باید نسل آینده را برای زندگی دیجیتالی آماده کنیم
در پنجاه و دومین نشست نقد و اندیشه، مسوولین مرتبط با امنیت کاربران در فضای مجازی آگاهی بخشی و اجرای وظایف بخش های مختلف را در کاهش آسیب های این فضا و استفاده از فرصت های فضای مجازی موثر عنوان کردند.
پنجاه و دومین جلسه از سلسله نشست‌های نقد و اندیشه با موضوع «سو استفاده در فضای مجازی و آگاه‌‌سازی مخاطبان» با حضور مجتبی جوانبخت، مدیر کل امنیت سیستم‌های ارتباطی سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی (رگولاتوری) و علی‌محمد رجبی، رییس مرکز تشخیص و پیشگیری از جرایم سایبری پلیس فتا، برگزار شد.
در ابتدای این نشست مجتبی جوانبخت با اشاره به اینکه هم اکنون فضای مجازی همان فضای واقعی و مانند زندگی است، گفت: سرعت، امکان دسترسی و برداشته شدن فاصله فیزیکی از ویژگی های این فضا است.
وی به گمنامی در فضای مجازی به عنوان یکی از چالش های این فضا اشاره کرد و افزود: گمنامی در فضای مجازی حتی در کشورهای دیگر نیز به طور کامل حل نشده است و این همان نقطه سیاه فضای مجازی است.
مدیر کل امنیت سیستم‌های ارتباطی سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، با تاکید به اینکه در این فضا همه مسوول هستند، تصریح کرد: هر سازمان و دستگاهی باید مسوولیت پایش، کنترل، آگاهی رسانی و شناسایی را بر عهده بگیرد و انجام دهد.
وی با عنوان اینکه مراقبت در فضای مجازی فقط وظیفه پلیس فتا نیست، افزود: در حقیقت در این فضا خود ما باید از خودمان مراقبت کنیم.
جوانبخت تاکید کرد: باید ببینیم نقش خانواده، نهادهای غیر دولتی، هنرمندان، ورزشکاران و مسوولین در این فضا چیست و آیا این افراد به مسوولیت های خود در این فضا عمل می کنند.
فضای مجازی یک ابزار است
وی فضای مجازی را به عنوان یک ابزار و پلتفرم معرفی کرد و افزود: محتوای سالم و غیر سالم است که فضای مجازی سالم و غیرسالم می سازد و باید ببینیم این محتوا از جانب چه کسی و چگونه تولید می شود.
مدیر کل امنیت سیستم‌های ارتباطی رگولاتوری، تصریح کرد: نگاه سلبی به فضای مجازی ما را از فرصت های این فضا محروم می کند و باید با آموزش و آگاهی بخشی به مردم بتوانیم از فرصت های این فضا به خوبی استفاده کنیم.
علی‌محمد رجبی، رییس مرکز تشخیص و پیشگیری از جرایم سایبری پلیس فتا نیز واقعیت گمنامی را از ویژگی های فضای مجازی عنوان کرد و گفت: بسیاری از افراد در این فضا با هویت پنهان حضور دارند و شاید چندین چهره داشته باشند که این مسئله از طرفی باعث تنو ع و جذابیت است اما از نظر دیگر این موضوع که نمی دانیم با چه کسی در این فضا روبرو می شویم می تواند وحشتناک باشد.
وی با اشاره به ویژگی های فضای مجازی و تاثیر آن در زندگی امروز، افزود: با این شرایط باید به سبک جدیدی از زندگی برسیم و جامعه را آماده ورود به سبک زندگی دیجیتالی کنیم.
اگر در فضای مجازی عقب گرد کنیم آینده را از دست داده ایم
رجبی با تاکید به اینکه نباید به دنبال محدود کردن فضای مجازی باشیم، گفت: باید نسل آینده را برای این فضا آماده کنیم و اگر در این حوزه عقب گرد داشته باشیم آینده را از دست داده ایم.
وی به دلایل به خطر افتادن امنیت افراد در فضای مجازی اشاره کرد و افزود: ضعف در قوانین و مقررات، نقص در سامانه های کسب و کاری و خدماتی مرتبط با مخاطب و کافی نبودن مهارت استفاده از ابزار و دانش پیشگیری، بیشترین دلایل آسیب کاربران در فضای مجازی است.
اصلاح قوانین، همپای سرعت تحولات در فضای مجازی نیست
جوانبخت نیز در ادامه این نشست با انتقاد از به روز نبودن قوانین در حوزه فضای مجازی، گفت: فرآیند اصلاح قوانین در کشور نیز بسیار کند است و نیاز به اصلاح دارد تا همپای سرعت تحولات در فضای مجازی امکان اصلاح مقررات وجود داشته باشد.
وی به ساماندهی نظام هویتی در حوزه ارتباطی به عنوان یکی از اقدامات انجام شده در این حوزه اشاره کرد و افزود: با راه اندازی سامانه شبکه احراز هویت کاربران ارتباطی (شاهکار) توسط سازمان تنظیم مقررات با همکاری اپراتورهای ارتباطی، تقریبا سیمکارت بی هویتی وجود ندارد و با رفع برخی از مشکلات، احراز هویت برای دریافت سیمکارت به صورت کامل انجام می شود.
مدیر کل امنیت سیستم‌های ارتباطی سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، به روش های استعلام هویت سیمکارت در سامانه این سازمان اشاره کرد و گفت: سیمکارت امروزه بخشی از هویت افراد است و باید خود مردم مراقبت کنند که از آن سواستفاده نشود چرا که در قانون صاحب سیمکارت مسوولیت قانونی دارد.
وی افزود: مردم می توانند از روش های مختلف که در سایت سازمان تنظیم مقررات اعلام شده نسبت به استعلام تعداد سیمکارت هایی که به نام خودشان است اقدام کنند.
رییس مرکز تشخیص و پیشگیری از جرایم سایبری پلیس فتا نیز در ادامه این نشست، پرتکرارترین جرایم در حوزه فضای مجازی را جرایم مالی، برداشت غیر مجاز و کلاه برداری های اینترنتی عنوان کرد و گفت: با راه اندازی رمز پویا، جرایم در این حوزه کاهش داشته است ولی جرایم مربوط به درگاه های جعلی و فیشینگ وجود دارد که به غیر از آگاهی مردم راه دیگری برای برخورد با آن وجود ندارد.
وی با بیان اینکه عوامل بیرونی زمینه جرم در فضای مجازی را تشدید می کند، افزود: بیشترین ارجاع به سایت های فیشینگ از طریق شبکه های اجتماعی است که به همین دلیل به مردم توصیه می کنیم خرید های خود را از فروشگاه های اینترنتی که نماد الکترونیکی دارند انجام دهند و از شبکه های اجتماعی خرید نکنند.
هتک حیثیت افراد با زندان رفتن مجرم هم قابل جبران نیست
رجبی، جرایم بر علیه افراد را بعد از جرایم مالی از پرتکرارترین جرایم عنوان کرد و گفت: در این جرایم مانند انتشار عکس یا اطلاعات خصوصی، آبرو و حیثیت افراد آسیب می بیند و حتی اگر مجرم نیز به زندان برود قابل جبران نیست و باعث افزایش آسیب های اجتماعی در جامعه نیز می شود.
وی با تاکید به اینکه به این موضوعات باید با نگاه غیر پلیسی بیشتر پرداخته شود، افزود: این موضوعات باید از طرف اهالی فرهنگ، رسانه و ارتباطات با نگاه فرهنگ سازی و پیشگیری مطرح شود تا تاثیر بیشتری در جامعه داشته باشد.
در بخش دیگری از این نشست، جوانبخت با اشاره به اینکه احساس امنیت از خود امنیت مهم تر است، گفت: مردم با این حال که هویت های ناشناخته ای در فضای مجازی وجود دارد اما در این فضا احساس خطر نمی کنند و این موضوع بسیار عجیب است.
وی افزود: به طور مثال والدین بدون هیچ محدودیت و کنترلی ابزارهای دسترسی خود مانند گوشی و تبلت را در اختیار کودکان قرار می دهند و احساس خطری هم از این کار ندارند.
مدیر کل امنیت سیستم‌های ارتباطی سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، با تاکید به اینکه دسترسی مردم به فضای مجازی را نمی توان محدود کرد، گفت: من به عنوان یک عضو کمیته تعیین مصادیق مجرمانه سوال می کنم که با فیلترینگ موجود مردم احساس مزاحمت می کنند یا احساس امنیت؟
وی جمع سپاری را برای استفاده از تجربیات جمعی در این حوزه مناسب ارزیابی کرد و افزود: وجود سامانه هایی که مردم بتوانند تجربیات خود در مواجه با مشکلات و آسیب های فضای مجازی را به اشتراک بگذارند می تواند از بسیاری از آسیب ها پیشگیری کند.
جوانبخت، نظام رتبه بندی محتوا را یکی دیگر از اقداماتی عنوان کرد که می تواند به کاهش آسیب در فضای مجازی کمک کند.
پلیس و قوه قضاییه آخرین سنگر برخورد در فضای مجازی است
وی با تاکید به اینکه پلیس و قوه قضاییه آخرین سنگر در این حوزه است، افزود: سازمان ها و حوزه های مرتبط می توانند با نظارت و پایش، عوامل جرم زا را در حوزه های خود کاهش دهند.
مدیر کل امنیت سیستم‌های ارتباطی سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، تصریح کرد: هر چه به جلو پیش می رویم در فضای مجازی نقش حاکمیت و دخیل بودن اجزای حاکمیت کم رنگ تر می شود و به همین دلیل میزان آمادگی مخاطب و گیرنده در این فضا اهمیت بسیاری پیدا می کند.
رجبی نیز در ادامه این نشست درباره مسوولیت افراد در برابر نظرات و کامنت هایی که در صفحات شخصی این افراد منتشر می شود با اشاره به اینکه بر اساس قانون افرادی که بستر و زمینه جرم فراهم می کنند باید پاسخگو باشند، تاکید کرد: تشخیص اینکه این اقدام با انگیزه مجرمانه بوده یا نه بستگی به علم و نظر قاضی دارد و تشخیص با پلیس نیست.
وی افزود: البته سلبریتی های و افراد مشهور که دنبال کنندگان بسیاری دارند و افراد به دلیل شهرت آنها مطالب صفحات شخصی آنان را دنبال می کنند باید در کنترل و پایش نظرات و کامنت هایی که الفاظ رکیک دارد یا در قالب نظرات، سایت های فیشینگ را معرفی می کنند، مسوولیت اجتماعی داشته باشند و کنترل کنند.
رییس مرکز تشخیص و پیشگیری از جرایم سایبری پلیس فتا، تاکید کرد: در این حوزه نیاز به بازتعریف و شفاف سازی قوانین داریم و باید در حوزه مسوولیت افراد در فضای مجازی شفافیت وجود داشته باشد.
وی درباره هشدارهای بسیاری که در این حوزه از طرف پلیس فتا داده می شود نیز افزود: به دلیل اینکه همه جامعه در یک سطح هشدار نیستند راهبرد ما تعریف هشدارهای منظم است تا هر هشدار مخاطبین خاص خود را پیدا کند.
رجبی در پایان این نشست به نیازهای کاربران برای کاهش آسیب های فضای مجازی اشاره کرد و گفت: سواد دیجیتال و استفاده از ابزارها به بصورت مناسب و کامل، آموزش سواد رسانه ای و سواد اطلاعاتی که کاربران بتوانند در این دنیای پر از داده و اطلاعات، داده های درست را شناسایی و استفاده کنند.
جوانبخت نیز در پایان سخنان خود در این نشست عدم بازدارندگی و هزینه کم جرایم سازمان یافته را یکی از دلایل تکرار این جرایم توسط مجرمین عنوان کرد و گفت: به طور مثال مجازات حتک حریم خصوصی افراد متناسب نیست و قدرت بازدارندگی ندارد.
وی از اجرایی شدن احراز هویت بیومتریک از سال آینده خبر داد و افزود: این کار تا پایان سال تکمیل می شود و از سال آینده احراز هویت بیومتریک به راحتی و با دسترسی پذیری مناسب اجرایی می شود.