« کرونا » دنیای سیاست را وارد عرصه مجازی کرد
نشست بین رؤسای جمهور ایران، روسیه و ترکیه درباره بحران سوریه و وضعیت پیش روی این کشور هفته گذشته به‌صورت مجازی برگزار شد و این نخستین باری بود که سه کشور مذکور تصمیم گرفتند کنفرانسی با این سطح اهمیت را به شکل آنلاین و مبتنی بر ویدئوکنفرانس برگزار کنند. براساس برنامه‌ریزی‌های قبلی قرار بود نشست سران سه کشور اسفند 1398 در مذاکرات موسوم به «روند آستانه » به میزبانی تهران برگزار شود که به‌دلیل شیوع ویروس همه‌گیر کرونا این اتفاق به تعویق افتاد و سرانجام تصمیم بر آن شد که نشست‌های مهم سیاسی بین رؤسای جمهور هم مجازی شود. چند روز پیش از این اتفاق نیز اتحادیه اروپا با حضور رؤسای کمیسیون و شورای این مرکز با دولت چین کنفرانس مجازی برگزار کرد و انتشار ویروس کرونا و عدم گردهمایی حضوری مهم‌ترین عاملی بود که آنها را مجاب به برگزاری نشست مجازی کرد.
این روزها نشست‌ها و گفت‌وگوهای سیاسی مجازی بیش از هر زمان دیگر رواج یافته است و به همین خاطر بسیاری از کارشناسان می‌گویند روند پیگیری مذاکرات سیاسی پس از کرونا هرگز مانند گذشته نخواهد بود و فناوری بیش از هر زمان دیگر عرصه سیاست را به خود وابسته خواهد کرد.
نشست‌های سیاسی مجازی
طی هشت ماهی که از شیوع ویروس کرونا می‌گذرد و بسیاری از مردم خانه نشین شده‌اند، اپلیکیشن‌های ویدئویی و نرم افزارهای ارتباطی بیش از هر زمان دیگر محبوبیت پیدا کردند و از گفت‌وگوهای خانوادگی گرفته تا جلسات کاری و حتی نشست‌های سیاسی مهم هم با ابزارهای ویدئوکنفرانس انجام می‌شوند. پیش از همه‌گیری ویروس کرونا مردم کمتر سراغ اپلیکیشن‌های ارتباطی می‌رفتند و بخصوص سران سیاسی کشورها به‌دلیل گفت‌وگوهای مهم و اطلاعات امنیتی که بین آنها رد و بدل می‌شد ترجیح می‌دادند نشست‌های خود را حضوری برگزار کنند. با وجود این طولی نکشید که جلسات کاری به اجبار به‌صورت مجازی برگزار شد و تعداد زیادی از سیاستمداران هم سرانجام موافقت خود را برای حضور در کنفرانس‌های آنلاین و غیرحضوری اعلام کردند. در 10 روز نخست مارس امسال اپلیکیشن‌های مخصوص کنفرانس ویدئویی بیش از 62 میلیون بار دانلود شدند و این اتفاق نشان داد مردم تا چه اندازه به سمت این نرم افزارها جذب شده‌اند.
مرکز تحقیقاتی گارتنر در یکی از گزارش‌های اخیر خود توضیح داد، در سه ماه نخست سال 2020 که ویروس کرونا مراحل اولیه همه‌گیری را پشت سر می‌گذاشت و بیشتر کشورها با آن دست و پنجه نرم می‌کردند، میانگین زمانی که هر کاربر در طول روز به اپلیکیشن‌های ویدئویی و ابزارهای ارتباطی اختصاص داد 20 درصد افزایش یافت و مجموع درآمد شرکت‌های توسعه دهنده اپلیکیشن‌های موبایلی هم در این دوره زمانی به 23.4 میلیارد دلار رسید که این رقم یک رکورد تازه بود.
زوم به‌عنوان اپلیکیشنی که امکان برقراری تماس همزمان با 99 کاربر را فراهم می‌کند از جمله ابزارهای مورد توجه کاربران است و در این مدت به‌طور میانگین هر روز 2.13 میلیون بار دانلود شد. این اپلیکیشن و نمونه‌های مشابه آن از جمله تیمز مایکروسافت، هنگ‌اوت گوگل و… برای برگزاری ملاقات‌های دوستانه، کلاس‌های درس، خدمات مذهبی، جلسات کاری و حتی نشست‌های سیاسی مورد استفاده قرار گرفتند و شرکت زوم اعلام کرد در ماه مارس میزان استفاده از اپلیکیشن مربوطه نسبت به ماه ژانویه 378 درصد بیشتر شده است و تعداد کاربران ماهانه آن هم رشد 186 درصدی را تجربه می‌کند.
البته کنفرانس‌های ویدئویی برای اتفاقات مهم‌تر نظیر جلسات کاری و ملاقات‌های سیاسی به گونه متفاوت دنبال میشود و امنیت از مهم‌ترین مسائلی است که در جریان این ملاقات‌های مجازی مورد توجه قرار می‌گیرد.
کارشناسان آلمانی در «مطالعات بین‌المللی انسان-رایانه»همچنین دریافتند تأخیر در ارسال صدا یا تصویر در نشست‌های سیاسی مجازی هم بسیار مهم بوده است. این بررسی نشان داد اگر در جریان برگزاری این جلسات به‌صورت مجازی صدا با کمتر از یک ثانیه تأخیر ارسال شود، در بیشتر موارد مخاطب تصور می‌کند که توجه کمتری به صحبت‌های او شده است یا بحث مربوطه اهمیت کافی برای شرکت‌کنندگان ندارد.
«جانپیرو پتریلیری» مدیر این بررسی‌ها از اتفاق مذکور به‌عنوان یک مشکل همه گیر یاد می‌کند که عصر کرونا و کنفرانس‌های ویدئویی برای سیاستمداران به‌همراه داشته است و همین مسأله در بسیاری از موارد باعث شده است نشست‌های سیاسی مجازی به نتایج قابل قبول نرسد.
سرنوشت سیاسی مجازی
کنوانسیون ملی حزب دموکرات امریکا که در راستای برگزاری انتخابات ریاست جمهوری 2020 روزهای شلوغی را پشت سر می‌گذارد این هفته اعلام کرد، به‌دلیل تدابیر مربوط به فاصله‌گذاری اجتماعی و جلوگیری از شیوع هرچه بیشتر ویروس کرونا تصمیم دارد نشست خود برای معرفی «جو بایدن» به‌عنوان نامزد نهایی این حزب را به‌صورت مجازی برگزار کند و این نخستین باری است که یکی از احزاب اصلی امریکا برای انتخابات ریاست جمهوری دست به دامن اپلیکیشن‌های ویدئویی میشود. نشست حزب دموکرات که اواسط ماه آینده برگزار میشود حدود هزار شرکت‌کننده دارد و تمامی آنها به‌صورت ویدئویی حضور به‌هم می‌رسانند و البته، کمیته مرکزی حزب دموکرات هم از تمامی نمایندگان خود در شهرها و ایالت‌های مختلف امریکا خواسته است از هرگونه سفر بپرهیزند و در عوض به‌صورت مجازی در این کنفرانس و نشست‌های مربوطه شرکت کنند.از طرف دیگر «دونالد ترامپ» به‌عنوان نماینده حزب جمهوریخواه تلاش‌های گسترده خود را آغاز کرده است تا همچنان کلیددار کاخ سفید بماند. ترامپ به‌صورت روزانه کنفرانس‌های مطبوعاتی آنلاین برگزار می‌کند و منتقدان می‌گویند او این نشست‌ها را به تریبونی برای حمله به مخالفان و تبلیغات شخصی تبدیل کرده است و به‌همین خاطر بسیاری از شبکه‌های تلویزیونی امریکا پخش مستقیم صحبت‌های آنلاین ترامپ را متوقف کرده‌اند و نمایندگان روزنامه‌های بزرگی چون واشنگتن پست و نیویورک تایمز هم در این کنفرانس‌های آنلاین شرکت نمی‌کنند تا مخالفت خود را با روندی که ترامپ پیش روی خود قرار داده است اعلام کنند.
در بخش دیگر اتحادیه اروپا و چین تصمیم گرفتند در راستای کاهش تنش‌های موجود در عرصه سیاسی و تجاری، نشست پیش روی خود را به‌صورت مجازی و روی اپلیکیشن‌های کنفرانس ویدئویی برگزار کنند. این نشست که یکی از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین گفت‌وگوهای بین دولت‌ها در جهان است، به‌صورت مجازی بین بروکسل (مقر اتحادیه اروپا) و پکن برگزار میشود تا بر اساس آن مسأله هنگ کنگ، پیامدهای ناشی از شیوع کرونا و… مورد بررسی قرار گیرد.
اتحادیه اروپا همچنین هفته گذشته اجلاس ویدئویی چهارساعته را با موضوع بسته حمایت اقتصادی 540 میلیارد یورویی برای کمک به کشورهای آسیب دیده از پیامدهای شیوع کرونا بین سران کشورهای اروپایی برگزار کرد و این بزرگ‌ترین نشست مجازی اتحادیه اروپا در تاریخ بود.
«آنگلا مرکل» صدراعظم آلمان نیز هفته گذشته با برقراری تماس ویدئویی با نمایندگان پارلمان این کشور صحبت کرد و توضیح داد تنش‌های بین اروپا و چین در مورد شیوع کرونا و اتفاقات پیرامون آن فقط با همکاری دولت‌ها برطرف میشود و سازمان جهانی بهداشت باید هرچه سریع‌تر اقدامات لازم را در این زمینه انجام دهد. خانم مرکل در این نشست ویدئویی همچنین رضایت خود را برای اعطای بسته مالی به کشورهای اروپایی اعلام کرد و توضیح داد، وام 540 میلیارد یورویی باید در قالب طرح «مکانیسم ثابت اتحادیه اروپا» هزینه شود.با همه‌گیری کرونا و افزایش دورکاری در قالب کنفرانس‌های ویدئویی، این روزها بحث‌های زیادی درباره موقتی یا دائمی بودن تغییرات پیش آمده در نحوه ارتباطات مردم مطرح شده است و بسیاری از کارشناسان معتقدند زندگی بعد از کرونا هرگز با دنیایی که قبل از شیوع این ویروس تجربه کردیم مشابهت ندارد. در حالی که تماس با اپلیکیشن‌های ویدئویی در اوایل بحران کرونا مورد استقبال فراوان قرار گرفته بود، اما گزارش‌های اخیر از کسل شدن یا خستگی کاربران در تماس ویدئویی ممتد حکایت می‌کند. اگرچه بخشی از این مسأله به دلایل فنی و تأخیرهای ایجاد شده در تماس‌های صوتی و تصویری برمی‌گردد، ولی بخش مهم‌تر آن مربوط به مسائل اجتماعی است. زمانی که صدا یا تصویر با تأخیر مخابره شود حس زنده بودن تماس از کاربر سلب میشود و برگزاری جلسات متعدد و کنفرانس‌های پشت سر هم مجازی مهم‌ترین دلیل خستگی افراد است. باید دید این شکل ارتباطات مجازی تا چه زمانی بین کاربران رواج خواهد داشت.