غول‌های تکنولوژی؛ صنعتگران دوره کرونا
همه‌گیری ویروس کرونا در جهان علاوه بر تهدید جدی سلامت افراد، ضربه‌های محکمی هم بر پیکره تجارت و اقتصاد کشورها زده است. با این حال اما شیوع کووید-۱۹ برای بعضی‌ها چندان هم بد نبوده است. ظاهرا از نیمه ماه مارس امسال و درست زمانی که شیوع کرونا به تعطیلی کسب‌وکارهای زیادی در آمریکا منجر شد، ثروت میلیاردرهای آمریکایی چند برابر شده است؛ درحالی‌که بقیه مردم همچنان برای حفظ وضعیت موجود به سختی تلاش می‌کنند تا به این ترتیب مبارزه نابرابر کرونا با مردم به شکاف طبقاتی عمیق‌تری منتهی شود.
«جف بزوس» بنیان‌گذار شرکت آمازون که درحال‌حاضر عنوان ثروتمندترین فرد دنیا را در اختیار دارد، در این دوره شاهد جهش خیره‌کننده ۷۰ درصدی دارایی‌های خالصش بوده است. براساس گزارش‌های منتشرشده از سوی مجله فوربس، میزان دارایی‌های بزوس از ۱۱۳ میلیارد دلار در نیمه ماه مارس گذشته به ۱۹۲ میلیارد دلار تا روز جمعه گذشته رسیده است. گویا دیگر میلیاردرهای دنیای صفر و یک هم این جهش عجیب را تجربه کرده‌اند؛ بنیان‌گذار و مدیر دو شرکت بزرگ تسلا و اسپیس-ایکس هم در این دوره شاهد افزایش حدود ۳۰۰ درصدی ثروت شخصی‌اش بوده است. به این ترتیب میزان دارایی‌های خالص «ایلان ماسک» از ۶/ ۲۴ میلیارد دلار در نیمه ماه مارس به ۹۲ میلیارد دلار در هفته گذشته رسیده است. «مارک زاکربرگ» مدیر و یکی از بنیان‌گذاران فیس‌بوک در اواخر ماه آگوست امسال برای اولین بار توانست وارد باشگاه صد میلیارد دلاری‌های بشود. در این زمان بود که بالاخره میزان ثروت او از ۷/ ۵۴ میلیارد دلار در اواسط ماه مارس گذشته، مرز ۱۰۰ میلیارد دلار را پشت‌سر گذاشت.
این ثروت بادآورده به سراغ «اریک یوآن» مدیر شرکت توسعه‌دهنده پیام‌رسان ویدئویی زوم، «جک دورسی» مدیر و یکی از بنیان‌گذاران توییتر و «دنیل گیلبرت» یکی از بنیان‌گذاران Quicken Loans که بزرگ‌ترین صندوق ارائه‌دهنده وام مسکن در آمریکا به حساب می‌آید، رفته است. ثروت گیلبرت در طول هفت ماه گذشته بیش از ۶۰۰ درصد افزایش پیدا کرده و تا هفته گذشته به ۶۴ میلیارد دلار رسیده است. ثروت خانوادگی اریک یوآن هم با رشد بیش از چهار برابری به ۷/ ۲۴ میلیارد دلار و میزان دارایی‌های جک دورسی با افزایش بیش از سه برابری به ۱/ ۱۰ میلیارد دلار رسیده است.
«چاک کالینز» یکی از کارشناسان موسسه تحقیقاتی و مطالعاتی Policy Studies در این مورد می‌گوید: «۷۰ نفر از برترین میلیاردرهای آمریکا در مجموع ثروتی برابر نیمی از مردم آمریکا را در اختیار دارند.» او معتقد است که همه‌گیری بیماری کووید-۱۹ سرعت رشد شکاف طبقاتی در آمریکا را بیشتر کرده و به این ترتیب انتظار می‌رود با ادامه این روند، ثروتمندان غنی‌تر شوند و میلیون‌های آمریکایی دیگر در فقر غوطه‌ور شوند. این درحالی است که موجودی صندوق‌های حمایتی این کشور هم درحال به پایان رسیدن است و جایگزینی برای آنها وجود ندارد.
کالینز می‌گوید: «پیش‌بینی می‌کنم که در هفته آینده و در صورتی که اتفاق غیرمنتظره‌ای نیفتد، شاهد افزایش یک تریلیون دلاری ثروت ۶۴۰ نفر از میلیاردرهای آمریکا باشیم. تا روز یکشنبه هفته گذشته در مجموع ۹۳۰ میلیارد دلار از زمان شیوع بحران کرونا در آمریکا، به ثروت میلیاردرهای این کشور اضافه شده است.»
رشد ثروت برای اقلیت، بیکاری برای اکثریت
جالب است بدانید که ماه گذشته نرخ بیکاری در آمریکا افزایش چشمگیری پیدا کرده است. براساس آمار ارائه‌شده در این زمینه، نرخ بیکاری در این کشور در ماه آوریل با رکورد ۷/ ۱۴ درصدی به بیشترین میزان خود در سال‌های گذشته رسیده است. این درحالی است که تا پیش از بحران ملی کرونا و در ماه فوریه گذشته این میزان تنها برابر ۵/ ۳ درصد بوده است. در همین زمان کسری بودجه عمومی در آمریکا تا پایان سال مالی منتهی به سپتامبر گذشته تا ۱/ ۳ تریلیون دلار هم افزایش پیدا کرده است. کالینز معتقد است که خیزش مجدد بازار سهام به شکلی مستقل از کل اقتصاد کشور، باعث رشد چندین برابری ثروت میلیاردرهای آمریکایی خواهد شد. سرمایه‌گذاران روی آینده این بازار شرط بسته‌اند و با این اوصاف بزرگ‌ترین برندگان این بحران، میلیاردرهایی هستند که درحال‌حاضر در بهترین موقعیت قرار دارند. اینها که در واقع برندگان همه‌گیری کرونا هستند، عرصه رقابتی جدیدی در زمینه‌های تکنولوژی‌های مبتنی بر کلاد، ویدئوکنفرانس، خرده‌فروشی و تجویز داروی آنلاین، ایجاد خواهند کرد. او در این باره می‌گوید: «کارشناسان و فعالان وال‌استریت هم پیش‌بینی موج جدیدی از تک‌قطبی‌ها و انحصارگرایی‌ها را کرده‌اند؛ شرایطی که برندگان آن هر جنبنده دیگری را کنار می‌زنند.» با این اوصاف، سرمایه‌گذاران انتظار دارند که هرقدر فروشگاه‌های سنتی و فیزیکی به‌دلیل محدودیت‌های ناشی از کرونا ناچار به تعطیلی شوند، شرکت آمازون و به دنبال آن جف بزوس سود بیشتری از این عقب‌نشینی اجباری به‌دست بیاورد. این درحالی است که به‌نظر می‌رسد تجارت خودروهای الکتریکی، انرژی‌های تجدیدپذیر و پایدار و سفرهای فضایی ایلان ماسک، در این دوره گزینه هوشمندانه و جذاب‌تری برای سرمایه‌گذاران به حساب می‌آید. در مقابل اما ثروت میلیاردرهایی مانند «فیلیپ آنشوتز» که بیشتر روی نفت طبیعی و صنعت راه‌آهن متمرکز است، در این دوره افول کرده است. براساس آمار منتشرشده از سوی مجله فوربس، میزان دارایی‌های او از ۱۱ میلیارد دلار در نیمه ماه مارس گذشته به ۱/ ۱۰ میلیارد دلار رسیده است.
ثروت‌اندوزی دور از چشم دولت
به عقیده کارشناسان، غول‌های تکنولوژی در واقع صنعتگران جدیدی هستند که حالا می‌توانند حاکمیت خودشان بر بازارها را با کمترین نظارت دولتی ادامه بدهند. «رابرت ریچ» وزیر کار سابق دولت آمریکا در این مورد به نیویورک‌تایمز گفته است: «میلیاردرهای صنعت های‌تک روزهای خوبی را پشت سر می‌گذارند؛ چون بازار را کاملا در اختیار گرفته‌اند. اگر همچنان قوانین ضدانحصارطلبی درستی داشتیم تا حالا جلوی فعالیت‌های حریصانه و انحصاری آمازون را گرفته بودیم یا مطمئن می‌شدیم که بزوس دقیقا از چه راهی به چنین ثروتی دست پیدا کرده است. اما سال‌هاست که قوانین ضدانحصارطلبی از بین رفته‌اند و به همین دلیل جف بزوس درحال تبدیل شدن به یک قدرت ویرانگر است.»
به عقیده او کمبود قوانینی مانند مالیات بر سود مازاد در طول بحران کرونا، باعث شده است که این میلیاردرها سود بیشتری به‌دست بیاورند و دغدغه‌ای هم بابت آن نداشته باشند. ریچ می‌گوید: «اگر چنین قوانین و مقرراتی داشتیم، احتمالا شرکت‌های بزرگ تکنولوژی نمی‌توانستند از بحران‌های این‌چنینی سودهای هنگفت به جیب بزنند و به راحتی از آن لذت ببرند. به‌رغم انتقادهایی شبیه به این، بسیاری هم معتقدند کسب‌وکارهایی چون آمازون در یک فضای رقابتی به چنین جایگاهی رسیده‌اند و مدل توسعه این شرکت‌ها در کنار ثروتمند شدن سهامدارانش به توسعه اقتصاد هم منجر شده است.
ظهور میلیاردرهای جدید
با این همه اما گویا جمع میلیاردرها درحال بزرگ‌تر شدن است و شاید حتی باید منتظر ایجاد تغییراتی در آن هم بود. رشد ارز مجازی بیت‌کوین در این سال‌ها باعث شده است تا بسیاری از کارشناسان به این نتیجه برسند که اگر ارزش بیت‌کوین از میزان مشخصی بالاتر برود و خالق بیت‌کوین یعنی «ساتوشی ناکاموتو» زنده باشد، او می‌تواند در آینده‌ای نه چندان دور عنوان ثروتمندترین فرد دنیا را به خودش اختصاص بدهد. این درحالی است که ناکاموتو درحال‌حاضر جایگاه ۱۵۷ را در فهرست ثروتمندترین افراد جهان در اختیار دارد و برای پشت سر گذاشتن جف بزوس باید ثروتش به شش برابر میزان فعلی برسد. از آنجا که در طول دو دهه اخیر فهرست ثروتمندترین افراد دنیا بارها و بارها تغییر کرده است، انتظار می‌رود در آینده این فهرست با تغییرات جدی شاهد حضور ثروتمندانی از جنس خالق نادیده بیت‌کوین باشد. براساس بررسی‌های انجام‌شده در این زمینه، میزان ثروت ساتوشی ناکاموتو درحال‌حاضر به ۴۵/ ۱۲ میلیارد دلار می‌رسد که بسیار بالاتر از ثروت میلیاردرهای شناخته‌شده چینی است. ناکاموتو برای آنکه بتواند جف بزوس را به عنون ثروتمندترین فرد جهان پشت سر بگذارد، باید ثروتش ۶ برابر بشود. بر این اساس، ارزش هر سکه بیت‌کوین باید به بیش از ۱۶۰ هزار دلار برسد تا خالق این ارز مجازی بر جایگاه فعلی بزوس تکیه کند.