ویروس کرونا، الگوی خرید جهانی را دگرگون کرد
شیوع ناگهانی ویروس کرونای جدید، که از ۳۰ دسامبر ۲۰۱۹ از ووهان چین آغاز شد، چندین ماه است که همه‌چیز را در جهان مختل کرده است. کاهش شدید مشتریان و تعطیلی موقتی فروشگاه‌ها به دلیل جلوگیری از ابتلا به این ویروس، باعث کاهش فعالیت و متضرر شدن بسیاری از کسب‌وکارها شده است. بسیاری از فروشگاه‌های فیزیکی با هدف کنترل این بیماری با محدودیت‌هایی مواجه شدند، اما فروشگاه‌های آنلاین بیش از گذشته مورد توجه قرار گرفتند. شیوع این ویروس باعث شده است که مردم در سراسر دنیا برای حفظ هر چه بیشتر سلامت خود به خرید از فروشگاه‌های اینترنتی روی بیاورند. حتی فروشگاه‌هایی که همیشه آفلاین بودند و براساس خرید و فروش چهره به چهره کار می‌کردند، حالا به صف کسبوکارهای آنلاین پیوسته‌اند. دنیا به شدت به سمت تغییر و وفق دادن با شرایط جدید زندگی است.
خرید آنلاین به‌جای آفلاین
وقتی کرونا آمد، همه در گوشه‌های خانه‌های خود سنگر گرفتند. اما مردم نیاز به ادامه زندگی دارند. آنها نیاز دارند، خرید و مایحتاج خود را تهیه کنند؛ چه راهی بهتر از خرید آنلاین! غول‌های تجارت الکترونیک در دنیا به دنبال همراه کردن فروشگاه‌های آفلاین به آنلاین شدن کردند و پلت فرم هایی هم برای آن ایجاد کرده‌اند. به این ترتیب کاهش شدید مشتریان و تعطیل شدن موقتی فروشگاه‌ها باعث کاهش فعالیت خرده‌فروشی در سه‌ماهه اول سال ۲۰۲۰ شد. به‌جای خرید از بازارهای مرسوم مواد غذایی، مصرف‌کنندگان ترجیح دادند مواد غذایی را به‌صورت آنلاین خریداری کنند. به نقل از سایت آی‌کلیک، داده‌ها از ژوئن ۲۰۱۹ نشان می‌دهد که چین، با ضریب نفوذ اینترنتی بیش از ۶۰ درصد، بیشتر از ۸۰۰ میلیون کاربر اینترنتی داشته است.
تجزیه‌وتحلیل داده‌های مرتبط با قبل و بعد از شیوع سارس در سال ۲۰۰۳ هم نشان می‌دهد که اپیدمی‌های خطرناک باعث تغییر عادت خرید مصرف‌کننده‌ها می‌شوند. براساس یک نظرسنجی که توسط، مک‌کینزی، معتبرترین شرکت مشاور مدیریت جهانی، در ماه آوریل امسال انجام شد، مصرف‌کنندگان ابراز کرده‌اند که به‌غیراز فروشگاه‌های مواد غذایی، کمتر از فروشگاه‌های فیزیکی دیگر خرید می‌کنند. با توجه به اینکه در حال حاضر «اومنی‌چنل» در صنعت مصرف‌کننده و خرده‌فروش نوعی هنجار محسوب میشود، در دوران اپیدمی ویروس کرونا، تجارت الکترونیکی و خدمات فروش به‌صورت آنلاین، نقش اساسی در زندگی مردم ایفا می‌کند. بنابراین، می‌توان گفت که این اپیدمی نیاز به تجارت الکترونیک و امکان خرید آنلاین به‌جای آفلاین (O2O) را افزایش داده است.
انقلاب در خرید
هرچند کاهش جریان مشتری در پی شیوع ویروس کرونا، مطابق پیش‌بینی‌ها بود؛ اما، این احتمال وجود دارد که خرده‌فروشان در این بحران، مانند همه‌گیری‌های قبلی دچار افت شدید اقتصادی نشوند. کووید ۱۹ شاید برندها و خرده‌فروشان را در سرتاسر دنیا به چالش کشیده باشد، اما، نیازها و فرصت‌های جدیدی برای ایجاد قابلیت‌های دیجیتالی برندها هم به وجود آورده است و آنها که در توسعه قابلیت‌های دیجیتالی سرمایه‌گذاری کرده‌اند و بهترین موقعیت را برای رهایی از بحران فعلی دارند. امروزه، در سراسر جهان، با وجود مارکت پلیس‌ها به‌صورت آنلاین و آفلاین، تقاضای کلی مصرف‌کننده، حداقل در بیشتر طبقه‌بندی‌ها ثابت می‌ماند. درحالی‌که ممکن است، کانال‌های فروش آفلاین در طول این اپیدمی، دچار مشکل شوند، فروش آنلاین می‌تواند به‌عنوان مؤلفه جایگزین به‌سرعت افزایش یابد. بنابراین، آن دسته از کسب‌وکارهایی که تحول دیجیتالی خود را در اولویت قرار می‌دهند، در رویارویی با این بیماری همه‌گیر، موفق‌تر عمل می‌کنند.
به‌عنوان تجربه جهانی، گروه هلدینگ علی‌بابا، به‌عنوان یکی از مارکت پلیس‌های هیبریدی جهان که چندین پلتفرم را در زیرمجموعه خود اداره می‌کند، در ادغام فروشگاه‌های آنلاین و آفلاین موفق عمل کرده است. وب‌سایت تائوبائو، از جمله پلتفرم‌های پرمخاطب این گروه که اکونومیست آن را بزرگ‌ترین پلتفرم مارکت پلیس چین می‌داند، در سال ۲۰۰۳ آغاز به کارکرد. این وب‌سایت مبتنی بر تجارت الکترونیک خرده‌فروشی مصرف‌کننده به مصرف‌کننده (C2C) است که بررسی سابقه فروش هر کالا به همراه تصویر توسط خریداران از مزیت‌های آن به شمار می‌رود. در سال ۲۰۰۸ نیز سایت تیمال (Tmall) از دل تائوبائو به وجود آمد که به‌عنوان پلتفرم B2C (یعنی جایی که برندها مستقیم به مصرف‌کننده می‌فروشند) فعالیت می‌کند. تیمال پرطرفدارترین وب‌سایت چینی‌زبان و به استناد الکسا، سومین وب‌سایت پرطرفدار جهان است. گروه علی‌بابا از طریق پلتفرم خرده‌فروشی تیمال، مجموعه‌ای از اقدامات طراحی‌شده‌ای را نیز برای به حداقل رساندن اثرات تجاری ویروس کرونا، برای فروش برندها، از طریق مارکت پلیس خود ارائه می‌دهد. احتمالا علی‌بابا از جمله شرکت‌های پیشرو در تبدیل فروشگاه‌های آفلاین به آنلاین در بحران کرونا است. سی‌ان‌بی‌سی در گزارشی در این باره نوشت: «از آنجا که ویروس کرونا توانایی افراد در فعالیت های گذشته را محدود کرده است، استارت‌آپ ها و شرکت های مختلف به سرعت به دنبال روش هایی برای تعدیل در تغییر رفتار مصرف کننده هستند. شرکت علی‌بابا، ماه گذشته اعلام کرد که بیش از یک میلیون درخواست شغلی جدید برای مدیریت در ۳۰ هزار ایستگاه کوچک بسته‌بندی جدید در ۱۰۰ شهر این کشور دریافت کرده است. این ایستگاه های کوچک در مجامعی مانند مدرسه ها و مجتمع های آپارتمانی فعالیت می کنند. علی بابا اعلام کرده است که قصد دارد این ایستگاه ها و انواع خدمات آنها را افزایش دهد.»
در ایران هم، مانند دیگر نقاط جهان، با شیوع ویروس کرونا، الگوی خرید مصرف‌کنندگان دستخوش تغییراتی شده است و خرید از فروشگاه‌های آنلاین دیگر یک انتخاب نیست، بلکه، تبدیل به امری اجباری شده است. هرچند هنوز آمار دقیقی از میزان افزایش خرید آنلاین در دسترس نیست، اما، به گزارش ایسنا به نقل از دبیر اتحادیه کسبوکارهای مجازی، شواهد حاکی از آن است که خرید اینترنتی، به‌خصوص در مورد کالاهای سوپرمارکتی و زود مصرف افزایش داشته است.
از طرفی دیگر، مشکلات اقتصادی ناشی از شیوع کرونا، بسیاری از کسب‌وکارها را با افت شدید در میزان فروش مواجه کرد و برخی از آنها مجبور به تعدیل در نیروی انسانی خود شدند. در چنین شرایطی، وجود مارکت‌پلیس‌هایی که ورای سودآوری، در راستای حمایت از کسب‌وکارها و مسئولیت اجتماعی، فعالیت کنند، حائز اهمیت است. برای مثال، مارکت پلیسی مانند دیوار، با راه‌اندازی صفحه‌ای جدید این امکان را به فروشگاه‌های سنتی و آفلاین می‌دهد تا شعبه آنلاین خود را روی این پلتفرم ایجاد کنند. این سایت از طریق تبدیل فروشگاه‌های آفلاین به آنلاین، فرصتی برای تغییر رفتار در بهره‌گیری از فناوری‌های جدید ارائه می‌دهد و کسبوکارهای بومی را وادار به تغییر سریع در تجارت الکترونیک و توسعه اومنی‌چنل و البته مبارزه با کرونا می‌کند. این امر می‌تواند سرعت تبدیل آنها به خرده‌فروشی هوشمند را افزایش می‌دهد و ازاین‌رو، با ارائه راهکارهای فناورانه، در میان‌مدت و بلندمدت، آسیب‌پذیری بحران کرونا را کاهش دهد.