بهداشت دیجیتال؛ راهکار ژاپن برای مراقبت از جامعهٔ کهنسال
در شش دههٔ گذشته شمار افراد بالای ۶۵ سال تقریبا دو برابر شده است و این یعنی شمار آنان از ۵ به ۹ درصد کل جمعیت رسیده است. اما ژاپن در این میان پیشگام است چراکه بیش از یک چهارم جمعیت ژاپن بیش از ۶۵ سال دارند.
طولانی‌تر و البته بهتر زیستن در ژاپن بسیار مورد توجه است تا حدی که تازه‌ترین فناوری‌ها در ژاپن الهامبخش سیاست‌گذاری در بخش بهداشت و سلامت بوده تا دولت و بخش خصوصی بتوانند کیفیت زندگی سالمندان را ارتقا بدهند. افزایش کهنسالی چالشی جدی برای نظام بهداشت به شمار می‌رود.
در نشست بین‌المللی کهنسالی توکیو، شماری از کارشناسان، مقامات دولتی، صاحبان استارتآپ‌ها و هیئتهای اعزامی از سراسر جهان را گرد هم آمده‌اند. راهکارهایی که ژاپن در این نشست ارائه کرد بر تلفیق داده‌های پزشکی و فناوری دیجیتال و ایجاد یک سامانهٔ مراقبت پزشکی دیجیتال متمرکز بود.
پروفسور اروین بوتینگرِ آلمانی یکی از کارشناسان برجستهٔ جهان در حوزهٔ نوآوری‌های دیجیتالی بهداشت است.
وی دربارهٔ تحول بهداشت دیجیتال در ژاپن می‌گوید: «آنچه در ژاپن می‌گذرد واقعا تأثیرگذار است. فواید دیجیتالی کردن و استفاده از هوش مصنوعی برای شهروندان و جوامع در راستای بهبود بهداشت در بالاترین سطح خواهد بود. ما در آینده سلامت را بهبود می‌بخشیم، به آن شرط که با داده‌های اطلاعاتی خود رابطهٔ درستی داشته باشیم.»
ژاپن مقررات تازه‌ای تصویب کرده که به یاری آن دولت و بخش خصوصی می‌توانند از داده‌های پزشکی افراد به شکل ناشناس استفاده کنند.
در دانشگاه کیوتو شاهد آن هستیم که چطور جمع‌آوری داده‌های پزشکی از اتاق بیمار آغاز میشود. پرستاران داده‌هایی نظیر فشار خون، دمای بدن، و نتایج آزمایش‌ها را مستقیما به سامانه پزشکی منتقل می‌کنند. این فرآیند، ثبت داده‌ها را دقیقتر کرده، کار مراقبت از سالمند را سبکتر و موثرتر می‌کند و همچنین سبب میشود مدیریت سامانهٔ بهداشت آسانتر شود.
توموهیرو کورودا، از دانشگاه کیوتو می گوید: «ما داده‌هایی را جمع‌آوری می‌کنیم تا ببینیم در کشور چه می‌گذرد، و چه درمان‌هایی برای مردم وجود دارد. ما با استفاده از این داده‌ها می‌توانیم درمان‌ها و مراقبت‌های پزشکی مختلف را بررسی کنیم. این داده‌ها به شکل ناشناس طبقه‌بندی میشود و دولت سامانه‌ای فراهم می‌کند تا آنها را در اختیار همه بگذارد. بعد بخش خصوصی با استفاده ازاین سامانه دارو و خدمات درمانی تازه فراهم می‌کند.»
ژاپن دومین بازار مراقبت‌های پزشکی در جهان را دارد و بیمه‌ٔ درمانی بر میلیاردها دادهٔ اطلاعاتی تکیه می‌کند که از ۱۲۶ میلیون شهروند جمع‌آوری شده است؛ یک بانک اطلاعاتی منحصربه‌فرد که حتی بیرون از این کشور هم می‌تواند فرصت‌هایی فراهم کند.
جنتا کاتو، از دانشگاه کیوتو می‌گوید: «اطلاعات درمانی بیش از ۹۵ درصد از جمعیت ژاپن ثبت و ضبط میشود. گرایش کنونی این است که درمان پزشکی و هرگونه پرستاری، به شکل یکجا در بستهٔ بهداشت دیجیتالِ فرد ثبت شود. میزان کهنسالی در ژاپن بسیار بالاست و فکر می‌کنم دانش ما در زمینهٔ جمع‌آوری داده‌های این افراد می‌تواند، در بسیار از کشورهای جهان مرجع باشد.
فرآیند نوآوری دیجیتالیِ بهداشت، فرصت‌های تجاری جالبی را نیز برای شرکت‌های پزشکی خصوصی ژاپنی فراهم کرده است. پروژهٔ آزمایشگاه آیندهٔ موسسهٔ سومپو، برای پاسخگویی به نیازهای جامعهٔ رو به کهنسالیِ ژاپن از فناوری روز بهره می‌برد و تولیداتی دارد نظیر صندلی چرخ‌دارِ مجهز به هوش مصنوعی، تخت‌های تاشوی هوشمند، حسگرهای ویژهٔ بدن در حمام و تخت.
گذشته از راهکارهای فناورانه، عامل انسانی هنوز مهم است، چراکه هنوز می‌تواند رابطهٔ میان بیمار و ابزار درمانی را تسهیل کند. شرکت «سیلور وود» نوعی دوربین واقعیت مجازی طراحی کرده که با شبیه‌سازی وضعیت بیماران دچار زوال عقل، به اطرافیان آنها کمک می‌کند شرایط این بیماران را بهتر درک کنند.
پرستار یک مرکز مراقبت از سالمندان در توکیو از کیفیت آموزشی این ابزار خرسند است. وی می‌گوید: «فکر می‌کنم با این ابزار، بیشتر از چند کتاب، دربارهٔ بیماری زوال عقل چیز یاد گرفته‌ام.»
با توجه به رشد جمعیت سالمندان در جهان، بهر‌برداری ژاپن از فناوری‌های روز، و همچنین تهیه بانک اطلاعاتی دقیق از سالمندان می‌تواند در ایجاد سامانهٔ بهداشت مجازی آینده برای بسیاری از کشورها مفید باشد.
پروفسور اروین بوتینگر معتقد است که موفقیت این رویکردِ ژاپن باعث خواهد شد تا شاهد رویکردی واحد در سراسر جهان باشیم یعنی حرکت به سوی بهداشت دیجیتال.
برای افزایش قابلیت‌های نوآوری در زمینهٔ بهداشت دیجیتال و آماده کردن جامعهٔ فردا برای عمر ۱۰۰ ساله همکاری‌های بین‌المللی ضروری است.