عزم ایران برای دستیابی به مدار فضایی ژئو
معاون طراحی و تضمین ماموریت پژوهشگاه فضایی ایران گفت: برخی از ماموریت‌های فضایی توسط پرتاب ماهواره به مدارهای پایین قابل دستیابی است و از این بابت نگرانی نداریم، اما در برای رسیدن به مدار ژئو، بلوک انتقال مداری می‌تواند نقش تعیین‌کننده ایفا کند.
«علی جعفرصالحی» درباره اعزام پرتابگر جدید به مدارهای جدید فضایی، افزود: تفاهم با مجموعه‌های مختلف و برنامه‌ریزی برای اصلاح و بهبود پرتابگرها در دستور کار قرار دارد تا بر اساس آن بتوانیم در کنار پرتابگر از بلوک انتقال مداری برای ارتقاء مدار عملیاتی ماهواره استفاده کنیم.
معاون طراحی و تضمین مأموریت پژوهشگاه فضایی با تاکید بر این که استفاده از بلوک انتقالی در تمام دنیا متداول است، اشاره کرد: نگرانی در بخش تزریق ماهواره به‌صورت مستقیم توسط پرتابگر وجود ندارد و در این حوزه گام‌های ارزشمندی برداشته شده است؛ اما در حوزه انتقال مداری برای دستیابی به مدارهای بالاتر از مدار «لئو» که در نهایت به «ژئو» می‌رسد، بلوک انتقالی می‌تواند نقش تعیین کننده ایفا کند.
او افزود: تدوین نقشه راه مأموریت انتقال مداری، توسط سازمان فضایی به پژوهشگاه فضایی ابلاغ شده و پژوهشگاه در حال به‌روز رسانی نقشه راه است تا برنامه‌های توسعه بلوک انتقال مداری بر این مبنا دنبال شود. دستیابی به دانش طراحی و ساخت بلوک انتقال مداری، نویدبخش دستیابی به مدارات بالاتر از لئو و افزایش سطح اطمینان حصول مأموریت‌های فضایی است.
به گزارش ایرنا، ارتفاع سطح زمین تا دو هزار کیلومتری را مدار ارتفاع پایین زمین یا لئو (LEO) می‌نامند. از دو هزار کیلومتر تا ۳۵ هزار و ۷۸۶ متر، مدارهای میانی زمین نام دارد و مدارهای بالاتر از این ارتفاع را مدار ارتفاع بالا یا ژئو نام‌گذاری کرده‌اند.
ناهید ۱ در صف پرتاب
جعفرصالحی اشاره کرد: اولین گام پژوهشگاه در حوزه تحقق مأموریت‌های مخابراتی، طراحی و ساخت ماهواره ناهید ۱ بود که سال ۹۵-۹۶ به اتمام رسیده و در حال حاضر تست‌های دوره‌ای آن با نظارت سازمان فضایی در حال انجام است. این ماهواره در صف پرتاب در مدار عملیاتی است.
گام بعدی طراحی و ساخت ماهواره ناهید ۲ است که نمونه ارتقا یافته ماهواره ناهید یک بوده و قادر است ارتباط بین کاربران زمینی را برقرار کند. با پرتاب این ماهواره بیش از ۲۵۰ ایستگاه زمینی می‌توانند اطلاعات خود را از طریق لینک ماهواره‌ای ارسال و دریافت کنند.
ناهید ۲ مجهز به محموله رله تلفنی است که برقراری ارتباط تلفنی بین کاربران را امکان‌پذیر می‌کند. روی این ماهواره، زیر سیستم پیش‌رانش در قالب یک موتور احتراقی نصب شده که کمک می‌کند تغییر ارتفاع مداری در این ماهواره را به‌عنوان یک عملیات داشته باشیم.
ارتقا مداری تا بالاتر از ۷ هزار کیلومتر
وی خاطرنشان کرد: گام سوم در حوزه توسعه ماهواره‌های مخابراتی، ماهواره ناهید ۳ است که اکنون در حال پشت سر گذاشتن مراحل امکان سنجی و طراحی مفهومی است. در ادامه این پروژه، قرار است یک بلوک انتقال مداری این ماهواره را از مدار پارکینگ به مدار نهایی ارسال کند که خودش نقشه‌راه مجزایی دارد.
جعفرصالحی گفت: ما در توسعه بلوک انتقال مداری نیز چند پروژه در دست طراحی داریم. گام اول تولید بلوک انتقال مداری «سامان» است که وظیفه آن ارتقا مداری از مدار پارکینگ ۴۰۰ کیلومتر به مدار ۷ هزار کیلومتر است. محموله این بلوک انتقال مداری، یک ماهواره با وزن تقریبی ۱۰۰ کیلوگرم است. معاون طراحی و تضمین مأموریت پژوهشگاه فضایی اشاره کرد: ماهواره ناهید ۳، گام دوم است که پیش‌بینی میشود با بلوک انتقال مداری سامان ۲ از مدار پارکینگ به مدار عملیاتی بالاتر از ۷ هزار کیلومتر پرتاب شود.
اتمام تست‌های پیچیده‌ترین ماهواره عملیاتی
او با بیان اینکه اولین ماهواره سنجش از دوری که طراحی و ساخته شد پارس ۱ است، تصریح کرد: طراحی، ساخت و انجام آزمون‌های این ماهواره به‌صورت کامل در پژوهشگاه فضایی انجام شده است. همان‌طور که وزیر ارتباطات گفت این ماهواره پیچیده‌ترین و عملیاتی‌ترین ماهواره سنجش از راه دور است که کارهای مربوط به آن از سال ۹۶ آغاز شده و اکنون فاز نهایی خود را پشت سر گذاشته است. پارس ۱ در حال تحویل به سازمان فضایی جهت آماده‌سازی مقدمات پرتاب است. پارس ۱ ماهواره سنجش از راه دور است که سه محموله تصویربرداری در باندهای مختلف دارد که توان تفکیک‌پذیری آن دوربین‌ها ۱۵، ۱۵۰ و ۳۰۰ متر است.
پارس ۲ ظرف چند سال آینده آماده میشود
وی افزود: در ادامه نقشه‌راه، ماهواره پارس ۲ را داریم که ماهواره ارتقا یافته پارس ۱ است و گام دوم نقشه راه محصولی در حوزه سنجشی به‌حساب می‌آید. این ماهواره توان عملیاتی و کاربردی بسیار پیچیده‌تری نسبت به نسخه قبلی خود دارد. اکنون این ماهواره در مرحله امکان‌سنجی و طراحی مفهومی است و زمانی که تأییدیه این فاز از سوی سازمان فضایی دریافت شود وارد فاز طراحی خواهد شد. پیش‌بینی میشود ظرف چند سال آینده بتوانیم این ماهواره را به‌عنوان یک ماهواره عملیاتی ارتقا یافته که می‌تواند کاربرد مناسبی در حوزه‌های مختلف داشته باشد به حوزه فضایی کشور هدیه کنیم.
بدنه تیتانیوم موتور فضایی آرش
او درباره توسعه موتور فضایی آرش گفت: بلوک انتقال مداری نیازمند پیش‌رانشی است که بتواند در شرایط کاری خلاء، وظیفه عملیاتی خود را به درستی انجام بدهد. بر اساس همین دغدغه، موتور فضایی آرش در چند مدل مختلف طراحی شده است. در این موتور فضایی برای افزایش نسبت سوخت به وزن خشک موتور، از بدنه تیتانیوم در موتور استفاده کردیم که برای اولین مرتبه است که شاهد چنین اتفاقی در حوزه فضایی هستیم.
در مرحله بعدی توانستیم شرایط کاری موتوری که در خلاء است را شبیه سازی کرده و آن را تست کنیم و نتایج تست بسیار رضایت‌بخش بود. این موتور قرار است در بلوک انتقال مداری سامان ۱ و ۲ و در مدل‌های مختلف به کار گرفته شود.
مأموریت‌های پژوهشگاه فضایی
او با توجه به آغاز هفته جهانی فضا درباره مأموریت‌های پژوهشگاه فضایی گفت: پژوهش‌های دانش بنیان، تحقیقات کاربردی، دسترسی به فناوری فضایی در حوزه مخابراتی و سنجش از راه دور از جمله مأموریت‌های مهم پژوهشگاه فضایی است. بر این اساس ما دو نقشه راه محصولی داریم. یک نقشه‌راه مربوط به توسعه محصولات ماهواره‌های سنجش از دور و دیگری مربوط به طراحی و ساخت ماهواره‌های مخابراتی است.
خوشبختانه نگاه پژوهشگاه در حوزه فضایی یک نگاه ملی است. علاوه بر تمرکزی که روی نقشه‌راه محصولی داریم و بر اساس آن تکالیف و مأموریت‌های خود را انجام می‌دهیم، توسعه زیرساخت آزمایشگاه‌ها را نیز مدنظر قرار داده‌ایم. پژوهشگاه فضایی کامل‌ترین و گسترده‌ترین تجهیزات تست سامانه‌ها را دارد و اکنون در خدمت دانشگاه‌ها و سایر مؤسساتی است که در حوزه فناوری فضایی و هوافضا کار می‌کنند.
او اشاره کرد: علاوه بر این، توسعه کاربردهای فضاپایه نیز مواردی است که به آن توجه داریم. در راستای توسعه خدمات فضاپایه، راه‌اندازی یک مرکز نوآوری فضایی را در دستور کار قرار داده‌ایم. این مرکز با دعوت و حمایت از شرکت‌های دانش بنیان به آن‌ها این فرصت را می‌دهد تا از زیرساخت‌ها، دانش و مهارتی که در پژوهشگاه فضایی وجود دارد استفاده شود.
معاون طراحی و تضمین مأموریت پژوهشگاه فضایی تصریح کرد: علاوه بر این، پروژه‌های با عنوان سرریزهای فناوری تعریف کردیم. فناوری‌های فضایی که به‌عنوان فناوری‌های پیشرو و محرک، این قابلیت را دارند که تجاری سازی شده و در حوزه‌های فناوری سایر صنایع به کار گرفته شوند. ماکرویو، تردمیل، لیزیک چشم در اصل سرریزهای فناوری فضایی بوده که توسعه پیدا کرده و در دسترس مردم قرار گرفته است.