این روزها بحث بورس داغ است و گرمای این بازار به حوزه شرکت‌های دانش بنیان و استارتاپی نیز رسیده است؛ اما آیا با ورود شرکت‌های دانش بنیان و استارتاپ‌ها به بورس زمینه رشد بیششتر آنها فراهم می‌شود؟ آیا زمینه و بستری برای ورود این دو حوزه به بورس فراهم شده است؟ ورود شرکت‌های دانش بنیان و استارتاپی به بورس چه پیامدهای مثبتی در بردارد؟ کارشناسان حوزه فناوری اطلاعات و تأمین مالی و بازار سرمایه به سؤالات روزنامه ایران پاسخ می‌دهند.

حل مشکل تأمین مالی

سهیل تقوی، کارشناس حوزه فناوری اطلاعات از ورود شرکت‌های دانش بنیان و استارتاپی که دیگر به مقیاس بزرگ‌تری رسیده‌اند به بورس و فرابورس ابراز خرسندی کرد و به «ایران» گفت: مدل سرمایه‌گذاری سنتی در حال شکسته شدن است و این شرکت‌ها از وام گرفتن یا واگذاری سهام خود به دیگر شرکت‌های خصوصی یا دولتی به سمت استفاده از تأمین بازار سرمایه به بورس می‌روند و این خبر خوبی برای رشد و رسیدن به اهداف بزرگ این شرکت هاست. تقوی با بیان اینکه تأمین مالی و جذب سرمایه مدل خوب و موفق‌تری برای کسب وکارهای بزرگ اینترنتی است، افزود: در تمام دنیا این موضوع مرسوم است به صورتی که وقتی در سیلیکون ولی استارتاپ‌هایی مانند آمازون، اپل، مایکروسافت و… شکل گرفت از همان ابتدا برای ورود به بورس، هدفگذاری کرده بودند چون وقتی استارتاپ‌ها رشد کرده و به شرکت تبدیل می‌شوند اهداف و مقیاس بزرگ‌تری را پیگیری می‌کنند که تنها با تأمین سرمایه از طریق بورس ممکن می‌شود.وی در ادامه گفت: استارتاپ‌های کوچک ممکن است در مدت زمان کوتاه به سودآوری برسند اما پروژه‌های بزرگ‌تر شاید 10 سال زمان ببرد تا به سودآوری دست پیدا کنند. علاوه براین سرمایه‌های بالایی  نیز می‌خواهند و بازگشت سرمایه نیز  معمولاً پروسه ای طولانی محسوب می شود؛ بنابراین در چنین شرایطی تنها گزینه، ورود آنها به بورس است.

 این کارشناس فناوری اطلاعات اعتقاد دارد مدت‌هاست که شرکت‌های اینترنتی بزرگ در دنیا مانند شرکت‌های اینترنتی چینی، امریکایی، آسیای شرقی همین مدل را برای جذب سرمایه برگزیده‌اند و موفق هم بوده‌اند و رشد خوبی هم داشته‌اند.

وی با اشاره به اینکه وقتی به بورس کشورمان نگاه می‌کنیم زمینه حضور شرکت‌هایی که بر بستر اینترنت شکل گرفته‌اند بخوبی فراهم نشده است، افزود: تاکنون فقط چند شرکت توانسته‌اند در بورس موفق شوند هر چند امسال بورس رونق خوبی گرفته است. بنابراین امیدواریم شرکت‌های اینترنتی بتوانند با ورود به بورس سرمایه خود را برای رسیدن به اهداف بزرگ‌تر خود تأمین کنند. تقوی گفت: با ورود به بورس نه تنها شرکت‌های استارتاپی بهتر می‌توانند رشد کنند بلکه اگر برند خوبی شکل دهند و آن را بین مردم جا بیندازند، اقبال مردم نسبت به آنها هم  بیشتر می‌شود و سهام آنها را خریداری می‌کنند.

رشد در انتظار شرکت‌های استارتاپی

«خط قرمز بورس برای ورود شرکت‌ها شفافیت است. به‌عبارتی هر شرکتی که از نظر مالی، حقوقی و عملیاتی دارای شفافیت باشد می‌تواند وارد بورس شود.»علیرضا توکلی، کارشناس تأمین مالی و بازار سرمایه با بیان مطلب فوق به «ایران» گفت: همیشه زمان مناسبی برای ورود به بورس وجود دارد و کلیدواژه این موضوع نیز قیمت است. اگر قیمت‌ها در بازار در محدوده‌ای باشند که برای صاحبان سهام و شرکت‌ها جذاب باشد، شرکت‌ها علاقه‌مند ورود به بورس و فروش سهام خود هستند اما به هر دلیلی قیمت‌ها در بازار جذاب نباشد و پایین‌تر از انتظارات صاحبان شرکت‌ها باشد، طبیعی است که آنها علاقه‌ای به حضور در بورس نداشته باشند. از آنجایی که در دو سال اخیر قیمت‌ها در بورس رشد پیدا کرده است بنابراین شرکت‌ها به ارائه سهام خود در بورس علاقه‌مند شده‌اند.

توکلی درباره ورود استارتاپ‌ها به بازار سرمایه بورس نیز گفت: استارتاپ مرحله‌ای از طول عمر یک شرکت است و همه شرکت‌ها از مرحله استارتاپ عبور کرده‌اند اما وقتی شرکت استارتاپی به بلوغ نسبی می‌رسد، زمان مناسبی است تا مانند سایر شرکت‌ها وارد بورس شود. تمام شرکت‌هایی مانند آمازون، اپل، مایکروسافت و… که هم‌اکنون حرف اول را در دنیا می‌زنند و جزو شرکت‌های مطرح حاضر در بازار بورس دنیا هستند، روزی استارتاپ بودند و وقتی رشد کرده و به بلوغ رسیدند، توانستند وارد بورس شوند.

وی افزود: هم‌اکنون برخی از شرکت‌هایی که به آنها برچسب استارتاپ می‌خورد، از این مرحله عبور کرده و شرکت شده‌اند. به‌عنوان مثال به الو پیک یا چلیوری می‌توان لقب استارتاپ داد ولی قطعاً کافه بازار، تپسی و اسنپ، دیجی کالا و … استارتاپ نیستند آنها مراحل خود را گذرانده‌اند و شبکه بزرگی از مشتریان خود را دارا هستند و به درآمد نسبتاً پایدار و حتی بعضاً به سوددهی رسیده‌اند. آنها دارای برندهای شناخته شده‌اند و مردم آنها را می‌شناسند بنابراین این شرکت‌ها دیگر استارتاپ به حساب نمی آیند.

وی درباره پیامدهای مثبت ورود شرکت‌های استارتاپی به بورس نیز گفت: وقتی شرکت‌های استارتاپی وارد بورس شوند نحوه تأمین مالی آنها بسیار راحت می‌شود و می‌توانند افزایش سرمایه دهند در بازار سرمایه دسترسی آنها به پذیره‌نویسی عمومی سهام راحت‌تر می‌شود. دوم اینکه این شرکت‌ها ارزش معناداری پیدا می‌کنند از سوی دیگر خیلی از این شرکت‌های استارتاپی برای رشد به تأمین مالی نیاز دارند و وقتی به بانک‌ها مراجعه می‌کنند چون هیچ دارایی برای وثیقه گذاشتن ندارند، بانک‌ها این شرکت‌ها را قبول ندارند و وام نمی‌دهند اما وقتی وارد بورس می‌شوند سهام آنها ارزشمند می‌شود و با وثیقه گذاشتن سهام، بانک‌ها آنها را تأمین مالی می‌کنند. وی در پاسخ به این سؤال که آیا می‌توان گفت شرکت‌هایی که از مرحله استارتاپی گذر کرده و وارد بورس شده‌اند بتوانند به رشد خود ادامه دهند، گفت: هیچ تضمینی برای ادامه حیات شرکتی که صرفاً مرحله استارتاپی را گذرانده و به بلوغ رسیده وجود ندارد چون شرکت‌های موفق هم ممکن است در ادامه کار با مشکلاتی مواجه شوند. به‌عنوان مثال، شرکت اپل در دهه 80 و اوایل دهه 90 رشد بسیار خوبی داشت اما در اواخر دهه 90 تا اواسط دهه نخست قرن 21 افول کرد اما بعد از تولید کامپیوتر به سمت تولید تلفن همراه هوشمند حرکت کرد و دوباره اوج گرفت.

ترغیب مردم به سرمایه گذاری

محمدجواد مطهری شریف، کارشناس فناوری اطلاعات نیز از اینکه زمینه حضور شرکت‌های دانش بنیان و شرکت‌های استارتاپی در بورس فراهم شده ابراز خرسندی کرد و به «ایران» گفت: هر تولید‌کننده که محصولی تولید می‌کند یا کالاست یا خدمات،  پس آنها می‌توانند وارد بازار سرمایه شوند از این‌رو همین که زمینه حضور شرکت‌های تولید‌کننده خدمات به بورس فراهم شده، اقدام مثبتی است.

مطهری شریف به پیامدهای ورود شرکت‌های دانش بنیان و استارتاپی به بورس اشاره کرد و افزود: ورود به بورس از یک طرف به سود خود این شرکت‌ها است، چرا که می‌توانند سرمایه جذب کنند از سوی دیگر برای جامعه نیز مفید است، چرا که با این اقدام فرهنگ سرمایه‌گذاری در شرکت‌های دانش بنیان و استارتاپی ایجاد می‌شود. این دو حوزه نیازمند شدید سرمایه هستند ولی فرهنگ این کار انجام نشده و شرکت‌ها برای جذب سرمایه التماس می‌کنند ولی به‌دلیل ناشناخته بودن کمتر کسی در این حوزه‌ها سرمایه‌گذاری می‌کند.این کارشناس فناوری اطلاعات در ادامه گفت: این کار موجب می‌شود تا شرکت‌های نوپا هم به آینده خود امیدوار باشند و بدانند که اگر هدفگذاری در بورس را داشته باشند، به این نقطه می‌رسند و کسانی که به تازگی می‌خواهند استارتاپی یا شرکت دانش بنیانی راه‌اندازی کنند، سرمایه گذارها بیشتر برای سرمایه‌گذاری در این حوزه‌ها ترغیب می‌شوند چون دیگر شناخته شده‌اند و مردم با شناختی که پیدا می‌کنند می‌توانند در شرکت‌های دانش بنیان و استارتاپی سرمایه‌گذاری کنند.وی ورود شرکت‌های استارتاپی و دانش بنیان به بورس و شناخته شدن این صنعت از سوی مردم را اتفاق بزرگی عنوان کرد و گفت: پیش از این مردم صنایعی مانند پتروشیمی، خودرو، فولاد و… را می‌شناختند با این اتفاق دیگر لازم نیست که شرکت‌های نوپا برای شناساندن کار خود تلاش کرده تا سرمایه‌های خرد را جذب کنند. بنابراین با شناختی که با وارد شدن شرکت‌های بزرگ استارتاپی و دانش بنیان به بورس صورت می گیرد ریسک سرمایه‌گذاری روی این دو حوزه کاهش می‌یابد و سرمایه‌گذاران نه تنها این دو حوزه را می‌شناسند بلکه سرمایه‌گذاری هم می‌کنند.مطهری شریف به کمیسیون فرهنگی مجلس نیز اشاره کرد و از آنها خواست تا به جای گیردادن به موضوع‌های پیش پا افتاده، بهتر است به‌دنبال ترویج فرهنگ اقتصادی مردم باشند. این کارشناس فناوری اطلاعات که خود مدیرعامل یک شرکت دانش بنیان است، گفت: تشویق مردم به سرمایه‌گذاری در شرکت‌های دانش بنیان و استارتاپ‌ها خود کار فرهنگی محسوب می‌شود و آنها باید به‌دنبال فرهنگسازی اقتصادی  و سرمایه‌گذاری در فناوری‌های مبتنی بر نوآوری بین مردم باشند و آنها را تشویق و ترغیب کنند. مشکل این بخش سرمایه‌گذاری است مردم به‌دلیل عدم شناخت و ترس در این حوزه سرمایه‌گذاری نمی‌کنند و این کار مجلس است تا حتی خیران را برای سرمایه‌گذاری در این بخش تشویق و ترغیب کند. وی به مسئولان هشدار داد که اکنون دیگر نخبه‌ای به تنهایی از کشور مهاجرت نمی‌کند بلکه تیمی به‌همراه محصول تولیدی اش به‌دلیل نبود سرمایه‌گذاری از کشور خارج می‌شود تا در خارج از این مرزها محصولش را توسعه دهد و تولید کند. بنابراین اگر سرمایه‌گذاری روی پروژه‌های جوانان صورت بگیرد آنها در کشور می‌مانند و حتی در آینده به بورس وارد می‌شوند.