رصدخانه‌های کشور شبکه‌سازی می‌شوند/مشارکت در طرح پایش پسماندهای فضایی سازمان اپسکو
رییس گروه نجوم سازمان فضایی ایران از شبکه‌سازی برای رصدخانه‌های کشور و عضوگیری رصدخانه‌های فعال در این شبکه خبر داد و گفت: این شبکه‌سازی موجب میشود که داده‌های نجومی سهل‌الوصول‌تر در اختیار محققان این حوزه قرار گیرد، ضمن آنکه بستری برای مشارکت ایران در پروژه‌های Fallow Up جهانی فراهم خواهد شد.
کورش رکنی بخش نجوم و اکتشافات فضایی سازمان فضایی را شامل دو بخش رصدخانه و رهگیری پسماندهای فضایی دانست و افزود: در بخش رصدخانه خدمات تخصصی و آموزشی به دانشجویان حوزه‌های مرتبط در قالب رصدخانه "خیام" ارائه میشود.
وی با بیان اینکه بازدید از این رصدخانه برای عموم مردم است، اظهار کرد: علاوه بر آن این رصدخانه در اجرای پروپوزال‌های دانشجویی همکاری دارد، به گونه‌ای که داده‌های علمی مورد نیاز در خصوص ستارگان و اجرام آسمانی دریافت و به آنها ارائه میشود، ضمن آنکه این رصدخانه مجهز به تلسکوپ خورشیدی است و می‌توانیم داده‌هایی از خورشید را در اختیار محققان قرار دهیم.
به گفته این محقق حوزه نجوم، تصاویری که روزانه از خورشید که از ۲ سال گذشته دریافت شده است، در بخش آرشیو این رصدخانه نگهداری میشود و در صورت نیاز در اختیار محققان این حوزه قرار داده میشود تا برای طرح‌های پژوهشی خود بهره ببرند.
رییس گروه نجوم سازمان فضایی ایران با بیان اینکه در حال حاضر دو موضوع مهم در دستور کار این گروه قرار گرفته است، یادآور شد: یکی از این اقدامات راه‌اندازی بخش آموزش نجوم است که در ابتدای کار هستیم. در قالب این پروژه قرار است یکسری زیر ساخت‌های آموزشی برای رده سنی مختلف تهیه شود که به صورت رایگان از طریق وب‌سایت سازمان فضایی ایران در اختیار علاقه‌مندان قرار می‌گیرد.
پسماندهای فضایی
رییس گروه نجوم سازمان فضایی ایران با بیان اینکه ایران عضو گروه اپسکو (همکاری‌های بین‌المللی فضایی در آسیا و اقیانوسیه) است، گفت: این سازمان دارای ۸ عضو از کشورهای "ایران"، "ترکیه"، "پاکستان"، "پرو"، "مغولستان" و "چین" است که پروژه‌های مختلف در حوزه‌های آموزش فضایی و یا توانمندسازی کشورها در حوزه فضا را تعریف و اجرایی می‌کنند.
وی اضافه کرد: یکی از پروژه‌هایی که در قالب این همکاری‌ها تعریف شده، "رهگیری پسماندهای فضایی" است که در آن به صورت دایمی ماهواره‌ها و پسماندهای فضایی را پایش کرده و فهرستی از تغییرات مداری آنها تهیه میشود. این پروژه از چند سال گذشته در حال اجرا و یکی از پروژه‌هایی است که سازمان اپسکو بر عهده دارد.
این مقام مسوول با اشاره به داده‌های به دست آمده از سوی این شبکه، توضیح داد: داده‌هایی که از پروژه رهگیری پسماندها به دست می‌آید، در اپسکو ذخیره سازی میشود و در اختیار کشورهای عضو قرار می‌گیرد؛ چرا که این داده‌ها برای کشورها کاربردهای وسیعی دارند و وقتی ماهواره‌ای پرتاب میشود به کمک این سامانه‌ها، مدار آنها رصد خواهد شد.
رکنی با اشاره به نمونه‌ای از این کاربردها یادآور شد: زمانی که ایستگاه فضایی تیانگونگ چین به مدار باز می‌گشت و قرار بود در اتمسفر بسوزد، این شبکه مسیر بازگشت نیانگونگ را رصد کرد و اطمینال حاصل شد که این ایستگاه در کشور خاصی سقوط نکند و این پروژه جزو برنامه‌هایی بود که کشورهای عضو از جمله ایران کمک کردند و آن را رصد کردیم و مدار آن را تحمین زدیم.
رصدخانه‌ها صاحب شبکه می‌شوند
رکنی، شبکه‌سازی میان رصدخانه‌های کشور را از دیگر اقدامات این گروه دانست و ادامه داد: این شبکه‌سازی موجب هم‌افزایی میان رصدخانه‌ها میشود و می‌توانیم تجهیزات رصدی موجود در کشور را سهل‌الوصول‌تر در اختیار محققان و منجمان قرار دهیم.
رییس گروه نجوم سازمان فضایی با تاکید بر اینکه این برنامه در فاز عضوگیری قرار دارد، اضافه کرد: در گام بعدی پرتالی ایجاد میشود تا علاقه‌مندان نجومی داده‌های نجومی را از رصدخانه‌ها دریافت کنند.
به گفته وی در قالب این برنامه قرار است ۸ خدمت عمومی و تخصصی از طریق شبکه‌سازی رصدخانه‌ها در اختیار علاقه‌مندان قرار گیرد.
رکنی خاطرنشان کرد: علاقه‌مندان برای بازدید از رصدخانه، دریافت داده‌ها و استفاده از ابزارهای رصد می‌توانند درخواست خود را از طریق پرتال شبکه رصدخانه‌ها به رصدخانه مورد نظر خود ارائه دهند.
وی با بیان اینکه این اقدام به تازگی آغاز شده است، یادآور شد: در حال حاضر بیش از ۵۰ رصدخانه فعال و غیر فعال در کشور داریم که تعداد رصدخانه‌های فعال حدود ۱۰ رصدخانه است که از این تعداد به صورت پایلوت ۶ رصدخانه به عنوان اعضای این شبکه انتخاب شده، ولی مجددا فراخوانی را منتشر کردیم و افرادی که علاقه‌مند هستند، می‌توانند عضو این شبکه رصدخانه‌ای شوند.
رکنی ادامه داد: علاوه بر آن محققان می‌توانند پروژه‌هایی را برای این شبکه تعریف کنند تا چند رصدخانه در آن مشارکت کنند و با فضایی که در اختیار آنها قرار داده میشود، می‌توانند تبادل اطلاعات داشته باشند و پروژه خود را اجرایی کنند.
وی اشتراک‌گذاری داده‌های رصدخانه‌ها را از دیگر خدمات شبکه‌سازی رصدخانه‌ها دانست و گفت: رصدخانه‌ها مقادیر زیادی داده در اختیار دارند و ما داده‌های آنها را معرفی می‌کنیم و محققان می‌توانند از این داده‌ها استفاده کنند و یا درخواست دهند که داده‌های جدیدی را دریافت کنند.
رییس گروه نجوم سازمان فضایی ادامه داد: در چشم‌اندازهای بعدی می‌خواهیم این شبکه را به شبکه‌های بین‌المللی متصل کنیم. در این صورت می‌توان هم‌افزایی بیشتری را ایجاد کرد، ضمن آنکه خدماتی را به محققان نجومی دنیا ارائه دهیم.
وی در این باره توضیح داد: در پروژه‌های نجومی به صورت Fallow Up ممکن است به دلیل اینکه یک جرم مورد بررسی، تنها در شب قابل رصد باشد، نیاز باشد که رصدخانه‌های مختلفی در سایر کشورهای دنیا با هم لینک شوند تا زمانی که یک کشور وارد شب میشود، رصد را آغاز کند و زمانی که شب در آن کشور به پایان می‌رسد، رصدخانه دیگری که در قسمت شب کره زمین است، رصد آن جرم را ادامه دهد، لذا اتصال به شبکه‌های بین‌المللی باعث هم‌افزایی خواهد شد.
به گفته وی، به این لینک شدن رصدخانه‌ها با یکدیگر Fallow UP می‌گویند.
رکنی اضافه کرد: از آنجایی که ایران کشور پهناوری است، می‌توانیم داده‌های خود را در اختیار رصدخانه‌های دیگر قرار دهیم و آنها نیز در پروژه‌های Fallow up از تجهیزات رصدخانه‌های ما استفاده کنند.