افزایش تماشای لایوهای اینستاگرامی و استفاده از پلتفرم‌های آنلاین در دوران کرونا
کرونا و شیوع آن در کشور بعد جدیدی از دنیای آنلاین و ظرفیت‌های آن را نشان داده است. در ۴ ماه گذشته توسعه ظرفیت‌های خدمات آنلاین دستگاه‌های دولتی که طی سال‌های گذشته به کندی صورت می‌گرفت، در یک فشار مضاعف از سمت دولت کمی سرعت پیدا کرد و از سمت دیگر حجم قابل توجه‌ای از جلسات و همایش‌ها و رویدادها به صورت آنلاین برگزار شد. همچنین مشاهده فیلم و سریال از طریق پلتفرم‌های ویدئوی آنلاین جایگزین رفتن مردم به سینما و تئاتر و شده و از سوی دیگر لایوهای اینستاگرامی پررونق‌تر از گذشته جایگزینی برای نشست‌ها و سخنرانی افراد صاحب نام تبدیل شده است. هرچند تا کنون آمار دقیق، همراه با جزییاتی از میزان رشد استفاده از سرویس‌های مختلف آنلاین در دوران کرونا منتشر نشده است؛ اما به تازگی گروه افکارسنجی دفتر طرح‌های ملی پژوهشگاه فرهنگ و هنر و ارتباطات با نظرسنجی از بخشی از جامعه، دیدگاه‌های مردم در خصوص کرونا با توجه به شروع موج دوم شیوع این ویروس در کشور را منتشر کرده است.
از مهمترین یافته‌های این نظرسنجی اشاره به این نکته است که ۶۷.۲ درصد پاسخگویان در این نظرسنجی از طریق رادیو و تلویزیون اخبار مربوط به کرونا را پیگیری می‌کنند. از سوی دیگر با اینکه در این دوران استفاده از خدمات آنلاین بیش از گذشته به دلیل جلوگیری از رفت‌وآمد مردم در شهر مورد توجه قرار گرفته؛ اما وضعیت بد اینترنت باعث شده تا ۳۹ درصد از پاسخگویان در این نظرسنجی از سرعت اینترنت خود راضی نباشند. از دیگر نکات جالبی که این نظرسنجی مشخص کرده این است که ۱۱.۴ درصد پاسخگویان اعلام کرده‌اند که میزان تماشای گفت‌وگوهای چهره‌های محبوب در لایوهای اینستاگرامی نسبت به قبل ظهور کرونا افزایش یافته است.
همچنین ۱۵.۹ درصد از پاسخگویان در این نظرسنجی نسبت به قبل از ظهور کرونا بیشتر از طریق سایتهای داخلی مانند آپارات، نماوا و فیلیمو به صورت آنلاین فیلم تماشا می‌کنند. افزایش میزان استفاده از کتاب‌های الکترونیکی، روی آوردن مردم به استفاده از کلاس‌های مجازی مهارت آموزی و رشد قابل توجه خرید اینترنتی بعد از کرونا از دیگر نتایج به دست آمده از طریق این نظرسنجی است. در ادامه به جزییات بیشتر یافته‌های این نظرسنجی می‌پردازیم.
کرونا همچنان در صدر اخبار
آنطور که در گزارش نظرسنجی دیدگاه مردم در خصوص کرونا آمده، داده‌های این نظر سنجی با استفاده از پرسشنامه و به صورت تلفنی از ۳۰ اردیبهشت تا ۱۰ خرداد ماه سال جاری گردآوری شده است. جامعه آماری این نظرسنجی را شهروندان ۱۸ سال و بالاتر ساکن در شهر و روستاهای کشور تشکیل می‌دهد و ۲ هزار و ۱۱۲ نفر به روش تصادفی در این نظرسنجی انتخاب و مورد پرسش قرار گرفته‌اند. این نظرسنجی نشان می‌دهد که با گذشت نزدیک به ۵ ماه از ورود کرونا به کشور همچنان شیوع این ویروس دغدغه اصلی جامعه ایران است و رادیو و تلویزیون مهمترین منبع پیگیری اخبار برای مردم است.
۲ هزار و ۱۱۲ نفر به روش تصادفی در این نظرسنجی انتخاب و مورد پرسش قرار گرفته‌اند
توزیع فراوانی پاسخگویان براساس مهمترین منبع پیگیری اخبار مربوط به کرونا بیانگر این موضوع است که همچنان ۶۷.۲ درصد مردم از رادیو و تلویزیون برای کسب اخبار مربوط به کرونا استفاده می‌کنند و سهم شبکه‌های اجتماعی مجازی در این بین ۱۸.۶ درصد است. خبرگزاری‌ها و سایتهای اینترنتی با ۳.۳، شبکه‌های ماهواره‌ای با ۲.۱ و همکاران و آشنایان ۱.۴ درصد در رده‌های بعدی برای پیگیری اخبار قرار دارند. در این زمینه روزنامه‌ها با ۰.۳ درصد کمترین سهم را به عنوان یک منبع خبری در مورد کرونا در جامعه بازی می‌کنند.
همچنان ۶۷.۲ درصد مردم از رادیو و تلویزیون برای کسب اخبار مربوط به کرونا استفاده می‌کنند و سهم شبکه‌های اجتماعی مجازی در این بین ۱۸.۶ درصد است
البته در بخشی دیگری از این گزارش میزان استفاده مردم از منابع مختلف خبری به تفکیک در فروردین و خرداد ۹۹ مورد بررسی قرار گرفته که براین اساس در مقایسه موج اول این نظرسنجی با موج خیر، هرچند صداوسیما همچنان به عنوان اصلی‌ترین منبع کسب اخبار شهروندان ایرانی است؛ اما میزان مخاطبان آن برای پیگیری کرونا کاهش یافته و از سوی دیگر گرایش شهروندان به استفاده از دیگر منابع خبری افزایش داشته است.
در مقایسه با ماه‌های اول شیوع کرونا و حالا،رفته رفته میزان استفاده مردم از رادیو و تلویزیون به عنوان یک منبع خبری در حال کاهش است
در بررسی و تحلیل دیگر مخاطبان حاضر در این نظر سنجی مشخص شده که گروه مردان و زنان بیشتر از طریق رادیو و تلویزیون اخبار مربوط به کرونا را پیگیری می‌کنند و در بین گروه‌های سنی نیز، افراد بالای ۴۵ سال نسبت به دیگر گروه‌های سنی برای کسب اخبار کرونا بیشتر به رادیو و تلویزیون مراجعه کرده‌اند و با کاهش سن پاسخگویان، میزان استفاده از این رسانه‌ها هم کاهش پیدا می‌کند.
افراد بالای ۴۵ سال نسبت به دیگر گروه‌های سنی برای کسب اخبار کرونا بیشتر به رادیو و تلویزیون مراجعه کرده‌اند و با کاهش سن پاسخگویان، میزان استفاده از این رسانه‌ها هم کاهش پیدا می‌کند
ناراضی از سرعت اینترنت
با شیوع کرونا در کشور و برنامه‌های ستاد ملی مقابله با کرونا برای کاهش تردد در شهر، دورکاری و اجرای قرنطینه در ماه‌های اولیه شیوع این ویروس، یکی از بخش‌هایی که با مشکلات جدی روبه‌رو شد، زیرساخت‌های ارتباطی کشور بود. براساس آنچه مدیران رگولاتوری در آن زمان و در گفت‌وگو با پیوست اعلام کردند میزان مصرف اینترنت در اسفند ماه گذشته با توجه به دورکاری و خانه ماندن مردم ۵۰ درصد رشد داشت. اما این رشد به دلیل فراهم نبودن زیرساخت‌های لازم باعث کند شدن و اختلال در سرویس‌های اینترنتی کاربران شده بود. حالا هم نتایج یافته‌های این نظرسنجی نشان می‌دهد که ۳۹ درصد پاسخگویان از سرعت اینترنت در ایران رضایت ندارد. از سوی دیگر ۱۴.۵ درصد افراد پاسخگو از سرعت اینترنت راضی هستند و در این بین ۲۳.۹ درصد افراد نیز تاحدودی از سرعت اینترنت خود رضایت دارند. از دیگر نکات جالبی که این نظرسنجی مشخص کرده این موضوع است که ۲۲.۳ درصد افراد پاسخگو اعلام کرده‌اند که از اینترنت استفاده نمی‌کنند.
رونق لایوهای اینستاگرام
شیوع ویروس کرونا نه تنها میزان مصرف اینترنت در کشور را افزایش داد که میزان استفاده از محتوای آنلاین هم در این دوران با تغییرات قابل توجه‌ای همراه شده است. نتایج نظرسنجی گروه افکارسنجی دفتر طرح‌های ملی پژوهشگاه فرهنگ و هنر و ارتباطات نشان می‌دهد که در شرایطی که جامعه درگیر ویروس کرونا است تماشای گفت‌وگوهای اینستاگرامی، تماشای آنلاین فیلم از سایتهای داخلی، خرید یا دانلود کتاب الکترونیکی و گوش دادن به کتاب گویا، تماشای آنلاین سخنرانی‌های مذهبی، مداحی و روضه‌خوانی، شرکت در کلاس‌های مهارت آموزی و سفارش و خرید اینترنتی بیشتر از گذشته مورد توجه قرار گرفته است.
براین اساس ۱۱/۴ درصد پاسخگویان این نظرسنجی اعلام کرده‌اند که میزان تماشای گفت‌وگوهای چهره‌های محبوب در لایوهای اینستاگرامی نسبت به قبل از ظهور کرونا افزایش داشته است. این درحالی است که ۶.۶ درصد افراد بیان کرده‌اند که این دست از گفت‌وگوهای زنده اینستاگرامی را نسبت به قبل از شیوع کرونا در کشور کمتر تماشا می‌کرده‌اند. نکته جالب در این بخش از نظرسنجی هم این است که ۶۷/۸ درصد پاسخگویان نیز اعلام کرده‌اند که گفت‌وگوهای زنده اینستاگرامی چهره‌های شاخص را تماشا نمی‌کنند.
۱۱/۴ درصد پاسخگویان این نظرسنجی اعلام کرده‌اند که میزان تماشای گفت‌وگوهای چهره‌های محبوب در لایوهای اینستاگرامی نسبت به قبل از ظهور کرونا افزایش داشته است
شیوع کرونا بخش دیگری از محتوای آنلاین را که بیش از گذشته مورد توجه قرار داده، استفاده از پلتفرم‌های آنلاین پخش ویدئو است. براین اساس ۱۵.۹ درصد پاسخگویان در نظرسنجی یاد شده نسبت به قبل از ظهور کرونا بیشتر از طریق سایتهای داخلی مانند آپارات، فیلیمو، نماوا به صورت آنلاین فیلم تماشا کرده‌اند. از سوی دیگر ۷.۲ درصد افرد پاسخگو گفته‌اند که تغییر در میزان تماشای آنلاین فیلم در دوران کرونا برایشان ایجاد نشده است. با این حال این نظرسنجی مشخص کرده که ۷۳ درصد پاسخگویان از سایتهای داخلی که امکان تماشای آنلاین فیلم را فراهم می‌کند استفاده نمی‌کنند.
در دوران کرونا شهروندان بیشتر از گذشته به تماشای فیلم و سریال از طریق پلتفرم‌های اشتراک ویدئو آنلاین روی آورده‌اند
از دیگر بخش‌هایی که در دروان شیوع کرونا مورد توجه و استفاده مردم قرار گرفته، روی آوردن به خرید کتاب‌های الکترونیکی یا گوش دادن به نسخه‌های صوتی کتابهاست. ۹.۴ درصد پاسخگویان این نظرسنجی گفته‌اند که در شرایط کنونی و به واسطه شیوع کرونا بیشتر از قبل کتاب الکترونیکی یا گویا استفاده می‌کنند. البته هنوز تا افزایش بالای استفاده از کتاب‌های الکترونیکی در کشور راه باقی است چرا که ۸۲.۴ درصد پاسخگویان در این نظرسنجی اعلام کرده‌اند که از کتاب‌های الکترونیکی یا گویا استفاده نمی‌کنند.
جوانان بیشتر از گروه‌های سنی دیگر در این مدت به استفاده از کتاب‌های الکترونیکی و گویا روی آورده‌اند
رشد مهارت‌آموزی مجازی
دروکاری و قرنطینه به واسطه شیوع کرونا، آموزش و کسب مهارت افراد از طریق کلاس‌های مختلف را نیز دچار تغییرات قابل توجه‌ای کرده است. در طی ۵ ماه گذشته بخش قابل توجه‌ای از کلاس‌های سیستم آموزش و پروش کشور به صورت آنلاین برگزار شده و برپایی دوره‌های آنلاین آموزشی نیز به شکل قابل توجه‌ای رشد داشته است.
براساس نتایج نظرسنجی گروه افکارسنجی دفتر طرح‌های ملی پژوهشگاه فرهنگ و هنر و ارتباطات، ۹ درصد از پاسخگویان آن در شرایط کنونی بیشتر از قبل در کلاس‌های مهارت‌آموزی مجازی از قبیل دوره‌های هنری یا ورزشی شرکت کرده‌اند. در این بین هم به صورت طبیعی جوانان در قیاس با سایر گروه‌های سنی در شرایط کنونی بیشتر از قبل در کلاس‌های مهارت‌آموزی مجازی شرکت‌کرده‌اند. همچنین پاسخگویان دارای تحصیلات دانشگاهی هم نسبت به افرادی که تحصیلات دانشگاهی ندارند بیشتر در این قبیل کلاس‌ها حاضر شده‌اند.
دوران طلایی خریدهای آنلاین
وقتی نه پاساژی باز باشد و نه فروشگاهی و هر نوع تجمعی احتمالا افزایش افراد به گرفتن ویروس کرونا را بیشتر کند، بنابراین راهی نمی‌ماند جز اینکه افراد به کمک سرویس‌های آنلاین خریدها و مایحتاج روزانه خود را تهیه کنند. نتایج نظرسنجی گروه افکارسنجی دفتر طرح‌های ملی پژوهشگاه فرهنگ و هنر و ارتباطات هم نشان می‌دهد که در دوران شیوع ویروس کرونا میزان خریدهای آنلاین نسبت به گذشته افزایش قابل توجه‌ای داشته است. براین اساس ۲۱.۸ درصد پاسخگویان نظرسنجی گفته‌اند پس از ظهور کرونا بیشتر خرید اینترنتی کرده‌اند و ۹۲ درصد افراد پاسخگو نیز تغییری در میزان استفاده از امکان خرید اینترنتی نسبت به قبل نداشته‌اند. همچنین این نظرسنجی با توجه به این جامعه آماری مشخص کرده که ۶۵.۱ درصد افراد پاسخگو هنوز به صورت کلی خرید آنلاین نداشته‌اند.
در زمینه خرید اینترنتی در دوران کرونا جوانان بیشتر از گروه‌های سنی دیگر خرید اینترنتی انجام داده‌اند
در ادامه این نظرسنجی همچنین پاسخگویان از تجربه‌های جدید مجازی خود گفته‌اند. در واقع این نظرسنجی مشخص کرده که در دوران کرونا تجربه‌های جدیدی در استفاده از کنسرت یا تئاتر آنلاین، استفاده از شبکه‌های اجتماعی برای ارتباطات خانوادگی، دورکاری و برگزاری جلسات کاری آنلاین و شرکت در کلاس‌های تحصیلی مجازی برای برخی شهروندان رقم خورده است.