دفاتر پیشخوان خدمات دولت در راستای اجرایی شدن دولت الکترونیک، تسهیل ارایه خدمات الکترونیک به مردم و کاهش فساد در دستگاههای اداری راه‌اندازی شدند. تمام دستگاههای اجرایی دولتی نیز موظف شدند تا خدمات الکترونیکی خود را به این دفاتر واگذار کنند. برخی مقررات سختگیرانه در اعطای مجور دفاتر پیشخوان و چالشهایی که در پی آن در بازار فعالیت این دفاتر به وجود آمد، رگولاتوری را بر آن داشت تا براساس وظیفه ای که مجلس شورای اسلامی در قانون اساسنامه شرکت ملی پست جمهوری اسلامی ایران برعهده آن گذاشته است، در حوزه مقررات‌گذاری دفاتر پیشخوان خدمات دولت و دفاتر خدمات ICT روستایی وارد شود. با تصویب مقررات اعطای مجوز به دفاتر پیشخوات در کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات، فعالان این حوزه، برای دریافت یا تجدید مجوز، ارایه خدمات و… باید خود را با ساز و کارهای جدیدی منطبق کنند. فرآیندی که در گفتگو با شهرام حی شاد، مدیرکل دفتر نظارت بر خدمات پستی و دفاتر پیشخوان خدمات رگولاتوری تشریح شده است.

• برای ورود به بحث دفاتر پیشخوان خدمات دولت و دفاتر ICT روستایی، بهتر است از فرآیند صدور پروانه برای این دفاتر شروع کنیم. شخصی که مایل است یک دفتر پیشخوان راه اندازی کند، باید چه اقداماتی انجام دهد؟

o صدور پروانه برای دفاتر پیشخوان براساس تبصره ۲ ماده ۲۶ قانون اساسنامه شرکت پست مصوب سال ۱۳۹۵، وظیفه رگولاتوری است. پیش از این درخواست کنندگان باید به صورت حضوری برای دریافت پروانه دفاتر پیشخوان اقدام می کردند. اما در چند ماه گذشته سامانه ای راه اندازی شده است که فرآیند صدور و تجدید پروانه به صورت کاملا الکترونیکی در آن انجام می شود. افراد متقاضی دریافت مجوز دفاتر پیشخوان می توانند با مراجعه به سایت رگولاتوری به آدرس cra.ir وارد بخش خدمات الکترونیک شده و با انتخاب گزینه سامانه صدور پروانه سرویسهای ارتباطی و فناوری اطلاعات، در این بخش درخواست خود را اعلام و مستندات مورد نیاز را که در مصوبه ۲۸۹ کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات به آنها اشاره شده است بر روی این سامانه بارگذاری کنند. بعد از بارگذاری مدارک، بررسیهای اولیه توسط کارگروه رسیدگی به درخواستها انجام می شود و پس از استعلام های لازم و دریافت تاییدیه های مربوطه اگر مشکلی در مدارک و مستندات ارایه شده وجود نداشته باشد، درخواست برای منطقه مورد نظر فرد برای صدور و یا تجدید پروانه ارسال می شود.

• شرایط درخواست صدور پروانه که در مصوبه ۲۸۹ کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات آمده است، شامل چه مواردی می شود؟

o براساس مصوبه ۲۸۹ کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات صدور مجوز دفاتر پیشخوان شرایطی دارد، به عنوان مثال دفتر باید در طبقه همکف باشد، حداقل فضای دفاتر پیشخوان خدمات دولت ۵۰ متر و دفاتر خدمات ICT روستایی ۲۰ متر اعلام شده و مجهز بودن دفتر به تجهیزات فنی و اداری الزامی است. علاوه بر این، شخصی که برای دریافت پروانه دفاتر پیشخوان درخواست می دهد نیز باید دارای شرکت ثبت شده باشد، چرا که بعد از مصوبه ۲۸۹ پروانه فعالیت تنها به افراد حقوقی داده می شود.

• با توجه به مواردی که عنوان شد، ویژگی دفتر و شخص درخواست دهنده در صدور پروانه اهمیت دارد؛ صدور پروانه دفاتر پیشخوان معیار دیگری هم دارد؟ به عنوان مثال آیا فاصله صنفی دفاتر از یکدیگر در یک محدوده جغرافیایی در صدور پروانه دفاتر پیشخوان اهمیت دارد؟

o تمامی شرایط در مصوبه ۲۸۹ کمیسیون تنظیم مقررات پیش بینی شده است و موردی خارج از آن وجود ندارد. درباره فاصله صنفی نیز باید گفت که تا قبل از تصویب مصوبه ۲۸۹ برای صدور پروانه دفاتر پیشخوان، فاصله صنفی مدنظر قرار می گرفت. به این صورت که کارگروههای استانی آمایش انجام می دادند و اعلام می کردند که هر منطقه به چه تعداد دفتر نیاز دارد. اما از آنجا که براساس تبصره ۲ ماده ۷ قانون سیاستهای کلی و اصل ۴۴ قانون اساسی، چنین اموری تخلف محسوب می شود و دستگاههای صادرکننده پروانه مجاز نیستند به دلیل فاصله صنفی و یا اشباع بازار از ارایه پروانه خودداری کنند، شرط اشباع بازار و فاصله صنفی از شرایط صدور پروانه دفاتر پیشخوان حذف شد، چون دولت معتقد است بخش خصوصی باید بتواند خودش بازار را تنظیم کند.

• اما دفاتری که چندین سال است در این حوزه فعالیت می کنند، از برداشته شدن شرط فاصله صنفی ناراضی هستند، نظر شما در این باره چیست؟

o این طبیعی است دفاتری که پروانه دارند می خواهند رقیب جدیدی وارد بازار نشود. اما رگولاتوری نمی تواند سد راه افرادی شود که امروز می خواهند وارد بازار کار شوند. چرا که اگر بخواهیم در این مورد دخالت کنیم، رانت به وجود می آید و دلالی و پروانه فروشی با قیمتهای بالا رخ می دهد.

• آیا ارایه درخواست صدور پروانه دفاتر پیشخوان برای فرد متقاضی هزینه دارد؟

o براساس مصوبه ۲۸۹ کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات، افراد برای صدور پروانه دفاتر پیشخوان باید حق الامتیاز پرداخت کنند. این حق الامتیاز در نقاط مختلف جغرافیایی متفاوت است، به عنوان مثال امتیاز صدور پروانه دفاتر پیشخوان در کلان شهرها ۵۰ و در مراکز سایر استانها ۳۰ میلیون تومان در شهرهایی با جمعیت بیش از ۵۰ هزار نفر ۱۵ میلیون و سایر شهرها ۵ میلیون تومان است. در روستاها نیز حق الامتیاز مبلغ ۵۰۰ هزار تومان است.

• آیا از ابتدا متقاضیان برای دریافت پروانه دفاتر پیشخوان باید حق الامتیاز می پرداختند؟

o خیر. این حق الامتیاز در مصوبه ۲۸۹ کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات پیش بینی و بعد از تصویب آن، اجرایی شده است.

• چرا برای صدور پروانه دفاتر پیشخوان این حق الامتیاز پیش بینی شده است؟

o صدور پروانه دفاتر پیشخوان در مصوبه ۲۸۹ کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات آزاد اعلام شد. یکی از دلایل اصلی این تصمیم بحث رانت و تخلف در این حوزه بود. در واقع در کنار فعالیت دفاتر پیشخوان، بازار سیاه دلالی به وجود آمده بود، به این صورت که برخی رایگان از رگولاتوری پروانه دفاتر پیشخوان دریافت می کردند اما در عمل خدمتی ارایه نمی دادند و از آنجا که ارایه پروانه براساس آمایش منطقه بود، زمانی که منطقه اشباع شده اعلام می شد، پروانه را با مبلغ بالا (در بعضی از نقاط بالای ۳۵۰ میلیون تومان) به فروش می رساندند. از همین رو رگولاتوری براساس مصوبه کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات برای صدور پروانه حق الامتیاز تعیین کرد. با این روش افرادی که پروانه دریافت می کردند اما از آن استفاده نمی کردند، کنار رفتند. علاوه بر این، از آنجا که در مصوبه ۲۸۹ کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات شرایط انتقال پروانه نیز پیش بینی شده است، دارنده پروانه دفاتر پیشخوان که می خواهد این بازار را ترک کند، می تواند پروانه خود را به فرد متقاضی دیگری بفروشد. مهمترین نتیجه تعیین حق الامتیاز در مصوبه هم این بود که بازار سیاه دلالی و پروانه فروشی در کشور جمع شد.

• درباره تجدید پروانه دفاتر پیشخوان، شرایط درخواست چگونه است؟

o فرد دارای پروانه که پروانه اش رو به اتمام است سه ماه قبل از اتمام پروانه خود فرصت دارد درخواست خود را از طریق سامانه ارسال کند. بعد از آن کارگروه استانها بررسیهای لازم را برای رسیدگی به درخواستها انجام می دهند. در صورتی که مشکلی وجود نداشته باشد پروانه دفتر پیشخوان به مدت پنج سال تجدید می شود. دارنده پروانه نیز باید ۱۰ درصد از حق الامتیاز صدور مجوز دفتر پیشخوان خود را بپردازد.

• برخی گزارشها حاکی از آن است که برای تجدید پروانه از بعضی دفاتر پیشخوان مبالغ بیشتر دریافت کرده اند. آیا این موضوع صحت دارد؟

o اگر برای تجدید پروانه دفاتر پیشخوان خارج از چارچوب مصوبه ۲۸۹ کمیسیون مبلغی از دارنده پروانه دریافت شود، خلاف مقررات است. البته با اطمینان می گویم که توسط کارگروه و رگولاتوری هیچ مبلغ اضافی دریافت نشده است. ممکن است در برخی موارد کارگروهها کارهای اجرایی خود را به انجمن ها سپرده باشند و انجمن ها هم نه بابت تجدید پروانه، بلکه به خاطر حق عضویت سالانه پولی را دریافت کرده باشند. اما اگر موردی وجود دارد که تنها برای تجدید پروانه، مبلغ اضافی از دارندگان پروانه دریافت شده است، دفاتر می توانند شکایت خود را در سامانه ثبت و پاسخگویی به شکایات ۱۹۵ ثبت کنند تا به آن رسیدگی شود.

• برخی از دارندگان پروانه دفاتر پیشخوان معتقدند، با توجه به درآمدی که دارند، تعیین حق الامتیاز پروانه و دریافت حق تجدید پروانه به ضرر آنهاست. شما با این نظر موافق هستید؟

o بدون شک درآمد دفاتر پیشخوان به حق الامتیاز و تجدید پروانه گره نخورده است. براساس قانون، دفاتر پیشخوان موظف هستند برای صدور و تجدید پروانه خود مبالغی که مشخص شده است را پرداخت کنند. دولت و رگولاتوری تعهدی برای ایجاد درآمد برای دفاتر پیشخوان ندارد. با این وجود رگولاتوری پیگیر افزایش راههای درآمدی دفاتر پیشخوان است و با دستگاههای مختلف جلساتی را برگزار می کند تا بتواند خدمات دفاتر را افزایش دهد. نمونه بارز این اقدام بحث سجام است که ترافیک بی سابقه و بالایی برای دفاتر پیشخوان به وجود آورد.

• همانطور که اشاره کردید، براساس مصوبه ۲۸۹ کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات، حق تجدید دفاتر پیشخوان ۱۰ درصد از کل حق الامتیاز صدور این دفاتر و پنج ساله است. اما برخی دفاتر اعلام کرده اند که به دلیل الزام دفاتر برای شرکتی شدن، با وجود دریافت کامل حق تجدید، پروانه شان یک ساله تجدید شده است. دلیل این اتفاق چیست؟

o کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات برای آنکه دفاتر بتوانند با شرایط در نظر گرفته شده تطبیق پیدا کنند، مانند تبدیل شدن از شخصیت حقیقی به حقوقی، تا ابتدای سال ۱۴۰۰ به دفاتر فرصت داده است. اما اعتبار تعدادی از دفاتر پیشخوان به اتمام رسیده بود، از همین رو تا ابتدای سال ۱۴۰۰ یک پروانه موقت برای آنها صادر شده است تا در این مدت بتوانند شرکت خود را ثبت کرده و به عنوان شخصیت حقوقی شناخته شوند. در واقع دیگر نیازی نیست که دوباره حق تجدید پروانه پرداخت کنند.

• در حال حاضر تمام دفاتر پیشخوان با شخصیت حقیقی فعال هستند. دلیل الزام برای ثبت شدن این دفاتر به عنوان شرکت و تبدیل شدن به شخصیت حقوقی چیست؟

o شرکتی شدن برای دفاتر پیشخوان و دولت مزیت هایی دارد، به عنوان مثال اگر برای دارنده پروانه دفاتر پیشخوان اتفاقی بیافتد، پروانه آن فرد در رگولاتوری بدون تکلیف می شود و بعد از بحث انحصار وراثت، آن دفتر پیشخوان دیگر نمی تواند خدمتی ارایه دهد، چرا که صاحب پروانه شخصی بود که دیگر وجود خارجی ندارد. اما زمانی که شرکت ثبت شود دفاتر پیشخوان ساز و کار و شخصیت حقوقی پیدا می کنند و از آنجا که حسابهای شرکتها مشخص است، فرار مالیاتی و دور زدن قانون نیز کمتر رخ می دهد و ساز و کار آنها قانونمندتر می شود. لازم به ذکر است بعد از سال ۱۴۰۰ اگر دفتر پیشخوانی حقیقی باشد توسط رگولاتوری به رسمیت شناخته نمی شود و پروانه آن نیز باطل خواهد شد.

• چندی پیش هم توسط سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی اعلام شد که دفاتر خدماتی مانند پلیس +۱۰، بیمه سلامت، خدمات شهرداری و …، که از سایر دستگاه ها مجوز فعالیت دارند نیز باید در قالب دفاتر پیشخوان فعالیت کند، دلیل این تصمیم چه بود؟

o دفاتر پیشخوان قرار است خدمات دولت را ارایه دهند، قرار نیست هر دستگاهی برای خودش یک دفتر خدماتی راه اندازی کند. بنابراین تمام سازمانها و نهادهایی که دفاتر مشابه داشتند باید به دفاتر پیشخوان تبدیل می شدند. کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات نیز برای این موضوع تا پایان سال ۹۸ به دفاتر خدماتی فرصت داد و مشوق هایی نیز برای آنها در نظر گرفت. یکی از این مشوق ها حذف حق الامتیاز بود. علاوه بر این، دفاتر دستگاهها تک خدمتی و انحصاری هستند، اما با تبدیل شدن به دفاتر پیشخوان می توانند خدمات تمام دستگاهها را ارایه دهند. علاوه بر این، برای یک دوره پنج ساله از الزام حداقل فضا (متراژ دفتر) مستثنی خواهند بود.

• با توجه به تبدیل دفاتر خدماتی به دفاتر پیشخوان، آیا خدمتی به دفاتر پیشخوان اضافه شده است؟

o بله. خدماتی که تا پیش از این در دفاتر خدماتی انحصاری ارایه می شد، اکنون در تمام دفاتر پیشخوان ارایه می شود. این موضوع نه تنها برای دفاتر درآمدزایی کرده، بلکه باعث افزایش دسترسی و رفاه مردم شده است.

• اکنون دفاتر پیشخوان چه خدماتی ارایه می دهند؟

o دفاتر پیشخوان می توانند تمام خدمات الکترونیکی قابل واگذاری به خارج از دستگاههای دولتی را ارایه دهند. سازمان امور اداری، خدماتی که میتوانند به صورت الکترونیکی ارایه شوند را شناسایی کرده و به رگولاتوری اعلام می کند. سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی نیز این خدمات را به دفاتر پیشخوان واگذار می کند. در کنار دفاتر پیشخوان نیز خود دستگاهها موظف هستند خدمات را به صورت الکترونیک ارایه دهند.

• آیا تعرفه این خدمات در دفاتر پیشخوان مشخص است؟

o رگولاتوری چارچوب نظام تعرفه گذاری را از کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات دریافت کرده است و سال گذشته در جلسات متعددی که با دستگاههای ارایه دهنده خدمات داشت، فرآیندها و تعرفه خدمات ارایه شده در دفاتر پیشخوان را براساس چارچوب مصوبه کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات برآورد و به دفاتر ابلاغ کرده است.

• آیا اخیراً در تعرفه خدمات دفاتر پیشخوان افزایشی صورت گرفته است؟

o بله. سازمان حمایت از حقوق مصرف کننده در سال ۹۸ تعرفه جدید ۱۲۹ خدمت ارایه شده در دفاتر پیشخوان را به دفاتر ابلاغ کرد، در فروردین سال جاری نیز ۷۶ خدمت جدید با هماهنگی کمیته ای متشکل از رگولاتوری و سازمان حمایت از حقوق مصرف کننده تشکیل شد و نرخ پیشنهادی توسط سازمان حمایت از حقوق مصرف کننده به کارگروه تنظیم بازار ارسال و توسط این کارگروه به دفاتر پیشخوان ابلاغ شد. در شهریور ماه جاری تعرفه شش خدمت و در مرداد ماه گذشته نیز تعرفه ۴۳ خدمت جدید توسط ریاست سازمان به دفاتر پیشخوان ابلاغ شده است؛ در واقع تمام خدمات دفاتر پیشخوان مورد بازنگری قرار گرفته اند.

• با تبدیل دفاتر خدماتی به دفاتر پیشخوان و تسهیل شرایط صدور مجوز، اکنون چه تعداد دفتر پیشخوان فعال در کشور وجود دارد؟

o تعداد دفاتر به صورت آنلاین و برخط بوده و هر لحظه امکان تغییر آن وجود دارد. تا ۲۴ شهریور هزار و ۱۵۰ دفتر روستایی و ۶ هزار و ۶۳۰ دفتر شهری در کل کشور فعال هستند.

• با توجه به تعداد بالای دفاتر پیشخوان، نظارت بر این تعداد دشوار نیست؟

o سیاست گذاری این بخش و نظارت کلی آن برعهده دفتر نظارت بر خدمات پستی و دفاتر پیشخوان خدمات رگولاتوری است. اما نظارت بر عملکرد تک به تک دفاتر بر عهده مناطق نه گانه سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی است. در واقع علاوه بر بازدیدهای برنامه ریزی شده و مدون، در مواردی که شکایتی از یک دفتر پیشخوان به دست ما برسد، بازدیدهای سرزده انجام شده و براساس گزارش اقدام می شود. در برخی موارد، تخلف گزارش شده توسط دستگاه صورت می گیرد و مشخص می شود که عامل تخلف دستگاهها بودند، در چنین مواردی رگولاتوری دستگاهها را فراخوانده و در جلساتی فرآیندی که باعث بروز تخلف می شود را اصلاح می کند. در برخی موارد نیز دفاتر خارج از ضوابط و قوانین عمل می کنند. در این صورت مناطق با مشاهده هر گونه تخلفی، آن را به رگولاتوری گزارش می دهند و سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی با دفاتر پیشخوان متخلف براساس موارد ذکر شده در مصوبه ۲۸۹ برخورد می کند. به این صورت که مناطق از دفاتر پیشخوان مربوط به حوزه خود بازدید کرده و گزارش آن را به کارگروه استانی ارسال می کنند. کارگروه استانی نیز در کمیته تخلفات استانی با دریافت مستندات مناطق و دفاعیه صاحب پروانه به مواردی که مطرح شده است رسیدگی کرده و حکم پیشنهادی را برای کمیته کشوری ارسال می کند. ریاست کمیته کشوری برعهده معاون امور پستی، ارتباطی و فناوری اطلاعات رگولاتوری است و مدیرکل دفتر نظارت بر خدمات پستی و دفاتر پیشخوان خدمات، رئیس کانون دفاتر پیشخوان، مدیرکل حقوقی رگولاتوری و مدیرکل هماهنگی امور استانهای وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات نیز در این کمیته عضو هستند. حکم پیشنهادی کمیته های استانی در این کمیته بررسی شده و حکم نهایی توسط این کمیته صادر می شود.

• تخلفات دفاتر پیشخوان شامل چه مواردی می شود؟

o برخی از تخلف هایی که در مصوبه ۲۸۹ کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات مطرح و برای آنها جریمه پیش بینی شده است، شامل دریافت وجوه مازاد بر هزینه خدمات ابلاغی از سوی رگولاتوری، عدم نصب دستگاه کارتخوان بانکی، عدم تکریم ارباب رجوع و… می شود. در صورت مشاهده هر کدام از این موارد با دفتر پیشخوان متخلف براساس مصوبه کمیسیون برخورد می شود.

• برخورد رگولاتوری با دفاتر پیشخوان متخلف چگونه است؟

o برای رسیدگی به تخلف دفاتر پیشخوان تاکنون ۴۴ جلسه در کمیته های استانی تشکیل شده است که این کمیته ها ۱۹۱ پیشنهاد صدور حکم ارایه داده اند. کمیته کشوری نیز ۱۰ جلسه تشکیل داده و ۱۴۴ ابلاغ حکم ارایه کرده است. براساس این جلسات تا کنون پروانه ۲۷ دفتر پیشخوان لغو شده، ۲۵ دفتر پیشخوان به صورت نقدی جریمه شده اند و ۲ دفتر پیشخوان نیز تعلیق خدمت شده اند و ۴۶ دفتر پیشخوان امتیاز منفی، ۹ دفتر پیشخوان اخطار و ۱۴ دفتر پیشخوان تذکر دریافت کرده اند، ۲۱ حکم برای دفاتر پیشخوان متخلف نیز در دست بررسی است.

• تفاوت جریمه، اخطار و امتیاز منفی چیست؟

o برای رسیدگی به برخی تخلف های پیش بینی شده در مصوبه ۲۸۹ کمیسیون، سه مرحله در نظر گرفته شده است. در نوبت اول به دفتر متخلف اخطار و تذکر همراه با جریمه نقدی داده می شود، در نوبت دوم نیز علاوه بر اخطار، تذکر و جریمه نقدی به دفتر مختلف امتیاز منفی نیز داده می شود و در بیشتر مواقع در نوبت سوم پروانه دفتر پیشخوان لغو می شود. اما در برخی دیگر از تخلف ها مانند عدم اقدام به تجدید پروانه در مهلت تعیین شده، تغییر مکان و نشانی دفتر بدون موافقت منطقه و … پروانه دفتر متخلف در نوبت اول لغو می شود که تمام این موارد در مصوبه ۲۸۹ به صورت کامل بیان شده است.

• به اعتقاد مدیران رگولاتوری جریمه دفاتر پیشخوان ناچیز بوده و بازدارنده نیست، در مقابل دارندگان پروانه دفاتر پیشخوان معتقدند جریمه ها بالاست؛ شما چطور فکر می کنید؟ آیا جریمه ها نیاز به بازنگری دارد؟

o دفتر نظارت بر خدمات پستی و دفاتر پیشخوان خدمات رگولاتوری بر اساس مصوبه ۲۸۹ کمیسیون، دفاتر متخلف را جریمه می کند. ممکن است عقیده هر دو طرف در مواردی مصداق داشته باشد. معتقدم که بحث رسیدگی به تخلفات و جریمه دفاتر باید مورد بازنگری قرار گیرد، پیشنهاد این موضوع را نیز به دبیرخانه کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات ارایه کرده ایم و منتظر نتیجه آن هستیم. چرا که برخی موارد صفر و صد در نظر گرفته شده و دست کمیته رسیدگی به تخلفات در این موارد بسته است.

• آیا جریمه، اخطار و تذکرهایی که به دفاتر پیشخوان متخلف داده می شود در ارزیابی این دفاتر تاثیر دارد؟

o در ارزیابی دفاتر علاوه بر میزان رضایت مندی مردم از خدمات، امتیازی که کانون و انجمن صنفی استانی به دفاتر داده اند و یا امتیاز منفی که دفاتر دریافت کرده اند نیز از ملاک های ارزیابی دفاتر است.

• در این ارزیابی چه ملاک های دیگری در نظر گرفته می شود؟ آیا در ارزیابی تفاوتی میان دفاتر پیشخوان خدمات دولت شهری و ICT روستایی وجود دارد؟

o ملاک ارزیابی دفاتر شهری و روستایی یکی است اما شرایط آنها در رتبه بندی متفاوت است. معیارهای ارزیابی و رتبه بندی دفاتر پیشخوان نیز در مصوبه ۲۸۹ کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات آمده است. براساس این مصوبه فضای دفاتر، مکان استقرار دفتر، سابقه فعالیت دارنده پروانه، تعداد پرسنل و … از ملاک های ارزیابی عنوان شده اند که دفاتر پیشخوان براساس امتیازهایی که از این معیارها دریافت می کنند رتبه بندی می شوند. البته امتیازها در شهرهای با جمعیت مختلف، متفاوت است. به عنوان مثال دفتری که در یک کلانشهر امتیاز ۳۵۰ را کسب کند رتبه دو را به دست  می آورد اما همین امتیاز برای یک دفتر در شهری با جمعیت زیر ۵۰ هزار نفر، یعنی قرار گرفتن در رتبه یک.

• ارزیابی و رتبه بندی دفاتر پیشخوان چه فایده ای دارد؟

o در حال حاضر بسیاری از دستگاهها با معیارهای خودشان دفاتر را رتبه بندی کرده اند و خدماتشان را براساس رتبه بندی که انجام داده اند به دفاتر می دهند. اما از آنجا که براساس قانون رگولاتوری متولی دفاتر پیشخوان است، بنابراین مسئولیت ارزیابی و رتبه بندی این دفاتر را نیز به عهده دارد. از همین رو با دستگاهها جلساتی داشتیم و به آنها اعلام کرده ایم که باید شرایط ارایه خدمات به دفاتر را با رتبه بندی رگولاتوری هماهنگ کنند. علاوه بر این، سازمانها باید خدماتشان را به صورت رتبه بندی شده به سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی ارایه کنند و رگولاتوری نیز براساس ارزیابی و رتبه بندی و امتیازی که دفاتر کسب کرده اند، خدمات را به دفاتر پیشخوان واگذار می کند. با این کار جلوی رانت گرفته شده و سلیقه شخصی نیز از بازار حذف می شود. با اعمال این رتبه بندی، دفاتر رتبه یک تمام خدمات را دریافت می کنند، اما دفاتر رتبه سه تنها می توانند بخشی از خدمات دستگاهها را ارایه دهند. همچنین معتقدیم که دفاتر برای کسب امتیاز بالاتر و قرار گرفتن در رتبه بهتر، کیفیت خدماتشان را افزایش می دهند، در این صورت رقابت نیز میان دفاتر بیشتر می شود، برای رسیدن به این هدف نیز سامانه رتبه بندی دفاتر پیشخوان را راه اندازی کرده ایم.

• سامانه رتبه بندی دفاتر پیشخوان، به بهبود شرایط چه کمکی می کند؟

o سامانه رتبه بندی می تواند به نظارت و تصمیم گیری بهتر رگولاتوری کمک کند. درست است که وظیفه داریم بر عملکرد دفاتر نظارت داشته باشیم و با دفاتر متخلف برخورد کنیم اما از سوی دیگر باید مدافع حقوق دفاتر نیز باشیم. یکی از بزرگترین اعتراض های دفاتر، نحوه تقسیم و واگذاری خدمت دستگاهها و اپراتورها به دفاتر است. با استفاده از نتایج سامانه خود اظهاری و انجام رتبه بندی دفاتر توسط رگولاتوری، می توانیم به عنوان متولی این بخش از حقوق دفاتر دفاع کنیم و جلوی رانت و اعمال سلیقه شخصی در واگذاری خدمات به دفاتر را بگیریم. بعد از انجام رتبه بندی، اپراتورها و دستگاهها ملزم می شوند که خدمات خود را تنها به رگولاتوری ارایه داده و رگولاتوری این خدمات را براساس رتبه دفاتر، به آنها واگذار کند.

• تاکنون چه میزان از دفاتر پیشخوان در این سامانه ثبت نام کرده اند؟

o تاکنون بیش از ۶۰ درصد دفاتر پیشخوان در سامانه رتبه بندی ثبت نام کرده اند. دفاتر پیشخوانی که ثبت نام نکرده اند نیز نباید انتظار دریافت خدمت جدید را داشته باشند. در اطلاع رسانی های قبلی اعلام شده بود دفاتری که در رتبه بندی شرکت نکنند، رتبه سه محسوب می شوند و تا شش ماه براساس همین رتبه خدمات دستگاهها به آنها واگذار می شود.

• ملاک های ارزیابی دفاتر پیشخوان در سامانه رتبه بندی چیست؟

o ملاک های ارزیابی این سامانه نیز مانند رتبه بندی دفاتر پیشخوان در مصوبه ۲۸۹ کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات پیش بینی شده است.

• مهلت ثبت نام در این سامانه چندین بار تمدید شد، دلیل آن چه بود؟

o در ابتدای راه اندازی این سامانه بسیاری از دفاتر پیشخوان از سامانه خود اظهاری باخبر نبودند، به همین دلیل مهلت ثبت نام را چند بار تمدید کردیم. اما بعد از اطلاع رسانی هایی که در این زمینه انجام شد، تصمیم داشتیم دیگر مهلت ثبت نام را تمدید نکنیم که متوجه شدیم بسیاری از دفاتر پیشخوان اطلاعات خود را در این سامانه بارگذاری کرده اند ولی موفق به ارسال اطلاعات نشده اند. از همین رو سعی کردیم با تمدید دوباره مهلت ثبت نام، دفاتری از این دست بتوانند در رتبه بندی شرکت کنند. در واقع آخرین مهلت ثبت نام (تا ۲۵ شهریور) فقط مختص دفاتر پیشخوانی بود که اطلاعات خود را بارگذاری کرده بودند اما ارسال نکرده بودند. در حال حاضر رتبه بندی ها در سامانه انجام شده است و خروجی نهایی آن در نیمه اول مهرماه اعلام می شود.