شهری در ژاپن استفاده از موبایل حین راه رفتن را ممنوع کرد
وقتی مسافران قطار در ایستگاه یاماتو سیتی، در فاصله ۳۰ کیلومتری توکیو، از قطار پیاده می‌شوند، ممکن است متوجه اعلان‌هایی شوند که در بیرون ساختمان ایستگاه به چشم می‌خورد. این اعلان‌ها تنها نشانه مشهود از سیاستی است که توجه جهانیان را به خود جلب کرده؛ ممنوعیت استفاده از تلفن در حین راه رفتن.
این ابتکار که مقامات محلی آن را اعلام کرده‌اند هم ضروری بود و هم – با وجود اجباری نبودن آن – انتظار می‌رفت موفقیت‌آمیز باشد. ولی این که مردم را مجبور کنند از تلفن خود منفک شوند تا بتوانند بدون خطر در خیابان‌ها راه بروند، چیزی است که بسیاری شهرها با آن دست به گریبان هستند. اما چرا مقامات شهر یاماتو می‌خواهند با سیاست جدید رفتار ساکنان شهر را عوض کنند و به چه دلیل ممکن است این سیاست واقعا نتیجه بخش باشد؟
"خطرناک است"
خیابان‌های ژاپن مملو است از کسانی که در حالی که سرشان را خم کرده و گویی به صفحه تلفنشان چسبیده‌اند، لخ لخ کنان راه می‌روند.
در ماه ژانویه گذشته در یاماتو سیتی، بررسی‌هایی در دو نقطه شهرصورت گرفت و معلوم شد حدود ۱۲ درصد از ۶ هزار عابر پیاده شهر، از تلفن خود در حال راه رفتن استفاده می‌کنند. ساتورو اوهکی، شهردار یاماتو که نقش اصلی را در پیاده کردن سیاست جدید داشته می‌گوید این کارِ خطرناکی است.
ابتدا او این ایده را با قانونگذاران محلی در میان گذاشت و پس از آن که با مردم هم مشورت کرد متوجه شد که از هر ۱۰ نفر ۸ نفر با ایده او موافق هستند. از این رو در ماه ژوئن به عنوان دستور شهرداری؛ اعلام شد که استفاده از تلفن همراه در حین راه رفتن، ممنوع است.
در طی چند روز اول این ممنوعیت، شهرداری چند کارگر را استخدام کرد که در حالی که جلیقه‌های که کاملا به چشم می‌خورد پوشیده بودند، با اعلان‌هایی که در دست داشتند، در مقابل ایستگاه یاموتو ایستاده بودند و در همین حال یک پیام ضبط شده در سی دی، به مردم در باره دستور جدید توضیح می‌داد. ساتورو اوهکی، می‌گوید به دلیل ویروس کرونا او نمی‌خواهد در حال حاضر برای رعایت مقررات جدید، از گشت‌های اضافی در خیابان‌ها استفاده کند، به همین جهت چند اعلان پارچه‌ای در ایستگاه ترن فعلا تنها نشانه مشهود این تغییر است. او می‌گوید: "من معتقدم می‌توانیم به مردم یاماتو اعتماد کنیم که کار درست را انجام دهند."
این اولین بار نیست که یک کشور برای جلوگیری از صدمه دیدن مردم در خیابان‌ها تدابیری اتخاذ می‌کند. در شهر ایلسان، در کره جنوبی چراغ‌های چشمک زن و نوارهای نور لیزری در چهارراه‌ها نصب شده تا عابران پیاده را که سرشان با تلفنشان مشغول است، آگاه کند.
کشورهایی در غرب هم یک چنین گام‌هایی برداشته‌اند. در شهر هونولولو در هاوایی، قانونی هست که براساس آن اگر در حین عبور از خط عابر پیاده، سرگرم تکست فرستادن باشید جریمه می‌شوید. ولی در یاماتو جریمه‌ای برای نقض مقررات وجود ندارد و مقامات بیشتر امیدوار به تغییر اساسی در رفتار مردم هستند.
ژاپن اغلب به عنوان کشوری که دارای فرهنگ گروهی یا جمعی است، توصیف میشود؛ جایی که مفهوم یکدلی و توافق در یک گروه اهمیت بیشتری از بیان عقاید شخصی دارد. به همین دلیل است که در جریان اپیدمی فراگیر جهانی کنونی، در ژاپن هیچکس در خارج از منزل بدون ماسک دیده نمی‌شود در حالی که پوشیدن ماسک اجباری نیست.
همچنین روشن است که شهروندان ژاپنی به خوبی به خطراتی که استفاده از تلفن همراه در حین راه رفتن برای خودشان و دیگران دارد، واقفند. در سال ۲۰۱۹ در ژاپن بر روی ۵۶۲ نفر که از تلفن هوشمند استفاده می‌کردند تحقیقاتی صورت گرفت؛ بیش از ۹۶ درصد پاسخ دهندگان اظهار داشتند که با این خطرها آشنا هستند و حدود ۱۳ درصد گفتند که یک چنین خطری را شخصا تجربه کرده‌اند، و ۹ و نیم درصد پاسخ دادند که استفاده از تلفن در حین راه رفتن، به مجروح شدن آنها منجر شده است.
آتسوکو ناباتا، زن شصت و چند ساله‌ای است که مرتب با دوچرخه از مرکز توکیو عبور می‌کند. او می‌گوید: "من کاملا با قانون موافقم. وقتی سوار دوچرخه هستم باید مواظب کسانی که به تلفن‌هایشان نگاه می‌کنند باشم. اگر آنها به طرف من می‌آیند همیشه می‌ایستم و صبر می‌کنم تا متوجه من بشوند. این روزها اگر کم مانده با کسی که با تلفن مشغول است تصادف کنم، عذرخواهی نمی‌کنم، حتی اگر ته دلم بخواهم جیغ بزنم."
ولی آیا ممنوعیتی که با جریمه مشخصی همراه نیست می‌تواند واقعا تاثیر داشته باشد؟ نائوتا سوزوکی، یک حقوقدان در دفتر حقوقی ناکامورا، می‌گوید: "قوانینی هستند که مجازاتی به همراه ندارند ولی موثر واقع می‌شوند. "او اضافه می‌کند این که آیا این قوانین غیراجباری موفقیت آمیز هستند یا نه، ریشه در مفهوم "مِیواکو" دارد که به زبان ژاپنی یعنی ایجاد مزاحمت برای دیگران.
به طور مثال، این یک قانون غیرمدون است که استفاده از تلفن در وسایل نقلیه عمومی درست نیست. از این رو حتی اگر چه این کار به طور قانونی منع نشده ولی مردم آن را رعایت می‌کنند. در ماه آوریل وقتی به خاطر جلوگیری از اشاعه ویروس کرونا، از ژاپنی‌ها خواسته شد که از خانه خارج نشوند و از صاحبان کسب و کار درخواست شد کار خود را تعطیل کنند، با وجود این که مجازاتی برای کسانی که این درخواست را قبول نمی‌کردند در نظر گرفته نشده بود، همه مردم آن را پذیرفتند.
ولی با وجود این که در قوانین ناظر بر ممنوعیت نوشابه‌های الکلی و کشیدن سیگار برای نوجوانان زیر سن قانونی، مجازات منظور شده به گفته نائوتو سوزوکی این گونه قوانین از لحاظ جلوگیری از یک چنین رفتارهایی، موثر واقع نمی‌شوند.
دلیل تفاوت، این برداشت است که آیا عمل شخص در دیگران نیز اثر می‌گذارد؟ مصرف نوشابه‌های الکلی و سیگار معمولا تنها به خود شخص لطمه می‌زند و به همین جهت در ردیف رفتارهایی که از نظر اجتماعی قابل قبول نیستند قرار نمی‌گیرد.
دکتر یوکو واتابه، روانشناس بالینی در دانشگاه تمپل ژاپن می‌گوید مفهوم "میواکو" یا ایجاد مزاحمت برای دیگران، که در فرهنگ ژاپن وجود دارد، یک عامل مهم در موفقیت قوانین بدون مجازات است. به عقیده او کودکان و نوجوانان از طریق تماس با بزرگسالان و همکلاسانشان در مدرسه و خانه یاد می‌گیرند که کدام یک از کارهایی که انجام می‌دهند ممکن است برای دیگران ضرر داشته باشد. به طور مثال والدین ژاپنی غالبا از فرزندانشان می‌خواهند که در اماکن عمومی از رفتارهای بخصوصی خودداری کنند مانند بلند صحبت کردن و دویدن به این طرف و آن طرف چون "برای دیگران ایجاد مزاحمت می‌کنند."
راه طولانی
در مورد یاماتو سیتی، ساتورو اوهکی، شهردار یاماتو معتقد است که ممنوعیت استفاده از تلفن در حین راه رفتن، به ساکنین شهر کمک خواهد کرد برای دیگران ایجاد مزاحمت نکنند و رفتارشان را با ضوابط اجتماعیِ در حال تحول تطبیق دهند.
شهردار یاماتو می‌گوید: "این قانون برای این که چیزی را فردا یا روز بعد از آن یا حتی یک سال بعد تغییر دهد تدوین نشده؛ نقشه من این است که ببینم این قانون طی پنج سال رعایت خواهد شد."
به عقیده وی با توجه به جمعیت سالخورده ژاپن مهم است که هم اکنون تدابیری اتخاذ کرد تا به تدریج به آنان کمک شود. شهردار یاماتو همچنین می‌گوید با توجه به قوانین محلی مشابه، به موفقیت این تدابیر اطمینان کامل دارد. "ما ده سال قبل قانونی در مورد ممنوعیت کشیدن سیگار در حین راه رفتن، تهیه کردیم. مدتی طول کشید تا مردم این قانون را رعایت کنند اما پس از گذشت ۱۰ سال حالا این قانون اجرا میشود."
ولی یوشیرو تامادا، جوان ۲۸ ساله‌ای که برای یک آژانس رسانه ای کار می‌کند و علاقه زیادی به استفاده از تلفن هوشمند دارد، معتقد نیست که برای نسل جوان تر این استدلال که در دراز مدت این تدابیر موجب امنیت خواهد شد، انگیزه کافی باشد. "صادقانه بگویم من واقعا نمی توانم ببینم جوانان که بسیاری از آنان هم اکنون به تلفن هوشمند وابسته شده اند این قانون را رعایت می کنند، من شخصا این کار را نخواهم کرد."
اما نائوتا سوزوکی، خاطر نشان می سازد که حادثه ای مانند یک تصادف مهلک کافی است مردم را شوکه کرده و آنها را وادار به رعایت قانون کند. همچنین به عقیده وی از آنجا که رسانه ها قانون جدید در یاماتو سیتی را به دقت تحت نظر دارند تا ببینند تا چه حد موثر خواهد بود، ممکن است در چند ماه آینده استفاده کنندگان از تلفن همراه، احساس کنند در موقعیت ناراحت کننده ای قرار گرفته اند.
در حقیقت این یک نبرد خاموش است و باید منتظر ماند و دید سرانجام اولویت با کدام یک از ارزش های اجتماعی خواهد بود.