بومی‌سازی در کدام خدمات شبکه ملی اطلاعات ضروری است؟
به گفته رئیس سازمان فناوری اطلاعات، در بعضی خدمات شبکه ملی اطلاعات مانند شبکه اختصاصی دولت این نیاز وجود دارد که اغلب محصولات، به واسطه ایمنی و امنیتی که ایجاد می‌کنند، از محصول داخلی استفاده کنند، درحالی که در خدمتی مانند اینترنت این ضرورت وجود ندارد.
در سند معماری و طرح کلان شبکه ملی اطلاعات، بومی‌سازی و ارتقای ۲۰ درصدی استفاده از خدمات بومی مورد توجه ویژه‌ای قرار گرفته است. در حال حاضر در توسعه شبکه ثابت، ۷۰ درصد تجهیزات مورد نیازمان را می‌توانیم در کشور تولید کنیم و به اعتقاد مسوولان، در سال‌های پیش رو باید یک جهش بزرگ در این حوزه ثابت داشته باشیم.
در این راستا امیر ناظمی، رییس سازمان فناوری اطلاعات نیز به‌تارگی با تاکید بر لزوم استفاده از تجهیزات داخلی در شبکه ملی اطلاعات گفت: شبکه ملی اطلاعات، ارایه‌دهنده خدمات متنوعی از جمله اینترنت یا شبکه‌های اختصاصی است. در بعضی از شبکه‌های اختصاصی این نیاز وجود دارد که اغلب محصولات، ولو این که کیفیت پایین‌تری نسبت به رقیب خارجی داشته باشند، به واسطه ایمنی و امنیتی که ایجاد می‌کنند، از محصول داخلی استفاده کنند که در این خصوص می‌توان به شبکه اختصاصی دولت اشاره کرد. در برخی دیگر از این خدمات مانند اینترنت، چنین ضرورتی وجود ندارد و محصولاتی که قابل رقابت با محصول خارجی هستند، می‌توانند مورد استفاده قرار بگیرند.
معاون وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات موانع موجود بر سر راه استفاده از تجهیزات تولید داخل در شبکه ملی اطلاعات را در دو بخش ارزیابی و بیان کرد: بخشی از این موانع شامل محیط عمومی است. به عبارت دیگر، متاسفانه در برخی موارد واژه شبکه ملی اطلاعات با نوعی فیلترینگ، مسدودسازی و محدودیت برای شهروندان پیوند خورده که یک اشتباه بزرگ است.
وی ادامه داد: اینترنت به عنوان یکی از اصلی ترین خدماتی است که روی شبکه ملی اطلاعات ارایه میشود. اما شبکه‌های اختصاصی، قاعدتا خارج از اینترنت قرار دارند و جایی است که شبکه‌ای مانند شبکه اختصاصی دولت در آن وجود دارد و یا محیطی است که دستگاه‌های مختلف به یکدیگر متصل می‌شوند و به رد و بدل کردن اطلاعات می‌پردازند. در چنین وضعیتی، نیاز به صیانت از داده‌های شهروندان و حفظ محرمانگی داده‌ها وجود دارد. زیرا به هر حال بخش عمده‌ای از مکاتبات اداری را مکاتبات محرمانه تشکیل می‌دهند و این بخشی است که آن را مشکلات فرهنگی شبکه ملی اطلاعات می‌دانیم.
رئیس سازمان فناوری اطلاعات در خصوص بخش دوم موانع موجود توضیح داد: بخش دیگر به نگاه و تجربه موجود در خصوص حمایت از تولیدکننده داخل بازمی‌گردد. در بسیاری مواقع، حمایت انجام‌شده صرف‌نظر از نگاه مزیت رقابتی یا نگاه به حیطه استفاده بوده است که منجر شده، تمایل جدی به استفاده از این نوع تجهیزات وجود نداشته باشد و وجود تجربیات قبلی در نوع استفاده تاثیرگذار باشد که جنس این موانع را می‌توان فناورانه و اقتصادی برشمرد.
ناظمی، راهکار موجود به منظور برداشتن موانع یادشده را نوعی واقع‌گرایی دانست و تصریح کرد: زمانی می‌توانیم کار خود را مثمرثمر پیش ببریم که واقع‌گرایانه بدانیم، کدام محصول را با چه هدفی استفاده می‌کنیم. بخشی از محصولات باید توانایی رقابت با تولیدکنندگان جهانی را داشته باشند و برخی خیر. لذا جای کارکرد این محصولات با یکدیگر متفاوت است.
وی خاطرنشان کرد: باید در جاهایی که محرمانگی و صیانت از داده‌ها حایز اهمیت است، از محصولاتی استفاده کنیم که فاکتور امنیت در آنها مورد توجه قرار گرفته است. اما جایی که خدمات عمومی در میان است، مانند اینترنتی که مردم از آن استفاده می‌کنند، باید مزیت رقابتی حایز اهمیت باشد. لذا نباید فراموش کرد که اختلاط یا جا به جا قرارگرفتن این دو با یکدیگر، باعث عدم موفقیت در هر دو بخش خدمات عمومی و شبکه‌های اختصاصی میشود.
پیش از این نیز محمدجواد آذری جهرمی -وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات- درخصوص دستاوردهای بومی‌سازی تجهیزات پیشرفته شبکه ملی اطلاعات گفته بود: ما دانش فنی لازم را برای اینکه به مسیر حرکتی تولید برویم، داریم. وقتی صحبت از تولید میشود، ذهنیت عده‌ای این است که همه چیز باید در داخل تولید شود. درحالی که ساخت قطعات، نیمه‌هادی‌ها و محصولات دیگر، صنایع حائز اهمیت و مهمی هستند که ما در این عرصه‌ها استفاده‌کننده از کشورهایی هستیم که تولیدکننده این قطعاتند. اما برنامه‌ریزی نرم‌افزاری و مدل خلاقیتی که برای مدل نهایی به کار می‌رود، حائز اهمیت است و ما دانشش را در داخل داریم.
وی با اشاره به تاثیرات تولید داخل در کشور، اظهار کرده بود: اثر اول تولید داخل، کاهش قیمت تمام‌شده است. اگر بنا باشد قیمت تولید داخلی نسبت به نمونه خارجی مطلوب و قابل رقابت نباشد، موثر نیست و نمی‌تواند با اهداف تولید داخل برابری کند. قیمت تولید به تیراژ بستگی دارد، نمونه‌های خارجی چون بازار بین‌المللی را از آن خود می‌کنند، قیمت تمام‌شده نمونه‌های تک‌محصولشان پایین‌تر از قیمت محصولات ماست. اما در تولید بین‌المللی و خارجی، هزینه‌هایی مانند حمل و نقل، گمرک و هزینه‌های جانبی تعدیلات نرخ ارز را داریم که در نمونه‌های داخلی نداریم و اینها باید موازنه‌ای ایجاد کند که قیمت تمام‌شده نمونه تولید داخل ارزان‌تر از نمونه خارجی باشد.