چگونه فناوری اطلاعات در دوران کرونا به ما کمک کرد؟
ویروس کرونا و طرح فاصله‌گذاری اجتماعی نه تنها مدل زندگی و کار افراد را تغییر داده؛ بلکه تاثیر خود را روی همایش‌ها نیز گذاشته است. البته کووید ۱۹ فقط مدل همایش‌ها را از همایش و رویداد حضوری به یک رویداد آنلاین تبدیل نکرده؛ چرا که روی محورهای اکثر همایش‌ها نیز تاثیر گذاشته است. برای نمونه روز گذشته (۱۲ تیر) تقریبا تمامی سخنرانان و پنلیست‌هایی که در رویداد فیناپ ۱۲ شرکت کرده بودند به تاثیر کرونا بر بخشی از کسب وکار و فعالیت‌های اقتصادی پرداختند. برخی از آنان صحبت از تاثیرش روی پلتفرم‌هایی که به ارائه خدمات می‌پردازند سخن گفتند و برخی دیگر بر تاثیرش روی پرداخت‌های غیرحضوری و تغییر مدل کاربران اشاره داشتند. در نهایت به این موضوع پرداخته شد که اگر زیرساخت‌های فناوری کشور، طی چند سال گذشته آماده نشده بود کرونا تاثیر بیشتری روی بسیاری از کسب و کارها می‌گذاشت چرا که ارائه سرویس به صورت الکترونیکی میسر نبود.
آماده بودن زیرساخت‌های ارائه خدمات از بعد مالی و غیر مالی یکی از ابزارهایی است که این روزها سیاستگذاران روی آن مانور می‌دهند و یکی از نقاط قوت خود در دوره کرونا را فراهم بودن پهنای باند مورد نیاز کاربران می‌دانند از سویی آنان در تحلیل‌های خود به تصویب شدن و همچنین هموار شدن مسیر قوانینی اشاره می‌کنند که اگر ویروس همه گیر کرونا نیامده بود، تصویب آنها بسیار طولانی‌تر از چیزی بود که این روزها با آن مواجه هستیم.
امیر ناظمی، معاون وزیر ارتباطات و رئیس سازمان فناوری اطلاعات، در پنل فراگیری مالی در فیناپ ۱۲ به همین موضوع اشاره کرد. او دسترسی کاربران را یکی از فاکتورهای مهم در توسعه حوزه آی‌تی عنوان کرد و گفت: «هر چند در حوزه دسترسی در مقایسه با کشورهای پیشرفته جهان کار بسیاری وجود دارد؛ اما اگر همین دسترسی به فناوری نیز فراهم نبود و زیرساخت‌های موجود فراهم نشده بود کرونا می توانست آسیب‌های بیشتری به کشور وارد کند.»
او به تعداد کاربران 4G و3G در اوخر سال ۹۶ اشاره کرد و افزود: «در انتهای سال ۹۶ در حدود ۳۰ میلیون کاربر 4G و3G فعال در کشور داشتیم و حال این تعداد دوبرابر شده است. اگر همین سطح از دسترسی فراهم نبود، خریدهای آنلاین، آموزش‌های مجازی، اشتراک‌گذاری آموزش‌های جلوگیری از شیوع بیماری و….. چقدر کمتر و ناکارآمدتر بود؟»
در پنل فراگیری مالی فیناپ ۱۲ نامداری و ناظمی به تاثیر فناوری اطلاعات در کاهش فقر اشاره کردند.
با وجود تمامی این سرویس‌هایی که ارائه شده است موضوعی که در این پنل روی آن بحث شد فقری بود که می‌تواند در آینده بسیاری از خانواده‌ها را تحت شعاع قرار دهد. به عقیده رئیس سازمان فناوری اطلاعات مهم‌ترین تغییری که باید برای جلوگیری از فقر پایدار صورت گیرد تغییر ابزارهای نظام مالی است. ناظمی در این مورد گفت: «در این زمینه باید تغییرات گسترده‌ای در جهت نظام اعتباری مالی صورت گیرد. نظام اعتباری می‌تواند تمام رفتارهای مالی ما را تحت تاثیر قرار دهد.» به گفته او این تغییرات باید در بخش‌های وام‌دهی، نظام پرداخت و بیمه ایجاد شود.
او با اشاره به اینکه قدرت خرید مردم کاهش یافته است اعلام کرد: «طبق آماری که از سوی شاپرک و بانک مرکزی منتشر میشود کاهش قدرت خرید حتی در خرید اقلام خوراکی نیز خود را نشان می‌دهد.» او یکی از خلاهای مهم در زمینه گسترش فقر را نداشتن تئوری توسعه در ایران عنوان کرد.
در همین پنل نیما نامداری، تحلیلگر فناوری‌های مالی نیز با اشاره به تحول برخی مفاهیم در چند دهه اخیر خصوصا پس از همه‌گیری ویروس کرونا گفت: «مفهوم “فقر” طی سال‌های اخیر از کمبود مالی به محدودیت در “انتخاب” متحول شده است. در پارادایم‌های امروز، فقیر لزوما کسی نیست که درآمد کمی دارد؛ بلکه کسی است که حتی با وجود درآمد قابل قبول، حق انتخاب چگونگی مصرف این درآمد را ندارد.» به گفته او بر اساس این تعریف، کرونا به افزایش فقر در جهان دامن زده است و اگر فناوری به ویژه فناوری‌های مالی نبودند، این افزایش شدیدتر می‌شد.
این تحلیلگر فناوری‌های مالی در ادامه اعلام کرد:« فراگیری مالی یکی از اساسی‌ترین مقولاتی است که با پیاده‌سازی آن می‌توان به مبارزه با این فقر نوین رفت. بانک جهانی ۵ سرویس پایه را به عنوان سرویس‌هایی که دسترسی به کمینه‌ای از آنها، فراگیری مالی را محقق می‌کند، تعیین کرده است.»
طبق گفته او سرویس پرداخت الکترونیکی، پرداخت اعتباری، بیمه، پس‌انداز و انتقال ارزی خرد سرویس‌هایی هستند که دسترسی به آنها می‌تواند فراگیری مالی را به دنبال داشته باشد.
نامداری با اشاره به ضعف کشور در ارائه این سرویس‌ها گفت: «ما متاسفانه در این سرویس‌ها دچار ضعف‌ها و کمبودهای زیادی در ایران هستیم، ولی برخی مسایل توهم برخورداری از فراگیری مالی را بوجود آورده است. به عنوان مثال الزام به داشتن کارت بانکی برای دریافت یارانه نقدی، آمار سرانه کارت‌های بانکی را در ایران بالا برده در حالی که تعداد زیادی از این کارت‌ها بدون استفاده هستند یا دستکم در شبکه پرداخت فعال نیستند.»
او با بیان اینکه تا چند سال آینده موضوع حیاتی در حوزه اقتصادی ایران تاب‌آوری مالی شهروندان است تاکید کرد: «تا چند سال آینده در صورت نبود سیستم پس‌انداز کارآمد و نداشتن پشتوانه مالی، قشر متوسط نیز کم‌کم به قشر فقیر جامعه مبدل می‌شوند.»
او ادامه داد: «باوجود مشکلاتی که تنها به گوشه‌ای از آنها اشاره کردم، امیدواری‌ها هم کم نیست؛ حضور پررنگ مدیران جوان در بخش دولتی و خصوصی که به ضرورت و اهمیت فناوری باور دارند، این امید را بوجود آورده که می‌توان به فراگیری مالی دست پیدا کنیم.»
رقابت برای رشد استفاده از کیف پول
مدیرعامل دیجی‌پی نیز در بخش دیگری از رویداد فیناپ ۱۲ در گفت‌وگو با آرش برهمند، سردبیر ماهنامه پیوست به اهمیت موضوع کیف پول در پرداخت‌های الکترونیکی پرداخت. هومن امینی در این گفت‌وگو تاکید کرد آنان سعی دارند کاربران دیجی‌کالا را به استفاده از کیف‌پول تشویق کنند و تراکنش‌های تجارت الکترونیکی را به سمت تراکنش‌های آفلاین هدایت کنند.
مدیرعامل دیجی‌پی، هومن امینی تاکید کرد که تصمیم دارند تا کاربران دیجی‌کالا را به سمت پرداخت‌های آفلاین هدایت کنند.
امینی با مقایسه اپلیکیشن دیچی‌پی با سایر اپلیکیشن‌های پرداخت گفت: «جنس اطلاعات دیجی‌پی به واسطه کاربران دیجی‌کالا کاملا با اپلیکیشن‌های دیگر متفاوت است. ما به واسطه دیجی‌کالا در سمت نیاز مصرف کننده هستیم؛ اما دیگر اپلیکیشن‌ها، سمت بانک قرار گرفته‌اند و داده‌هایشان به داده‌های تراکنش خلاصه میشود.»
آرش برهمند، سردبیر پیوست در این گفت‌وگو به مدل نادرست رقابت فین‌تک‌ها اشاره کرده و گفت: «بخش بزرگ صنعت فین‌تک در بخش پرداخت فعالیت می‌کند و رقابت به جای نوآوری، در گرفتن سهم بازار است.» در ادامه امینی به چالش‌های این شرکت در دوران کرونا اشاره کرد و گفت: «در دوره کرونا علاوه بر چالش های درون سازمانی مثل دوره طولانی دورکاری، با چالش‌های حوزه پرداخت هم مواجه بودیم. اگر رفتار کاربران را یاد بگیریم می‌توانیم ارزش افزوده بیشتری برایشان خلق کنیم.»
از کرونا کمک بگیریم
همچنین در این رویداد محمود کریمی، «مدیرعامل شبکه نوآفرینی پلنت» در بخش راویان فیناپ، به تاثیر شیوع ویروس کرونا بر بکارگیری فناوری‌های نوین در صنعت بیمه پرداخت. او با بیان اینکه بالا رفتن سن کاربران و پدیده شیوع کرونا ضرورت وجود فناوری‌های نوین در صنعت بیمه را بیش از همیشه نمایان می‌سازد، گفت: «تاثیر حجم داده‌ها در صنعت بیمه یک نقطه مهم را در پیشرفت اینشورتک رقم می‌زند.» کریمی افزود: «ما هم‌اکنون در داده‌ها فقیر هستیم اما می‌توانیم در این زمینه غنی شویم و همچنین، باید بپذیریم که روش‌های قدیمی دیگر جوابگو نیستند.»
در بخش دیگری از راویان فیناپ، مسعود زمانی، مدیر آزمایشگاه فناوری‌های پیشرفته هلدینگ فناپ گفت: «اتفاقات اخیر کشور باعث شده تا خروجی‌های بهتری در زمینه کسب‌وکار و استارتاپ‌های فناورانه شکل‌بگیرد.» او افزود: «درحال حاضر، زمان سرمایه‌گذاری و تمرکز بر آینده است و باید از فرصت حاضر و کرونا کمک گرفته و خود را نیز با آن سازگار کرد.»
سید حسین خاتمی، هم‌بنیان‌گذار شرکت بلوط نیز به عنوان دیگر راوی فیناپ در بخشی از صحبت‌های خود به انتقاد از شبکه بانکی پرداخت و گفت: «بانک‌های ما در بسیاری از اوقات می‌خواهند وارد بیزینس مدل شوند و این امر کار را برای استارت‌آپ‌ها و کسب و کارهایی که می‌خواهند وارد کسب و کارهای نوپا شوند بسیار سخت کرده است.» او ادامه داد: « دربسیاری از فعالیت‌ها باید سود آن کسب وکار با ریسکش منظبق باشد اما مدل همکاری بانک‌ها این فرایند را سخت می‌کند.» او تاکید کرد: «لندتک‌ها در بسیاری اوقات در ایران به شرکت‌های لیزینگ تبدیل شده‌اند ولی در بلوط شعار ما این است که ما باشیم ولی همه با هم باشیم.»
در ادامه محمدرضا پایدار مدیر برنامه فینووا گفت: «لازم است در دوران بحران کرونا قدم جلو گذاشته و امنیت خاطر را برای مشتری و سرمایه‌گذار آماده کنیم.» او به حوزه‌های عملیاتی در زمان بحران اشاره کرد و گفت: «یکی از مسائل مهم در زمان وقوع بحرا‌ن‌ها منابع انسانی است. بحث بعدی تامین منابع مالی و بحث‌های بعدی زنجیره مشتریان است.» او ادامه داد: «ما ابتدا باید مطمئن شویم که چه اتفاقی قرار است برای کسب و کار ما بیفتد. بحث بعدی کامیابی است و درنهایت بحث مسئولیت، سازماندهی و پاسخگویی است. ما باید ببینیم اگر یک استارت‌آپ هستیم باید چه مسئولیت‌‌هایی را برعهده بگیریم.»
این رویداد با رونمایی از توکن فیناپ بر بستر ققنوس به کار خود پایان داد.