جدال دیجیکالا و افیلیت‌هایش
گلایه گسترده از سوی بازاریابان پورسانتی شرکت دیجیکالا، بزرگترین غول خرده‌فروشی آنلاین ایران، به شبکه‌های اجتماعی کشیده شده و بسیاری آن را به ادغام ادرو ، بازوی بازاریابی آنلاین دیجیکالا، در شرکت مادر مرتبط میکنند.
«افیلیت دیجیکالا نشان داده که به هیج‌وجه نباید بیزنس خود را به بقیه متکی کرد، مطمئن باش با اطلاعیه جدید تغییر کمیسیون‌ها به زودی افت محسوسی در فروش از طریق سیستم افیلیت خواهی داشت.»، «متاسفانه اصلا پرداخت‌ها در موعد مقرر انجام نمی‌شود و بی‌نظمی خیلی وحشتناکی بر افیلیت دیجیکالا حاکم شده»، «دو سال قبل دیجیکالا با یک حرکت آمد افیلیت در ایران را گسترش بدهد، ولی چند حرکت واقعا بد و تخریب‌کننده افیلیت ایران را به خاک نشاند.»، «برادران محمدی منصفانه نیست که به یکباره ۶۰ درصد درآمد افیلیت‌ها را کاهش دهید، وضعیت اقتصاد ایران و گرانی چیزی نبوده که یک شبه رخ دهد.» … . این نوشته‌ها تنها بخش‌های از توییت‌های افیلیت‌مارکتها یا بازاریابان پورسانتی است که با دیجیکالا به عنوان غول حوزه تجارت الکترونیکی همکاری میکنند.
توییت‌های متعددی که نشان می‌دهد سیستم Affiliate Marketing این خرده فروشی آنلاین که دوسال پیش به عنوان راهی جدید برای تبلیغات رونمایی شد تا چه اندازه باعث نارضایتی استفاده‌کنندگان آن شده است. قرارداد یکجانبه دیجیکالا از نظر بازاریابان پورسانتی و کاهش پورسانت محصولاتی که از طریق این همکاران به فروش می‌رسد حالا به بزرگترین چالش افرادی تبدیل شده که توسعه کسب‌وکارشان را روی سیستم کسب درآمد دیجیکالا بنا نهاده‌اند. در مقابل این انتقادات اما دیجیکالا نظر دیگری دارد. این شرکت برخی انتقاد‌های وارد شده به سیستم افیلیت‌مارکتینگش را رد و برخی را قبول دارد؛ اما اعلام می‌کند که به دلیل جدید بودن Affiliate Marketing در ایران آنها خودشان در حال یادگیری‌اند و به زودی با سیاست‌گذاری‌های مشخص مشکلات این بخش از توسعه کسب‌وکارشان را حل میکنند.
از عرش به فرش؟!
افیلیت مارکتینگ (Affiliate Marketing) یا بازاریابی پورسانتی یا سیستم همکاری در فروش یکی از روش‌های بازاریابی در دنیای کسب و کارهای اینترنتی است. براساس تعریفی هم که سیستم کسب‌درآمد دیجیکالا از Affiliate Marketing به آن اشاره کرده: «در سیستم کسب‌درآمد دیجیکالا هر کسی می‌تواند با یک عضویت ساده و کمک به فروش کالاها، به ازای خرید هر کاربر، پورسانت دریافت کند. افیلیت مارکتینگ از مهم‌ترین شیوه‌های کسب درآمد اینترنتی است که همه می‌توانند به راحتی از طریق شبکه‌های اجتماعی مانند تلگرام، اینستاگرام یا سایت، کانالی برای کسب درآمد آنلاین خود ایجاد کنند.»
شهریور ۹۷ دیجیکالا، اصلی‌ترین خرده فروشی آنلاین سیستم افیلیت مارکتینگ خود را به عنوان یکی از کانال‌های بازریابی خود به عنوان «سیستم کسب درآمد دیجیکالا» معرفی کرد. استفاده از افیلیت مارکتینگ به عنوان یکی از راه‌های بازاریابی تا پیش از آن، آنطور که باید و شاید مورد توجه و استفاده سایت‌های اینترنتی ارائه‌دهنده خدمات و کالا قرار نگرفته بود. بررسی‌های پیوست نشان می‌دهد سیستم افیلیت مارکتینگ دیجیکالا توسط پلتفرم فعال در حوزه تبلیغات دیجیتال یعنی «ادرو» که بهار سال جاری هم در دیجیکالا ادغام شده انجام شده است.
آنطورکه برخی افیلیت مارکتینگ‌های همکار با دیجیکالا می‌گویند، سیستم افیلیت مارکتینگ این خرده فروشی آنلاین که تا پیش از پایان سال ۹۸ توسط ادرو مدیریت می‌شده، آنها کمترین مشکلات را از نظر فعالیت و توسعه کسب‌وکارشان با دیجیکالا داشته‌اند. در واقع این گروه از همکاران دیجیکالا اعلام میکنند که از ابتدای فعالیت سیستم کسب درآمد دیجیکالا با وجود مشکلات فنی و زیرساختی، آنها با توجه به پورسانت‌های دریافتی، پرداخت به موقع پورسانت‌ها، قراردادهای نسبتا منصفانه در برخی مواقع می‌توانستند درآمد ماهانه‌ای بالای ۱۰ میلیون تومان داشته باشند؛ اما در نهایت بعد از ادغام رسمی ادرو با دیجیکالا در ابتدای سال و تعدیل بیش از ۲۷ نفر این تیم، مشکلات افیلیت‌مارکتینگ‌ها با دیجیکالا نیز افزایش پیدا کرده است.
از پورسانت‌هایی حذف شده تا قراردادهای یک جانبه
کافی است کلمه افیلیت را به همراه دیجیکالا در توییتر جست‌وجو کنید. لیست بلند بالایی از توییت‌هایی را خواهید دید که در آن تعداد زیادی از کسانی که خود را افیلیت مارکتینگ و همکار دیجیکالا معرفی کرده‌اند نسبت به سیستم کسب درآمد از طریق این پلتفرم انتقاد‌های زیادی مطرح کرده‌اند. توییت‌هایی که حتی باعث شده برخی از آنها آنطور که خودشان به پیوست می‌گویند از سمت دیجیکالا مورد تهدید برای پایان همکاری هم قرار بگیرند.
عباس صادقی یکی از همکاران دیجیکالا در بخش افیلیت مارکتینگ است. او به پیوست می‌گوید به خاطر انتشار توییت‌هایی که حاوی انتقاد در زمینه تاخیر در پرداخت و کاهش میزان پورسانت‌ها بوده از سمت دیجیکالا اخطار گرفته و به او گفته‌اند که دیگر امکان همکاری با دیجیکالا را ندارد.
صادقی در این زمینه به پیوست می‌گوید: «پرداخت پورسانت‌ها کارهایی تبلیغاتی که برای دیجیکالا انجام داده بودم با تاخیر چند ماه همراه بود که در نهایت بعد از ماه‌ها پیگیری به من اعلام کردند این پرداختی به زودی انجام میشود؛ اما در نهایت به خاطر چند توییتی که در این زمینه منتشر کرده‌بودم از بخش افیلیت دیجیکالا با من تماس گرفته و اعلام کردند که دیگر تمایل همکاری با من را ندارند.»
صادقی در پاسخ به این سوال که در حال حاضر اصلی‌ترین مشکلات آنها با سیستم کسب‌درآمد دیجیکالا چیست توضیح می‌دهد: «افیلییت مارکتینگ یکی از راه‌های بازاریابی قدیمی در دنیا است که در ایران بیشتر این روش به خاطر ورود دیجیکالا به این بخش از بازار تبلیغات شناخته شده است. در ابتدای همکاری با دیجیکالا وضعیت همکاری ما با وجود مشکلات فنی و زیرساختی خوب بود و می‌توانستم درآمد قابل قبولی از طریق این همکاری و پورسانت‌هایی که دریافت می‌کردیم داشته باشیم؛ اما از ابتدای سال پورسانت‌ها را کاهش و حتی دربخش محصولاتی مانند موبایل پورسانت به صفر رسید.» صادقی می‌گوید در کنار پرداخت همراه با تاخیر چند ماه پورسانت‌ها، قراردادهای یک‌طرفه و انحصاری دیجیکالا که اجازه فعالیت و هرگونه اظهار نظر را هم به همکاران خود در سیستم افیلیت مارکتینگ نمی‌دهد شرایط کار را برای آنها سخت‌تر کرده است.
در همین زمینه یکی دیگر از بازاریابان پورسانتی دیجیکالا، با اعلام اینکه به دلیل مشکلات احتمالی از جمله محدود شدن فعالیتش از سمت این خرده‌فروشی آنلاین حاضر به ذکر نامش نیست می‌گوید که مشکلی با کاهش پورسانت‌ها ندارد و دیجیکالا در این زمینه مختار است؛ اما در شرایط فعلی اقتصادی حداقل کاری که این پلتفرم می‌تواند انجام دهد این است که پورسانت‌های محصولاتی که به صفر رسانده را مورد بازبینی قرار دهد.
او به جز مشکل پایین بودن پورسانت‌ها، به تاخیر در پرداخت‌ها اشاره می‌کند و به پیوست می‌گوید: «بخش مالی دیجیکالا مبالغی که باید به ما پرداخت کند را سر زمان تعیین شده پرداخت نمی‌کند و برای هر پرداخت ایراد‌های عجیب و غریب از نوع فعالیت ما می‌گیرد. این در حالی است که اگر ایرادی در کار ما باشد باید این ایراد هنگام تایید محتوا برای انتشار اعلام شود نه هنگام پرداخت.» او به پشتیبانی ضعیف این سیستم دیجیکالا اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: «در هیچ ساعتی از شبانه روز سیستم پشتیبانی افیلیت مارکتینگ دیجیکالا جوابگو نیست و در یک قانون من درآوردی تنها در روزهای دوم، پانزدهم و سی‌ام هر ماه مشکلات را بررسی و جواب می‌دهند.
در همین زمینه یکی‌دیگر از احسان سلطان محمدلو، یکی دیگر از همکاران افیلیت مارکتینگ دیجیکالا نیز می‌گوید که از زمان خرید و ادغام کامل ادرو در دیجیکالا مشکلات آنها افزایش پیدا کرده است.
او معتقد است چون دیجیکالا در بازار خرده‌فروشی آنلاین رقیب قابل توجه‌ای ندارد سیاست‌ها و قانون‌های یک طرفه‌ای وضع می‌کند که تنها به نفع کسب و کار خودش باشد. او توضیح می‌دهد: «یکی از قانون‌های عجیبی که در این زمینه دیجیکالا دارد قانون ۲۰ درصد است. یعنی اگر مجموعه پورسانت‌های من در یک ماه ۵ میلیون تومان باشد، یک میلیون از این مبلغ برای بیمه و مالیات بردرآمد کسر میشود. در واقع دیجیکالا ۲۰ درصد از پورسانت ما را به خاطر تبلیغ سرویس خودش می‌گیرد.» او در ادامه با اشاره به قرارداد یک‌طرفه‌ای که دیجیکالا با همکاران افیلیت مارکتینگ دارد می‌گوید: «تقریبا ۳ ماه پیش وقتی وارد پنل کاربری خود می‌شدیم هیچ کاری نمی‌توانستیم انجام دهیم مگر اینکه یک قرارداد یک طرفه که تنها به نفع دیجیکالا بود را امضا و تایید می‌کردیم. قرار دادی که براساس آن دیجیکالا می‌توانست هر زمان که بخواهد درصد پورسانت‌ها را کم یا هر وقت که خواست با ما قطع همکاری کند.»
او تیر آخر دیجیکالا به همکارانش در بخش افیلیت مارکت را کاهش پورسانت می‌داند و به صفر رسیدن پورسانت در برخی کالاها را از عجایبی می‌داند که در هیچ جای دنیا اتفاق نمی‌افتد. او معتقد است که بسیاری از بخش‌های کالایی دیجیکالا مانند بخش سوپرمارکت به خاطر فعالیت‌های افیلیت مارکت‌های طرف همکار این شرکت رشد کرده و حالا دیجیکالا به مرور پورسانت بخش‌هایی را که فروش خوبی در آن دارد را کاهش می‌دهد. او در پاسخ به این سوال که چرا با وجود این وضعیت حاضر به ادامه همکاری با دیجیکالا هستند می‌گوید: «چاره‌ای نداشتیم چون صدایمان به جایی نمی‌رسد.»
دیجیکالا: در حال توسعه سیستم افیلیت مارکتینگ هستیم
دیجیکالا اما نظری کاملا متفاوت از انتقاد‌هایی که تاکنون از سمت افیلیت‌مارکترها مطرح شده دارد. امیرحسن موسوی، مدیر روابط عمومی در گفت‌وگو با پیوست در گام اول هرگونه تهدید همکارانش در بخش افیلیت مارکتینگ به خاطر انتشار توییت انتقادی را رد و تاکید می‌کند که دیجیکالا چنین سیاستی برای حذف همکارانش به دلیل انتشار توییت انتقادی ندارد. از سمت دیگر او بستن قرارداد یک‌طرفه با افیلیتینگ مارکترها را هم رد و هم به نوعی تایید می‌کند. موسوی در توضیح به انتقاد افیلیت مارکترها در مورد قراردادهای یک طرفه این شرکت می‌گوید: «قرارداد دیجیکالا برای همکاری براساس یک توافق دو جانبه است و در این زمینه هیچ زور و اجباری وجود ندارد. افیلیت مارکتینگ یک کانال بازاریابی است که قرار است دو طرفه همکار از آن نفع ببرند. پس اگر قرار داد را می‌بینند و متوجه می‌شوند که به نفع آنها نیست می‌توانند آن را قبول نکنند.» او ادامه می‌دهد: «پلتفرم افیلیت مارکتینگ یک پلتفرمی است که از سمت دیجیکالا ارائه میشود و کانال بازاریابی متعلق به دیجی‌کالاست، پس شرایط کار روی این پلتفرم هم باید از سمت دیجیکالا تعیین شود.»
اودرپاسخ به این سوال که پس چنین قراردادی رانمی‌توان دوطرفه نامید اعلام کرد: «به نوعی می‌توان این را گفت که قرار داد یک طرفه است؛ اما از سمتی ما کسی را اجبار نکرده‌ایم که از این قرارداد پیروی کند. افراد برای پذیرش آن مختار هستند، همانطور که من مختار هستم از خدمات آی‌فون، کافه‌بازار و … هم با پذیرش شرایط قانونی آنها استفاده کنم.»
موسوی برخی انتقاد‌های وارد شده به سیستم کسب درآمد دیجیکالا را وارد می‌داند؛ اما از سمت دیگر اعلام می‌کند که کانال افیلیت دیجیکالا درحال‌حاضر یک کانال ضرر‌ده بازاریابی است. براساس اظهارات او دیجیکالا با ۱۰۰ هزار افیلیت مارکتر در ارتباط است و تنها ۳ درصد فروش دیجیکالا از کانال افیلیت انجام میشود.
او در توضیح به صفر رسیدن پورسانت فروش برخی کالاها از طریق افیلیت مارکتینگ در دیجیکالا می‌گوید: «به صورت کلی زمانی از کانال افیلیت مارکتینگ استفاده می‌کنیم که فروش یک کالا برای ما سخت باشد. برای نمونه به صفر رسیدن پورسانت صفر در بخش فروش موبایل به این دلیل است که اصولا در شرایط فعلی عرضه این کالا در بازار کمتر از تقاضا است و اگر این کالا هم در دیجیکالا قرار بگیرد به سرعت به فروش می‌رسد. پس فعلا نیازی به فروش آن از طریق افیلیت نیست.»
موسوی دلیل پرداخت با تاخیر پورسانت‌های افیلیت مارکتینگ‌های خود را هم به وجود برخی تخلف‌ها ارتباط می‌دهد. او در این مورد می‌گوید: «حجم تخلف در افیلیت مارکتینگ به دلیل جدید بودن این کانال بازاریابی در ایران بسیار بالاست. بسیاری اطلاعات اشتباه در تبلیغات خود می‌گذارند یا کالایی را از این طریق به فروش می‌رسانند که اصلا در دیجیکالا وجود ندارد. ایجاد ترافیک و کلیک فیک هم از دیگر تخلفاتی است که از این طریق صورت می‌گیرد.» او ادامه داد: «در نهایت ما مجبور هستیم تک تک آگهی‌های تبلیغاتی از طریق کانال افیلیت را بررسی و همین امر در کنار اینکه انرژی تیم را می‌گیرد، سبب تاخیر در پرداخت‌ها میشود.»
موسوی مشکل دیر پرداخت شدن پورسانت افیلیتینگ مارکترها را از سمت خود دیجیکالا می‌داند و باور دارد که با اتوماتیک شدن سیستم بررسی تبلیغات و همچنین مشخص شدن مصادیق تخلف این مشکل نیز به زودی حل خواهد شد. موسوی تاکید می‌کند که سیستم افیلیت مارکتینگ کامل و بدون اشکال در دیجیکالا وجود ندارد؛ اما آنها در مسیر اصلاح و بهبود این کانال بازاریابی خود هستند.
سیستم افیلیت مارکتینگ برعکس دنیا، یک سیستم تازه‌وارد در ایران است که با آزمون و خطا دیجیکالا در حال پیدا کردن راهش در بازار تبلیغات ایران است. حالا باید دید کشمکش دیجیکالا با بازاریابان پورسانتی‌اش به بهبود این سیستم در کشور منتهی میشود یا به یک شکست تمام عیار برای بازیگر شناخته شده حوزه تجارت الکترونیکی ایران می‌انجامد.