و یکسوم، استخدام را به حالت تعلیق درآوردهاند. برخی سرمایهگذاران بالقوه حتی تماسها و پیغامها را پاسخ نمیدهند و نیمی از افرادی که پاسخ میدهند، میگویند برنامههای سرمایهگذاریشان را فعلا لغو کردهاند. بعضی از باثباتترین شرکتهای سیلیکونولی نیز با این مساله مواجه شدهاند: جذب سرمایه Airbnb در سال جاری حدود ۱۸ میلیارد دلار بود که فاصله زیادی با رقم ۳۱ میلیارد دلاری این شرکت در سال ۲۰۱۷ دارد.
در این میان، حتی استارتآپهایی که بحران به نفعشان تمام شده، به این مساله فکر میکنند که چطور میتوانند سرمایه و پولشان را مدیریت کنند که بیشتر از حد معمول، دوام بیاورد. آنا پینول مدیر ارشد بازاریابی و یکی از چهار بنیانگذار استارتآپ تحویل خواروبار ژوپیتر میگوید کسب و کارشان رشد زیادی داشته، اما «ما سعی داریم وابسته سرمایه خارجی نباشیم. اگر یکی از خوششانسهایی هستیم که میتوانیم به سرمایه دسترسی داشته باشیم، دسترسی خواهیم داشت؛ اما شرکت آنقدر برای ما اهمیت دارد که می خواهیم مطمئن پاشیم روی پای خودش میایستد و زنده میماند». ژوپیتر برای انجام این کار، مواد غذایی نهچندان محبوب را از لیستهای خود حذف کرده است. اما شرکت پینول و همبنیانگذارانش خوششانسهاییاند که بحران به نفعشان تمام شده است و سرمایههایی جذب کردهاند.
برخی شرکتها دچار وضعیت بدتری شدهاند. جوست شریو مدیر اجرایی شرکت مسافرتی کیمکیم یکسوم کارمندان را تعدیل کرده و حقوق افراد باقیمانده را کاهش داده و همچنین اجاره یکی از دفاتر خود را در منلوپارک لغو کرده و دقتر دیگری را در پرو تعطیل کرده است. کیمکیم در ماه ژانویه اولین سود خود را کسب کرد، اما در حال حاضر درآمدهایش به صفر رسیدهاند. قرار بود در فصل بهار این شرکت جذب سرمایه کند اما این گزینه اکنون با توجه به شرایط فعلی، از دسترس خارج شدهاست.
شریو در این زمینه میگوید «اگر ویروس نبود، زندگیام الان کاملا فرق داشت؛ سخت است…». این شرکت از دولت ایالات متحده امریکا و هلند – که مقر دومش است – درخواست وام کرده است. او تاکید دارد «ما به کمی شانس نیاز داریم؛ ما باید تصمیمهایی بگیریم و بعد بتوانیم از پس تصمیمها برآییم. جای اشتباه نیست».
پینوشت:
*این مطلب در روز چهاردهم آپریل منتشر شده است.
** حباب دات-کام، حباب اقتصادی سالهای ۱۹۹۵ تا ۲۰۰۰ میلادی بود که طی آن بازارهای بورس سهام کشورهای صنعتی دنیا شاهد رشد سریع ارزش مالی شان بودند که از رشد بخش اینترنت و شاخههای مرتبط با آن ناشی میشد.