با شیوع کرونا اقتصاد جهان با مشکلات عمده‌ای مواجه شده است و بسیاری، کووید 19 را یک آزمون بزرگ برای جهان می‌دانند و معتقدند که سرنوشت اقتصادهای امروز را می‌توان تنها از طریق نحوه مدیریت تحول دیجیتال آنها پیش‌بینی کرد. در همین راستا مرکز رقابت جهانی IMD با کمک مراکز دانشگاهی و پژوهشی کشورهای مختلف، رتبه رقابت جهانی دیجیتالWDCR) )63 کشور جهان را اعلام کرده که بخشی از این امتیازها به نحوه برخورد فناورانه آنها با کووید 19 و مدت زمان بهبود نسبی اقتصاد پس از شیوع کرونا مربوط می‌شود، در این رتبه‌بندی و رقابت‌پذیری تحول دیجیتال، امریکا و سنگاپور، گوی سبقت را از بقیه کشورها ربوده‌اند و به ترتیب در جایگاه‌های اول و دوم قرار گرفته‌اند.

دیجیتالی شدن، محصول استراتژی بلندمدت

چهارمین دوره رتبه‌بندی رقابت جهانی دیجیتال(WDCR) با چالش بزرگ جهان یعنی شیوع کرونا که مردم دنیا از ابتدای 2020 با آن دست به گریبان هستند، همزمان شد. تکنولوژی تاکنون در ابعاد مختلف شناسایی بیماری کرونا، حفظ فاصله اجتماعی، ارزیابی محل حضور بیماران و… تأثیرگذار بوده است و احتمالاً راه رسیدن به راهکارهای درمانی این بیماری نیز از گذرگاه تکنولوژی می‌گذرد. محققان یادآور شده‌اند کووید 19 اهمیت دیجیتالی شدن را به‌عنوان راهکاری برای افزایش انعطاف پذیری، بیش از پیش برجسته کرده است. درواقع توانایی یک اقتصاد، برای پذیرش سریع تکنولوژی‌های جدید، پاسخی مناسب به تغییر وضعیتی است که این پاندمی ایجاد کرده و می‌تواند نقشی بزرگ در بهبود اقتصاد کشورهایی داشته باشد که به اقتصاد دیجیتال بیشتر روی خوش نشان داده‌اند. به اعتقاد این محققان، جهان بعد از کرونا با دو نوع اقتصاد شناخته خواهد شد: اقتصادهایی که بسرعت بهبود یافتند و اقتصادهایی که هنوز اندر خم یک کوچه هستند و روند بهبودی بسیار ضعیفی دارند. این گروه همچنین بر این موضوع تأکید داشته‌اند که مطمئناً دیجیتالی شدن یک شبه اتفاق نمی‌افتد و محصول استراتژی‌های بلندمدت است. با توجه به این موارد، رتبه‌بندی مرکز رقابت جهانی IMD بر اساس زیرساخت‌های لازم فناورانه و همچنین سطح آمادگی اقتصاد برای تحولات دیجیتال انجام شده است. ازسوی دیگر فلسفه اصلی گزارش، این است که وقتی دو کشور از رقابت بالاتری برخوردار می‌شوند، هر دو، وضعیت مناسبی دارند زیرا توانایی‌های خود را برای دستیابی به رشد طولانی مدت، ایجاد شغل و افزایش رفاه بهبود می‌بخشند، بنابراین رقابت دیجیتال یک بازی برد-باخت نیست بلکه راهی برای پیشرفت به شمار می‌رود. گفتنی است در گزارش 2020 رتبه رقابت جهانی دیجیتال(WDCR) تنها اطلاعات موج نخست بیماری کرونا جای گرفته و به همین دلیل انتظار می‌رود در گزارش سال آینده رقابت‌پذیری دیجیتال کشورها بر سر چگونگی مقابله با کووید 19 بیشتر مورد توجه قرار بگیرد اما امسال تنها بخشی از گزارش به این موضوع مربوط می‌شود. باید منتظر ماند و دید گزارش این مؤسسه در سال آینده میلادی چه نکاتی را درباره رقابت‌پذیری دیجیتال به ما گوشزد خواهد کرد.

زیرمجموعه‌های یک رقابت پذیری

رتبه‌بندی رقابت جهانی دیجیتال(WDCR)، چهارمین سال متوالی است که منتشر می‌شود و در گزارش 2020، امریکا و سنگاپور در رأس این رقابت جای دارند و دانمارک و سوئد هم در رده سوم و چهارم قرار گرفته‌اند. این رتبه‌ها درواقع با تجزیه و تحلیل نحوه به کارگیری فناوری‌های دیجیتال در اقتصادها به دست آمده که می‌توان گفت این رتبه‌ها رابطه‌ای مستقیم با میزان توانایی آنها در مقابله با بیماری همه گیر کرونا دارد. درواقع WDCR ظرفیت و آمادگی 63کشور جهان را برای تطابق با فناوری‌های دیجیتال برای تغییر و تحول دیجیتال اقتصاد و جامعه مورد سنجش قرار می‌دهد. این رده‌بندی بر اساس معیارهایی همچون علم و دانش، تکنولوژی و آمادگی برای آینده صورت می‌گیرد که هریک از این بخش‌ها نیز زیرمجموعه‌هایی مشخص دارند.  در این گزارش رقابت پذیری، در حوزه علم و دانش زیرمجموعه‌های استعداد، آموزش و تمرکز بر علم مورد بررسی قرار گرفته است. در بخش آموزش هم آموزش زنان، آموزش کارکنان شرکت‌ها و کارمندان دولت، میزان هزینه برای آموزش، تعداد فارغ‌التحصیلان حوزه علم و دانش و… مورد بررسی قرار می‌گیرد. در بخش تکنولوژی هم مواردی همچون سرمایه، چارچوب قانون و نظارتی و چارچوب تکنولوژی مورد بررسی قرار گرفته است. چارچوب قانون شامل زیرمجموعه‌های آغاز یک کسب و کار تجاری، قوانین مهاجرت به کشور، قانون کپی‌رایت و مالکیت معنوی می‌شود. در این گزارش در زمینه چارچوب تکنولوژی هم مواردی مانند پهنای باند وایرلس، تعداد کاربران اینترنت همراه، ارتباطات، تعداد کاربران اینترنت کشور و همچنین سرعت اینترنت پهن باند مورد توجه قرار گرفته است. آمادگی برای آینده هم در زیرمجموعه‌های رفتار تطابقی، چابکی در تجارت و یکپارچه بودن فناوری اطلاعات(IT) خلاصه می‌شود. در رفتار تطابقی میزان مشارکت الکترونیک مردم، میزان مالکیت تلفن هوشمند و تبلت در یک کشور و واکنش نسبت به موضوع جهانی شدن مورد بررسی قرار گرفته است. در موضوع چابکی در تجارت هم میزان توزیع روبات‌ها، استفاده از بیگ دیتا و آنالیز آنها، انتقال دانش و فرصت‌ها و تهدیدهای موجود در کشور مورد توجه بوده است. در این گزارش وقتی نوبت به یکپارچه بودن آی تی می‌رسد نیز مطالعات وضعیت دولت الکترونیک، امنیت سایبری و همچنین سرقت نرم افزار در کانون توجه قرار می‌گیرد.

تغییرات رتبه کشورها

اما کشورهای حاضر در این رده‌بندی چه تغییراتی نسبت به سال‌های پیشین داشته اند؟ این گزارش نشان می‌دهد امریکا از سال 2018 تاکنون در سه سال متوالی جایگاه نخست خود را حفظ کرده که بیشتر این موفقیت در نتیجه تأکید بر آموزش و تحقیق و توسعه و همچنین افزایش مشارکت الکترونیکی شهروندان بوده است.  سنگاپور هم سه سال متوالی است که جایگاه دوم را به خود اختصاص داده است. این کشور از نظر تکنولوژی برترین کشور جهان محسوب می‌شود و همین موضوع سبب شده تا کاهش رتبه نداشته باشد. همچنین در این کشور شاهد روند روبه رشد شاخص استعداد و رتبه‌بندی چارچوب نظارتی هستیم.

 در این رتبه‌بندی رقابت دیجیتال، دانمارک در رتبه سوم قرار گرفته که نسبت به سال 2019 و 2018 یک پله صعود داشته است و این موفقیت را مدیون رفتار تطابقی مردم ازجمله میزان مشارکت الکترونیک و مالکیت تلفن هوشمند و تبلت است. اما سوئد که در گزارش امسال جایگاه چهارم را کسب کرده، کشوری است که با افت رتبه مواجه بوده چراکه در سال‌های 2018 و 2019 این کشور در جایگاه سوم قرار داشت.با وجود این افت باید گفت سوئد به خاطر نمرات بالایی که در ایجاد دانش دارد و اقتصاد را برای شهروندان مولد و کارآمد می‌کند، به هرحال در جایگاه مناسبی ایستاده است.

پنجمین کشور این رتبه‌بندی نیز هنگ کنگ و ششمین کشور، سوئیس است. هنگ کنگ در سال‌های 2018 و 2019 به ترتیب در جایگاه‌های 11 و 8 قرار گرفته بود. هلند درجایگاه هفتم این رتبه‌بندی قرار گرفته و کره جنوبی هم به‌عنوان هشتمین کشور رقابت پذیر دیجیتال جهان شناخته شده است. نروژ در ردیف نهم قرار گرفته و پس از آن، فنلاند جایگاه دهم جدول را در اختیار دارد.در مجموع باید گفت کره در زمینه رفتار تطابقی مردم ازجمله میزان مشارکت الکترونیک قوی عمل کرده در حالی که تایوان و کره و چین در زمینه چابکی تجارت بهترین عملکرد را داشتند. بریتانیا در جایگاه 13 قرار گرفته و امتیازات آن بر اساس معیارهای فردی در طول سال‌ها ثابت مانده است. بزرگترین نقطه قوت کشور توجه به علم و آمادگی برای آینده است. این گزارش تعداد دانشجویان و تحقیقات روباتیک را به‌عنوان بزرگترین نقاط قوت کشور مشخص کرد. استرالیا هم در رتبه 15 قرار دارد و نقطه قوت آن هم توجه فراوان به فناوری، سرمایه‌گذاری در ارتباطات از راه دور، مشترکان باند پهن تلفن همراه و مالکیت تبلت عنوان شده است. اما نگاهی هم به کشورهای پایین‌تر جدول داشته باشیم. ونزوئلا برای چهارمین سال متوالی در پایین‌ترین سطح و دررتبه 63 قرار گرفته است. برزیل هم از کشورهایی است که این رده‌بندی نشان از موفقیت‌هایش در رتبه‌بندی رقابت دیجیتال دارد و دلیل آن هم پیشرفت در زمینه‌هایی مانند بهره‌وری تحقیق و توسعه بوده، اما کمبود مهارت‌های دیجیتال دراین کشور هنوز دغدغه‌ای بزرگ است.این کشور نسبت به سال 2019، شش رتبه در رتبه‌بندی جهانی رقابت دیجیتال صعود کرد و در فهرست 63 کشور در رتبه 51 قرار گرفت و از انتهای جدول فاصله گرفت. ترکیه هم که در سال 2018 و 2019 در رتبه 52قرار داشت این بار در جایگاه 44 ایستاد که جهش مناسبی به شمار می‌رود. گفتنی است عربستان سعودی که در سال 2018 رتبه 42 و در سال 2019 هم رتبه 39 را داشت، این بار در ردیف 34 جدول ایستاده است.