با شیوع کووید۱۹ در سراسر جهان، دورکاری به یکی از هنجارهای زندگی روزمره تبدیل شده است، البته برای اجرای این رویه کشورها نیازمند زیربنای مناسب از جمله اینترنت سریع و پلتفرمهای آنلاین هستند.
به نظر میرسد شیوع ویروس کرونا در قرن بیست و یکم نقطه عطفی به حساب میآید جهان به دو قسمت قبل و بعد از کرونا تقسیم شده است. این بیماری که به سرعت از فردی به افراد دیگر منتقل میشود، تمام معادلات بخشهای مختلف زندگی انسان را تغییر داده و غیر قابل پیش بینی بودن این ویروس تمام وجوه زندگی انسان از جمله وجوه کاری آن را زیر و رو کرده است.
در این میان واضحترین و البته پیچیدهترین بخش تغییر یافته زندگی انسان عصر بیست و یکم، فراگیر شدن دورکاری است. در حالی که پزشکان سعی دارند شیوع ویروس کرونا در سراسر جهان را کنترل کنند، فاصله گذاری اجتماعی و دورکاری کم کم به یک هنجار تبدیل میشود.
تقویت سرویسهای دیجیتال و پلتفرمهای تجارت آنلاین از ملزومات دورکاری
البته دورکاری پدیده تازهای نیست. در سالهای گذشته دورکاری یک ویژگی لوکس بود که فقط عدهای خاص از آن بهره میبردند. اما با شیوع ویروس کرونا این ویژگی به یکی از بایدهای اقتصاد جهانی تبدیل شده تا علاوه بر حفظ جان انسان و قوانین فاصله گذاری اجتماعی، فعالیتهای تجاری را تداوم بخشد.
هرچند بخشی از فعالیتهای اقتصاد در سطح جهانی از راه دور قابلیت اجرایی دارد، اما باید توجه داشت انجام بسیاری از فعالیتهای اقتصادی در وضعیت دورکاری به چند عامل مهم بستگی دارد؛ از جمله سرویسهای دیجیتال چندگانه (پلتفرمها و اپلیکیشنهای ارتباط از راه دور مانند زوم و اسکایپ)، پلتفرمهای تجارت آنلاین (جهت فراهم کردن تجهیزات لازم برای کارمندان دورکار در تمام مواقع) و رسانههای دیجیتال (به خصوص برای افرادی که میتوانند کاهش در درآمدهای تبلیغاتی را قبول کنند).
این ابزارها به افراد کمک میکنند تصمیمات تجاری مناسبی بگیرند. در کنار این موارد کشورها نیازمند گزینههای پرداخت دیجیتالی هستند که قابلیت پردازش تراکنشهای انبوه در وضعیت فعلی را داشته باشند. تمام این موارد به زیربنای اینترنت و قابلیت آن برای سازگاری با رشد قابل توجه ترافیک دیجیتال بستگی دارد.
زیربنای قدرتمند اروپای شمالی برای دورکاری
در همین راستا دانشکده فلچر در دانشگاه تافت طی یک پروژه تحقیقاتی زیربنای دیجیتال ۴۲ کشوری را بررسی کرد که در اقتصاد جهانی نقش مهمی دارند و همزمان با شیوع پاندمی سیاستهای فاصله گذاری اجتماعی را اجرا کردهاند. در حقیقت در این پژوهش «آمادگی فاصله گذاری» اقتصاد کشورها با استفاده از سه شاخص بررسی شده است که عبارتند از:
*قدرت پلتفرمهای کلیدی: این مورد مربوط به فناوریهای موردنیاز دورکاری، تجارت دیجیتال و زیربنای دیجیتالی کشور است.
*انعطاف پذیری و بهینه سازی گزینههای پرداخت دیجیتال: تا انجام تراکنشهای مالی تسهیل شود.
*انعطاف پذیری زیربنای اینترنت: این قابلیت پردازش اطلاعات هنگام افزایش ترافیک اینترنتی را ارتقا میدهد.
مقایسه این شاخصها، تصویری ساده و واضح را برای ما ایجاد میکند که الگوها و طرحهای دورکاری در کشورهای مختلف را بهتر نشان میدهد.
کشورهای مختلف تا چه حد برای دورکاری آمادگی دارند؟
طبق این تصویر کشورهای فنلاند، سوئد، دانمارک، سوییس، استرالیا، بلژیک، آمریکا، انگلیس، سنگاپور، هلند، نیوزلند، کانادا، استونی، کره جنوبی، چین و آلمان زیربنای قدرتمندی برای دورکاری دارند.
این در حالی است که ایرلند، فرانسه، ژاپن، اتریش، اسپانیا، جمهوری چک، آفریقای جنوبی، مالزی، ترکیه و لهستان زیربنای متوسطی دارند.
شیلی، هند، فیلیپین، اندونزی، تایلند، روسیه، مکزیک، آرژانتین، برزیل، کلمبیا، بلغارستان، پرتغال و یونان نیز زیربنای ضعیفی دارند.
به عبارت دیگر طبق اطلاعات این تصویر، کشورهایی با اقتصاد توسعه یافته زیربنای دیجیتال قدرتمند و آمادهای دارند که برای دورکاری مناسب است اما کشورهای در حال رشد در این زمینه با چالشهایی روبرو هستند.
سوئد تضادی میان پلتفرمهای دیجیتال قدرتمند و اینترنت ضعیف
در میان کشورهای شمال اروپا، سوئد از لحاظ پلتفرمها و توسعه پول دیجیتال بهترین وضعیت را برای اجرای دورکاری دارد. اما پاشنه آشیل سوئد، زیربنای اینترنت آن است که انعطاف پذیری زیادی ندارد و نمیتواند افزایش ترافیک را از حد معینی بیشتر تحمل کند.
از سوی دیگر این کشور برای فاصله گذاری اجتماعی اقدامات چندان سخت گیرانه را نیز وضع نکرده است.
نمونهای ایده آل از زیربنای مناسب دورکاری
از سوی دیگر برخی کشورهای آسیایی نیز با شیوع ویروس کرونا ثابت کردهاند رویکردی نوآورانهای دارند و مجبور شدهاند تغییراتی بنیادین در وضعیت دیجیتال خود ایجاد کنند. از آنجا که این کشورها از لحاظ مسافتی فاصله کمتری تا مرکز شیوع این بیماری دارند، هرکدام روشهای مختلفی برای استفاده از فناوریهای دیجیتال را در پیش گرفتهاند. به عنوان مثال کره جنوبی نمونه مناسبی در این زمینه است.
این کشور یکی از بهترین سرویسهای اینترنت جهان را دارد. شیوههای پرداخت دیجیتال نیز در کره جنوبی تثبیت شده هستند. در کنار این موارد پلتفرمهای دیجیتال قدرتمندی در این کشور حاضر هستند. این کشور یک اپلیکیشن مکان یابی نوین ساخته تا اجرای قوانین فاصله گذاری اجتماعی را تضمین و همزمان افراد را از مناطق آلوده دور کند.
با این وجود تحقیق «خبرگزاری نیکی آشین ریویو» ژاپن درباره کره جنوبی نیز نشان داده فقط ۴۰ درصد شرکتها تمایل دارند کارمندان شان دورکاری کنند. از ماه ژوئن تاکنون بیشتر کارمندان به سرکار خود بازگشتهاند با این وجود در صورت لزوم به کارمندان اجازه دورکاری داده میشود.
دورکاری هنجار جدید شرکتهای تجاری در ژاپن
نشریه استریت تایمز نیز در گزارشی به چالش کشورهایی آسیایی در حوزه دورکاری پرداخته است. به نوشته این نشریه هرچند بسیاری از شرکتهای مستقر در آسیا از ماه ژوئن کارمندان خود را به دفاتر فراخواندهاند اما با توجه به شیوع ویروس کرونا، دورکاری به یکی از وجوه کاری در آسیا تبدیل شده است.
بسیای از شرکتها ساعات کاری انعطاف پذیر برای کارمندانشان طراحی کردهاند تا حداقل نیمی از آنها بتوانند از خانه به فعالیت خود ادامه دهند و بقیه به دفاتر برگردند. به این ترتیب از شلوغی محل کار نیز کاسته میشود.
طبق تحقیق خبرگزاری «نیکی اشین ریویو» ۸۸ درصد شرکتهای بزرگ ژاپنی با دورکاری سازگار شدهاند. در این کشور حتی با وجود آنکه قرنطینه از ماه ژوئن لغو شده اما شرکتهای تولید کننده تجهیزات الکترونیکی مانند فوجیتسو، هیتاچی، شرکتهای ساختمانی گروپ لیکسیل و حتی شهرداری توکیو دورکاری را به عنوان یک هنجار جدید اجرا میکنند. این در حالی است که فقط ۴۶ درصد شرکتهای کوچک و متوسط ژاپنی روند دورکاری را برای کارمندانشان اجرا میکنند.
در هند ۸۵ درصد کارمندان بخش فناوری اطلاعات از خانه به فعالیت مشغول هستند. شرکت سرویسهای مشاوره تاتا (بزرگترین کارفرمای حوزه فناوری اطلاعات درهند) اشاره کرده حدود سه چهارم از ۵۰۰ هزار نیروی انسانی این شرکت تا ۲۰۲۵ میلادی به دورکاری ادامه میدهند.
چالشهای دورکاری در آسیا
با وجود نمونههای قدرتمندی که از دور کاری در آسیا گفته شد اما این روند در بخشهایی از آسیا با چالش روبرو است.
به عنوان مثال زیربنای دیجیتال در کشورهایی مانند اندونزی و فیلیپین از تغییر یکباره به دورکاری پشتیبانی نمیکند. دلایل مختلفی برای این چالش وجود دارد مانند بدی سیگنال تلفن و موبایل و اینترنت ضعیف در مناطق مختلف.
البته باید در نظر داشت فرهنگ کاری میان مردم آسیا به ارتباط رو درو وابسته است، بنابراین ادامه فعالیت به شیوه عادی، نیز چندان عجیب نیست. در هرحال بسیاری از کارشناسان معتقدند دورکاری یا کار از خانه روشی موثر است که به شرکتها کمک میکند با پاندمی مقابله کنند.