«بانک اطلاعاتی استارتاپ‌های آی‌سی‌تی (ICT) با جمع‌آوری دیتاهای مربوط به بیش از یک هزار و ۲۰۰ کسب و کار موفق نوپا با حمایت ستاد توسعه فناوری‌های اقتصاد دیجیتال و هوشمندسازی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری ایجاد شد.» در همین رابطه به سراغ «مهدی محمدی» دبیر این ستاد و چند نفر از کارشناسان حوزه استارتاپی رفتیم تا درباره جزئیات این طرح بپرسیم و اینکه چقدر این قبیل بانک‌های اطلاعاتی می‌تواند برای حوزه استارتاپ‌ها و شرکت‌های دانش بنیان مفید باشد.

دیتابیسی برای تصمیم‌گیری دولتمردان

«با ایجاد پایگاه داده اقتصاد دیجیتال ایران، به‌دنبال تحلیل رفتار یک اکوسیستم با استناد به داده‌های واقعی و استفاده از آنها برای انجام کارهای مطالعاتی، سیاستگذاری و برنامه‌ریزی دقیق و تخصیص منابع بهتر در این اکوسیستم استارتاپی و دانش بنیان هستیم.»

مهدی محمدی، دبیر ستاد توسعه اقتصاد دیجیتال و هوشمندسازی با بیان مطلب فوق به «ایران» گفت: در تمام دنیا با جمع‌آوری اطلاعات پایه یک اکوسیستم را تحلیل رفتاری کرده و بر طبق آن کارهای مطالعاتی، سیاستگذاری، برنامه‌ریزی و تخصیص منابع را انجام می‌دهند. از آنجایی که اطلاعات پایه‌ای (دیتابیس) از کسب و کارهای اقتصادی دیجیتالی در کشور وجود نداشت، مدیران بر اساس تجربیات خود در این حوزه‌ها تصمیم‌گیری می‌کردند و از این‌رو تصمیم گیری‌ها پایه علمی نداشت بنابراین تصمیم گرفتیم چنین بانک اطلاعاتی را در حوزه اقتصاد دیجیتال ایجاد کنیم.

محمدی افزود: از حدود یکسال پیش احساس کردیم در این زمینه نقص عمده‌ای داریم و دیتابیس کامل و دقیق، قابل تحلیل و دسترسی و شفافی نداریم تا همه بتوانند به آن دسترسی داشته باشند و باید این نقص را برطرف می‌کردیم از این‌رو با حداقل داده‌هایی که در حوزه اقتصاد دیجیتال معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری از گذشته تاکنون در اختیار داشتیم داده‌ها را جمع‌آوری و این بانک را ایجاد کردیم.

دبیر ستاد توسعه اقتصاد دیجیتال و هوشمند‌سازی با بیان اینکه در معاونت علمی و فناوری دو دیتابیس مهم قرار دارد، گفت: یک دیتابیس متعلق به شرکت‌های دانش بنیان است که نزدیک به 5 هزار شرکت را در بر می‌گیرد و دیگر دیتابیس، مربوط به شرکت‌های خلاق است که حدود 800 شرکت را شامل می‌شود. بنابراین سعی کردیم حدود 6 هزار تا از دیتاها را در فاز اول دسته‌بندی و یکپارچه‌سازی کنیم که بعد از تحلیل به این نتیجه رسیدیم که در حوزه شرکت‌های دانش بنیان حدود 40 درصد و در حوزه شرکت‌های خلاق 50 درصد در حوزه اقتصاد دیجیتال فعال هستند.

وی افزود: این اطلاعات در سایتی به آدرس digitalstat.ir قرار داده شده است و با توجه به داده‌های موجود در دو بخش یعنی شرکت‌های دانش بنیان و خلاق، تحلیل‌های استانی این کار را انجام داده‌ایم. جداول و اطلاعات موجود نشان می‌دهد که کدام استان‌ها در چه حوزه‌هایی فعال هستند کدام استان‌ها در چه حوزه‌هایی دارای پتانسیل و ظرفیت خوبی بوده و کدام استان‌ها عقب هستند. به‌عنوان مثال می‌توان مشاهده کرد که کدام استان‌ها در حوزه‌های اقتصاد دیجیتال فعال هستند. طبق این داده‌ها تهران با هزار و 760 شرکت پیشتاز است و در رتبه‌های بعدی اصفهان با 221 شرکت و خراسان رضوی با 107 شرکت قرار دارند.محمدی با اشاره به اینکه در حال اضافه کردن دو بخش داده‌های دیگر نیز هستیم، گفت: این دو بخش جدید شامل داده‌های دانشگاهی و مراکز مطالعاتی در حوزه پتنت‌ها (ثبت اختراع) و مقاله‌ها است. مقالات و پتنت‌های حوزه‌های اقتصاد دیجیتال مانند بلاک چین، هوش مصنوعی، فضای ابری، اینترنت اشیا، 5G، روبات‌ها و… به تفکیک آمده است به‌طوری که اکنون بیش از 300 هزار پتنت و بیش از 400 هزار مقاله بین‌المللی مرتبط با حوزه اقتصاد دیجیتال وجود دارد به‌طوری که می‌توان با جست‌و‌جویی به تفکیک حوزه فناوری، آنها را مشاهده کرد. وی با بیان اینکه این کار را با حداقل هزینه (5 میلیون تومان) و با تکیه بر نیروهای ستاد اقتصاد دیجیتال انجام دادیم، افزود: حتی طراحی دیتابیس‌ها و خود پلتفرم در ستاد انجام شد تا بانک اطلاعاتی برای کارهای مطالعاتی محققان در دسترس باشد و از سوی دیگر بتوان با استفاده از داده‌های به‌روز، برنامه‌ریزی‌ها و سیاستگذاری‌هایی انجام داد. با این اطلاعات اکنون شناخت نسبی از پتانسیل‌های موجود در کشور، ظرفیت‌ها در بخش‌های محصولات، پتنت‌ها، مقالات و… اقتصاد دیجیتال به‌وجود آمده است و اکنون می‌دانیم در کدام حوزه‌های اقتصاد دیجیتال در کدام استان‌ها پتانسیل خوبی و در کدام حوزه‌های اقتصاد دیجیتال و کدام استان‌ها ضعف وجود دارد. البته حتی می‌توان با شناختی که ایجاد می‌شود بدانیم در کدام بخش‌ها می‌توانیم سرمایه‌گذاری کنیم حتی می‌دانیم در کدام حوزه امکان حضور در عرصه بین‌المللی داریم. با این اطلاعات می‌دانیم که کدام دانشگاه قطب هوش مصنوعی، کدام یک در بخش اینترنت اشیا، بلاک چین و… فعال هستند. دبیر ستاد توسعه اقتصاد دیجیتال و هوشمندسازی درباره جمع‌آوری اطلاعات کسب و کارها نیز گفت: از آنجایی که این بخش نیاز به تأییدیه دارد و هنوز ابزار آن را نداریم بنابراین فعلاً در این حوزه ورود نکرده‌ایم چون واقعاً کار دشواری است ولی در دستور کار ما قرار دارد. ابتدا باید با دیتابیس‌های دیگری که در کشور در سازمان فناوری اطلاعات و وزارت صمت وجود دارد، تعامل برقرار کرده و دسترسی پیدا کنیم تا این اطلس تکمیل شود تا بتوانیم تحلیل‌های دقیق تری در این حوزه ارائه دهیم.محمدی با اشاره به اینکه برای این سایت 4 ماه زمان صرف کردیم، افزود: شبیه این سایت در کشور وجود ندارد البته قصد داریم اطلاعات این سایت به‌صورت مستمر به‌روز شود از این‌رو مقاله‌ها و پتنت‌ها هر ماه به‌روزرسانی می‌شوند و هر شرکت دانش بنیان و خلاقی هم ایجاد شد به این لیست اضافه می‌شود. از سوی دیگر قرار است گزارش‌های دوره‌ای از این اطلاعات را منتشر کرده و به سازمان‌ها و مراجع تصمیم گیر ارسال کنیم تا مبنای تصمیم‌گیری آنها باشد.

به‌روزرسانی اطلاعات

فرشاد وکیل‌زاده، دبیر اتحادیه کسب و کارهای مجازی معتقد است که بانک‌های اطلاعاتی برای مسئولان و افرادی که قصد ورود به یک بازار جدید را دارند یا حتی فعالان یک بخش می‌تواند، بسیار مفید و مؤثر باشد و در تصمیم‌گیری درست به آنها کمک کند. وکیل‌زاده با بیان اینکه مهم‌ترین بخش یک بانک اطلاعاتی، همان‌طور که از نامش پیداست، دیتاهای آن بانک است، افزود: اگر اطلاعات جمع‌آوری شده، قابل اتکای کامل و جامع باشد اقدام مؤثری صورت گرفته است و می‌تواند برای تصمیم گیران مفید واقع شود بخصوص در فضای ICT کشور و در حوزه کسب و کارهای اینترنتی که بشدت اطلاعات کمی در دسترس است و جمع‌آوری دیتاهای این بخش می‌تواند مفید فایده واقع شود.وی افزود: در هر صورت چنانچه هر یک از مواردی که اعلام شد بدرستی ارائه نشود یعنی اطلاعات شامل اطلاعات مفید و مورد نیاز نباشد یا اطلاعات کامل نبوده و صرفاً اطلاعات مختصری ارائه کند، یا آنکه صحت اطلاعات مورد تردید باشد، قطعاً تأثیرگذاری این طرح بشدت کاهش پیدا خواهد کرد. این فعال حوزه استارتاپی اعتقاد دارد نکته مهمی که معمولاً در طرح‌های دولتی روی می‌دهد این است که عناوین طرح‌ها جذاب و کاربردی است اما معمولاً خروجی و نتیجه طرح‌ها فاقد کارآیی لازم است و این امر جز اتلاف منابع، نتیجه‌ دیگری ندارد هرچند امیدوارم که در این طرح شاهد چنین رویه‌ای نباشیم. رضا الفت نسب، عضو هیأت مدیره اتحادیه کسب و کارهای مجازی نیز این اقدام را اقدامی خوب و مفید عنوان کرد و به «ایران» گفت: اگر بانک‌های اطلاعاتی به‌صورت دقیق جمع‌آوری شوند، اطلاعات خوبی را در اختیار افرادی که می‌خواهند کسب و کار راه‌اندازی کنند می‌گذارد یا در اختیار سرمایه‌گذاران قرار می‌دهد. مهم‌تر اینکه به دولت و مسئولان تصمیم گیر کمک می‌کند. با استناد بر این دیتاهای دقیق مشخص می‌شود که در کدام استان‌ها زیرساخت خوبی وجود ندارد یا چه کارهایی می‌توان انجام داد تا اکوسیستم استارتاپی و دانش بنیان با برنامه‌ریزی بهتر و دقیق‌تر رشد کند.الفت نسب افزود: باید اطلاعات این سایت به‌صورت مستمر به‌روزرسانی شود، چرا که سایت‌های مشابه آن در کشور به‌عنوان بانک‌های اطلاعاتی راه‌اندازی شد ضمن اینکه مدل‌های خوبی در ارائه اطلاعات نداشتند، به‌روز هم نشده و از رده خارج شدند. البته اگر بتوانند اطلاعاتی را که در سازمان‌های دیگر نیز وجود دارد با تعامل به‌ دست آورند و یکپارچه‌سازی کنند، به‌نظر می‌رسد بانک اطلاعاتی کامل و جامعی ایجاد شده و برای تمام بخش‌های دولتی و خصوصی مثمر واقع شود.