رقابت صداوسیما با تولیدکنندگان محتوا در فضای مجازی خطرناک است
مهمانان پنجاه و چهارمین نشست نقد و اندیشه با تاکید بر اینکه با توسعه زیرساخت‌ها و دسترسی به اینترنت پرسرعت در بیشتر نقاط، فضای تولید محتوا در کشور به وجود آمده است و تقاضا هم برای آن زیاد است و معتقد بودند حاکمیت باید با رقابتی کردن این فضا به توسعه آن کمک کند و اگر فضای رقابتی از بین برود و تولید کنندگان محتوا و سرمایه گذاران از این بازار خارج شوند رسانه های خارجی برنده این رقابت خواهند بود سلیقه مخاطب ایرانی را تغییر می دهند.
پنجاه و چهارمین جلسه از سلسله نشست‌های نقد و اندیشه با موضوع «تولید محتوا در فضای مجازی» با حضور «مهدی یزدانی» رییس هیات مدیره نماوا، «احمدرضا نخجوانی» مدیرعامل شرکت شاتل و «باقر صمدی» معاون دیجیتال شرکت ایرانسل برگزار شد.
مخاطب به دنبال محتوای باکیفیت است
در ابتدای این جلسه یزدانی با اشاره به اینکه تعاریف وسیعی از تولید محتوا می‌توان ارائه داد، گفت: حدود ۴ تا ۵ سال است که VODها در کشور تاسیس شده‌اند و کسانی که این موسسات را تاسیس کردند می‌دانند که آماده کردن زیرساخت شرط لازم وجود این پلت فرم‌ها است ولی شرط کافی برای حیات آنها تولید محتوا با کیفیت است.
وی با اشاره به اینکه مخاطبینVOD ها به دنبال محصولات باکیفیت و حرفه‌ای هستند، ادامه داد: در سال‌های اخیر زیرساخت‌های مخابراتی تقویت شده و امکان بهره‌برداری از آن برای تولیدکنندگان محتوا وجود دارد.
رییس هیات مدیره نماوا گفت: در حوزه سینما ۵ هزار نفر آموزش دیده رسمی داریم که در ۳۲ رشته مختلف فعالیت می‌کنند تا یک فیلم یا سریال تولید شود. تا پیش از فعال شدن فضای مجازی در این حوزه در طول سال برای ۲۰ درصد از آنها امکان فعالیت مهیا بود.
یزدانی با بیان اینکه درVODها به دلیل عدم محدودیت نمایش، صندلی، زمان و جغرافیا این امکان وجود دارد که تعداد تولیدات سینمایی، سریال‌ها و تعداد شاغلین افزایش چشمگیری پیدا کند، اظهار کرد: برای اینکه VODها بتوانند در بازار فعالیت مستمر داشته باشند باید حداقل روزی دو ساعت تولید محتوا ایرانی ارائه دهند زیرا انتخاب اول مخاطب ایرانی، سریال ایرانی است و پس از آن فیلمی که برای اولین بار در VOD نمایش داده می شود بیشترین مخاطب را دارد.
وی با اشاره به اینکه در دوران کرونا به جهش بزرگی از نظر تعداد مخاطب رسیدیم که پیش‌بینی ما این بود که تا پایان ۱۴۰۰ این تعداد مخاطب را خواهیم داشت، اظهار کرد: کرونا این فاصله را کم کرد، مخاطبان با VODها بیشتر آشنا شدند و متناسب با نیازهای مردم، بازار کار به چشم‌اندازی برای رونق در ارتباط با فعالیت حرفه‌ای تولید می‌رسد.
اکران آنلاین خواب سرمایه را کوتاه کرده است
رییس هیات مدیره نماوا با اشاره به اینکه یک تیم پشتیبانی قوی، برنامه‌ریزی اقتصادی و سرمایه‌گذاری جدی در این حوزه شده است، گفت: از زمان شروع کرونا که سالن‌های سینما تعطیل شد به کمک سینمای ایران آمدیم و تاکنون ۲۰ فیلم سینمایی را اکران کرده‌ایم که به طور طبیعی اگر این زیرساخت‌ها آماده نبود امکان اکران و بازگشت سرمایه این فیلم‌ها وجود نداشت.
یزدانی افزود: بازگشت سرمایه برای سرمایه‌گذار بسیار مهم است در حالت عادی برای اکران یک فیلم ۲ تا ۳ ماه زمان لازم است و پس از آن برای تسویه حساب سینما با صاحب اثر یک سال زمان می‌برد. اکران آنلاین خواب سرمایه و مدتی که سرمایه معطل می‌ماند تا سرمایه‌گذار کار دیگری انجام دهد کوتاه کرده است. شاید سرمایه‌گذار در اکران آنلاین حاشیه سود کمتری داشته باشد ولی تعداد دفعاتی که سرمایه می‌تواند گردش داشته باشد در این حوزه بسیار بیشتر شده است.
پتانسیل برای تولید محتوای داخلی بسیار زیاد است
احمدرضا نخجوانی مدیرعامل شرکت شاتل با بیان اینکه در بحث کار همیشه می‌گویم ما نیروی متخصص بیکار نداریم، گفت: این موضوع در همه عرصه‌ها وجود دارد و در حوزه محتوا بی‌نهایت جای کار وجود دارد.
وی افزود: شواهد نشان می‌دهد تقاضای که از سمت مردم برای محتوای داخلی وجود دارد به مراتب بیشتر از محتوای خارجی و یک پتانسیل ویژه در این حوزه وجود دارد.
نخجوانی با اشاره به رشد سه برابری مصرف پهنای باند در دوران کرونا ادامه داد: به اعتقاد من حداقل امکانات زیر ساختی برای تولید محتوا در همه کشور وجود دارد به عبارت دیگر تصور من این است که زیرساخت آماده است و تقاضای بسیار زیادی هم برای آن وجود دارد به همین خاطر تمام جوانان می‌توانند در این عرصه وارد شوند و کار کنند.
مدیرعامل شرکت شاتل با اشاره به اینکه در مبحث کارآفرینی همیشه به دوستان جوان توصیه می‌کنم که صبوری، صداقت و تلاش را مد نظر داشته باشند، خاطرنشان کرد: محال است کسی با این سه عامل وارد بازار کار شود و موفق نباشد. البته از سوی دیگر باید این نکته را هم در نظر داشت که راز موفقیت در کشور ما متفاوت بودن است و من اعتقاد دارم متمایز بودن کار ساده ای است یعنی به مهارت خودم تکیه کنم، تلاش کنم و پویایی داشته باشم. جوانان اگر مشتاق باشند، مهارت اولیه را به دست آورند، متمایز باشند و با صبوری به سمت جلو حرکت کنند همیشه موفق خواهند بود.
در کشور ما زیرساخت‌ها برای تولید محتوا وجود دارد
در ادامه صمدی با اشاره به اینکه وقتی از تولید محتوا صحبت می‌کنیم بخشی تولید محتوای حرفه‌ای است که نهادها و موسسات آن را تهیه می‌کند و بخشی تولید محتوای کاربر محور است که میلیاردها نفر در آن حوزه فعال هستند، گفت: هم اکنون در کشور ما زیرساخت‌ها وجود دارد و افراد با اندک مهارتی می‌توانند با یک گوشی ساده محتواهای مختلف را که قابل انتشار در فضای مجازی است توسعه دهند و از آن درآمد ایجاد کنند.
معاون دیجیتال شرکت ایرانسل در پاسخ به این سوال که اپراتورها چگونه می‌توانند به تولید محتوا در کشور کمک کنند، گفت: اپراتورها زیرساختی را ارائه کردند و هر روز هم آن را توسعه می‌دهند و در همه شهرها و روستاهای کشور اینترنت پرسرعت وجود دارد و یک جوان می‌تواند محتوای تولید شده خود را از طریق شبکه‌های مجازی در سطح وسیع انتشار دهد.
وی افزود: روش دیگری هم داریم که بحث پرداخت است. محتواهایی که در فضای مجازی تولید میشود هزینه خیلی سنگینی ندارند که مشترکین نتوانند آن را پرداخت کنند و حتی با عددهای خرد هم می‌توان آن را خریداری کرد. اپراتورها با پرداخت‌های بسیار کوچک، مشترکان محتوای مناسب را به آنها ارائه می‌دهند و از سوی دیگر عرضه کننده می‌تواند محتوا را به مخاطبان بسیار و با قیمت کم عرضه کند.
صمدی با بیان اینکه مدل سومی نیز وجود دارد که اپراتور با دارنده محتوا قراردادی امضا می‌کند که تولید کننده محتوا در قبال ترافیکی که ایجاد می‌کنند، سهمی از درآمد ببرند، ادامه داد: اپراتور به مشترکان خود این فرصت را می‌دهد که به محتوای خوب دسترسی داشته باشند و ترافیک ایجاد شود و از طرف دیگر تولید کننده هم می‌تواند از محل ترافیک ایجاد شده سهمی را ببرد که در کشور ما این روش نتیجه خوبی داشته است.
معاون دیجیتال شرکت ایرانسل با تاکید بر اینکه اگر بخواهیم صادقانه دربارۀ تعرفۀ اپراتورها در ایران صحبت کنیم، باید گفت: تعرفۀ اپراتورهای ثابت و همراه در ایران، در مقایسه با دیگر کشورهای جهان، پایین است، ولی با این وجود، اپراتورها با در نظر گرفتن قدرت خرید مردم در زمان‌های مختلف، سعی می‌کنند به کمک مردم بیایند و برای پایین آوردن هزینه‌ها، در تولید محتوا کمک کنند که نیم‌بها کردن محتوای داخلی و کاهش هزینه‌ها یا رایگان کردن محتوا در مواردی مانند آموزش آنلاین یا عزاداری محرم، از این جمله است.
وی تاکید کرد: البته باید در نظر داشته باشیم، هر میزان هم اپراتورها برای محتوای داخلی، تخفیف قائل شوند، اگر محتوای مناسب و باکیفیت وجود نداشته باشد، مردم برای آن هزینه نمی‌کنند، حتی ارزان و نیم‌بها، اما اگر محتوای باکیفیت ارائه شود، مردم برای آن هزینه می‌کنند و می‌تواند برای همه تولید ثروت کند.
قانون باید به روز باشد و ۲۰ سال از خودش جلوتر باشد
یزدانی در ادامه با اشاره به حفظ حقوق مولف و تولید کننده محتوا در کشور گفت: حدود ۲۰ سال است که شبکه نمایش خانگی در ایران فعال شده و از ابتدا نیز کپی غیر قانونی فیلم‌ها وجود داشت و حقوق صاحبان اثر از بین می‌رفت. در اوایل دهه ۸۰ برای برخورد با متخلفین حوزه سمعی و بصری قانونی در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید که برای متخلفین جریمه نقدی بین ۵۰۰ تا حداکثر یک میلیون تومان ذکر شده بود که در بازه زمانی یک ساله نیز عدد قابل قبولی نبود. شدیدترین برخورد در همان قانون تعطیلی واحد صنفی بود که جریمه قابل توجهی بود. ولی الان در سال‌هایی که رفتار مردم در دیدن فیلم و سریال متفاوت شده و زیرساخت‌های مخابراتی نیز در دسترس مردم است و با هزینه بسیار کمتری می‌توانند فیلم مورد نظر را در فضای مجازی و پلتفرمها ببیند هنوز هم این قانون وجود دارد.
وی افزود: ما در نماوا فیلم سنیمایی را در ساعت ۸ شب چهارشنبه بارگذاری می‌کنیم از ساعت ۱۲ به بعد، این فیلم به شکل غیرقانونی در سایت‌های مختلف عرضه میشود. این قانون دیگر کارآیی ندارد زیرا امروز این سایت‌ها هستند که هر روز با یک دامنه متفاوت بالا می‌آیند و قانون ۲۰ سال پیش نمی‌تواند با آن مقابله کند.
یزدانی تصریح کرد: قانون باید به روز باشد و ۲۰ سال از خودش جلوتر باشد نه اینکه ۱۰ سال از زمان خودش عقب‌تر باشد. قانون باید بتواند بگوید چگونه در ۲۰ سال آینده از حقوق مولف دفاع کنیم.
اولویت مخاطب ایرانی سریال و فیلم ایرانی است
رییس هیات مدیره نماوا با اشاره به اینکه رفتار مصرف کننده برای گرفتن کالا و فیلم در شبکه مجازی قابل تحلیل است، گفت: سابق بر این انگیزه حضور در بازار قاچاق، کیفیت، قیمت و سرعت دسترسی به محصول بود که با وجود این پلتفرمها دیگر این انگیزه‌ها از بین رفته است و محصول به قیمت بسیار ارزان‌تر، با کیفیت و سرعت بیشتر به دست مشترک می‌رسد.
وی افزود: کسانی که عادت به دیدن و شنیدن محتوای قاچاق دارند به سایت‌های قانونی مراجعه نمی‌کنند. شبکه ماهواره‌ای هم تا حدی به مولف ضرر می‌زنند ولی درآمد ما را ۱۰۰ به از ۸۸ تقلیل می‌دهند که ضرر زیادی نیست. ولی ما به دنبال آن هستیم که این شیوه قاچاق را نیز با کمک دستگاه‌های مرتبط به حداقل برسانیم.
رییس هیات مدیره نماوا در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به اینکه مخاطب ایرانی برای دیدن برنامه‌های آموزشی، ورزشی و مستند به پلتفرمهای VOD مراجعه نمی‌کند، گفت: اولویت اول مردم در تمام کشورها اول سریال و فیلم تولیدی کشور خودشان است و در ایران هم این اولویت در مخاطب وجود دارد.
اپراتورها برای حمایت از تولیدکننده محتوا محدودیت منابع دارند
نخجوانی در پاسخ به نحوه حمایت شاتل از تولیدکنندگان محتوا در کشور گفت: قراردادهای متفاوتی با تولیدکنندگان محتوا در کشور شکل گرفته و مردم از آن تولید محتوا استفاده می‌کنند. به عنوان مثال ترافیک کاربران شاتل در صورت استفاده از نماوا محاسبه نمی‌شود.
وی افزود: باید در نظر داشت اپراتورهای ثابت نیز در این زمینه محدودیت‌هایی دارند. اپراتورهای ثابت در هزینه‌های روزمره خود با مشکلات زیادی روبرو هستند و من فکر می‌کنم وزارت ارتباطات می‌تواند با حمایت از اپراتورهای ثابت به تولید محتوا کمک بیشتری کند.
نخجوانی ادامه داد: در دوران کرونا، دهه محرم و اینترنت مدارس، اپراتورها با هزینه خود سرویس‌ها را رایگان کرده است و وزارت ارتباطات کمکی در این زمینه به ما نکرد و ما چشم امید داریم که وزارت ارتباطات با ما همکاری بیشتری داشته باشند.
مدیرعامل شاتل با اشاره به اینکه در حوزه مسئولیت اجتماعی خود از جوانان حمایت می‌کنیم، گفت: در چند سال گذشته طرحی به نام تکاپو بین وزارت ارتباطات و صنایع به امضا رسید که از اپراتورها خواست از طرح‌های استان ها حمایت کنند و شاتل نیز با مقامات چند استان برای اجرای این طرح، تفاهمنامه امضا کرد ولی هیچ طرحی از سمت استان‌ها به شاتل نیامد که ما از آن حمایت کنیم.
باید از تولید محتوا در کشور حمایت کنیم
باقر صمدی با اشاره به اینکه ترافیک بالای ۷۰ درصد توسط پلتفرمهای خارجی استفاده میشود ۳۰ درصد توسط پلتفرمهای داخلی، گفت: اگر بخواهیم این نسبت برعکس شود باید تا جایی که امکان دارد از تولید محتوا در داخل کشور حمایت کنیم. آمارها نشان می‌دهد تا زمانی که محتوای با کیفیت در کشور تولید میشود، تقاضا برای آن وجود دارد.
معاون دیجیتال شرکت ایرانسل با تاکید بر استقبال زیاد مخاطبان از تلویزیون‌های اینترنتی، گفت : در حال حاضر این پلت فرم‌ها از حدود ۷ تا ۸ میلیون کاربر حمایت می‌کنند که این رقم تا حدود ۲۰ یا ۲۵ میلیون کاربر قابل گسترش است.
وی به برگزاری کنسرت‌ها و برنامه‌های آنلاین در دوران کرونا اشاره کرد و افزود: استقبال از کنسرت‌ها و برنامه‌های آنلاینی که در دوران کرونا برگزار شد، بیش از انتظار ما بود. به عنوان مثال، میزان استقبال در کنسرت شجریان، چهار برابر پیش‌بینی ما بود.
نباید فضای سلبی برای کسب و کار به وجود آورد
معاون دیجیتال شرکت ایرانسل با بیان اینکه اگر بخواهیم این ۳۰ به ۷۰ درصد تغییر کند ابتدا باید به پلت فرم‌هایی با ظرفیت و توان بالای خدمات در کشور شکل بگیرد، ادامه داد: شکل‌گیری این پلتفرمها به شدت هزینه‌بر است و سرمایه‌گذاران بزرگی می‌خواهد که مطمئن باشند، سرمایه آنها باز می‌گردد.
وی افزود: مورد دوم آن است که مدل‌های مختلف کسب و کار شکل بگیرد تا به تولید محتوا در کشور کمک کند و سوم باید مردم را به سمت سرویس‌های کاربر محور تشویق کنیم و دولت هم در این زمینه کمک کند.
صمدی ادامه داد: تولید محتوا باید در کشور اقتصادی باشد صرف اینکه می‌خواهیم از مصرف‌کننده یا محصولات فرهنگی حمایت کنیم نباید سیاست‌های اشتباهی را در کشور پایه‌گذاری کنیم که موجب تولید محتوای ضعیف شود و هزینه تولید را بالا ببرد یا موانع زیادی برای تولید کننده ایجاد کند.
معاون دیجیتال شرکت ایرانسل با بیان اینکه در حال حاضر برای تولید کننده مشخص نیست که از کجا باید مجوز بگیرد و متولی مجوز صداوسیما یا وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است، گفت: اگر محتوایی به هر دلیلی دارای مشکل باشد باید به هزاران مرکز مختلف پاسخ به دست بدهند. بنابراین فضای قانونی کسب و کار هم باید در جهت حمایت از تولید محتوا و تسهیل کننده آن باشد. ما باید اجازه بدهیم پلتفرمها بزرگ بشوند و آدم‌های مختلف در آن بدرخشند و اگر مشکلی هم پیش آمد و بعدا با آنها برخورد کنیم و فضای سلبی را برای کسب و کار به وجود نیاوریم که افراد راغب نباشند در این حوزه وارد شوند.
صدا و سیما رقیب پذیر نیست
یزدانی هم با اشاره به اینکه بر اساس قانون تاسیس وزارت ارشاد مجوز فعالیت VODها را وزارت ارشاد صادر می‌کند، گفت: شبکه خانگی و حال VODها برای درآمد از ابتدا به بازار متکی بودند و نحوه سرمایه گذاری و بازگشت سرمایه خود را بر اساس قوانین ریسک بازار پذیرفته و پلت فرم خود را فعال کرده‌اند.
وی با بیان اینکه اگر قرار باشد تلویزیون‌های اینترنتی مجوز خود را از صداوسیما دریافت کنند، ادامه این پلتفرمها با مشکل روبه‌رو میشود، ادامه داد: ورود صداوسیما به این عرصه از جایی برای ما خطرناک است که خودش رقیب است و می‌خواهد با ما رقابت کند و هیچ چیز آن با ما متناسب نیست و اگر همه VODهای فعال و با هم جمع شوند به اندازه یکی از شبکه های صدا و سیما هم توان رقابت نخواهند داشت.
رییس هیات مدیره نماوا با بیان اینکه VODها برای حفظ حیات خود در سال باید حداقل ۷۰۰ ساعت تولید محتوای داخلی داشته باشند، گفت: تولید محتوا با این حجم در سال به برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری نیاز دارد و حالا صدا و سیما وارد شده و چند ابهام به وجود آمده است؛ که اگر زیر نظر صدا و سیما قرار گرفتیم چه اتفاقی از نظر سرمایه گذاری برای ما خواهد افتاد؟ صدا و سیما به صورت کلی رقیب پذیر نیست. آیا صدا و سیما اجازه پخش سریال های پرمخاطب را به ما می دهد؟ بحث دوم این است که اگر به دلیلی صدا و سیما با پخش یک سریال مخالفت کرد در کجای قانون دیده شده است که صدا و سیما به ما خسارت بدهد؟
یزدانی افزود: سرمایه ترسو است و اگر در جایی ابهام وجود داشته باشد سریع از آن خارج می شود. ادامه این کشمکش‌ها باعث می شود که مدیران این پلتفرم ها تصمیم بگیرند فعالیت آنها را متوقف کنند و ضرر اینکار به آن نیروی آموزش‌دیده ای وارد میشود که باید ۷۰۰ ساعت برنامه تولید می کرد و در کوتاه مدت مردم به شبکه‌های خارجی رجوع می‌کنند و اگر تولیدکننده داخلی بار دیگر بخواهد به شبکه برگردد سلیقه مردم تغییر کرده است و ریسک و هزینه سرمایه گذاری افزایش پیدا می کند.
مدیرعامل نماوا با بیان اینکه ما با نظارت مشکلی نداریم و باید وجود داشته باشد،گفت: از این دعوا، رسانه‌های خارجی و کسانی که هنجارهای ما را رعایت نمی کنند بهره می برند. حاکمیت باید مراقب باشد تا سرمایه ای که به سختی وارد این حوزه شده است به راحتی خارج نشود.
حاکیت باید از انحصار بازار جلوگیری کند
احمدرضا نخجوانی مدیرعامل شرکت شاتل با بیان اینکه مسائل مشکلات VODها فراتر از بحث‌های زیرساختی است و ما آماده هرگونه همکاری با آنها هستیم، گفت: همین حالا این پلت فرم ها در بازار با سرمایه‌گذاری صنعت ارتباطات و به امید آینده فعالیت می کنند.
وی در پایان افزود: اگر حاکمیت فضای رقابتی ایجاد کند تا انحصار شکل نگیرد، ساز و کارهای بازار زمینه حمایت از تولیدکنندگان در فضای مجازی را فراهم می‌کند.
تقاضا برای محتوا در کشور وجود دارد
باقر صمدی معاون دیجیتال شرکت ایرانسل با اشاره به اینکه فضا برای کار در حوزه تولید محتوا در کشور زیاد است و تقاضا هم برای آن وجود دارد، گفت: ما به عنوان اپراتور می‌توانیم در حوزه‌های پلتفرم، ترافیک و زیرساختی به تولیدکنندگان محتوا کمک کنیم.
وی ادامه داد: اگر حاکمیت کمک کند که فضای کسب و کار در این حوزه قانونی‌تر شود خواهیم دید که چقدر فعالیت در این فضا بهتر خواهد شد. اگر انحصارها را کم کنیم، کسب‌وکارها را تکثیر کنیم و اجازه بدهیم بازیگران مختلف با هم در یک فضای رقابتی سالم رقابت کنند خواهیم دید که فضای بهتری برای کسب‌وکارها به وجود خواهد آمد.