به بهانه پایان فعالیت گوگل پلی موزیک؛ از تولد تا مرگ
گوگل هفته گذشته به عمر سرویس موسیقی خود تحت عنوان گوگل پلی موزیک پایان داد. سرویسی که در سال 2011 و در جریان کنفرانس توسعه‌دهندگان گوگل رسما معرفی شد و پس از سپری کردن 9 سال فراموش‌نشدنی، با کاربران خود خداحافظی کرد.
گوگل پلی موزیک اکنون خود را در جمع دیگر اپلیکیشن‌های این شرکت همانند گوگل پلاس، گوگل ریدر و … که به تاریخ پیوستند، می‌بیند. در ادامه نگاهی خواهیم داشت به تاریخچه این سرویس پخش موسیقی.
عرضه نسخه آمایشی گوگل موزیک بتا
همانطور که اشاره شد، پلی موزیک برای اولین در جریان کفرانس گوگل I/O 2011 با نام «Music Beta by Google» قدم به عرصه وجود گذاشت. این سرویس به همراه Google Movies در فروشگاه اندروید مارکت که بعدها به گوگل پلی استور تغییر نام یافت، عرضه شد.
ترکیبی از موسیقی و فیلم می‌توانست تهدید برای اپل آیتیونز باشد. در واقع، اندروید به دنبال الگوبرداری از اکوسیستم اپل بود و یکی از جاهایی که نیازمند حضور فعال گوگل داشت، سرویس‌های رسانه‌های باکیفیت بود که گوگل سعی کرد با این سرویس جای خالی آن را پر کند.
قبل از عرضه موزیک بتا (Music Beta)، هیچ سرویس مبتنی بر موسیقی از سوی گوگل ارائه نشده بود و تنها یک موزیک پلیر ساده روی دستگاه‌های اندرویدی برای کاربران این پلتفرم قابل استفاده بود. با توجه به محبوبیت موسیقی، گوگل به این نتیجه رسید که می‌بایست محصولی را برای رقابت با آیتیونز عرضه کند.
البته گوگل به همراه اندروید 1، اپلیکیشن شخص ثالث Amazon Mp3 Store را نیز عرضه کرده بود که متعلق به شرکت آمازون بود. گوگل اما برای استقلال خود در این زمینه، سرویس موسیقی بومی‌خود را راه‌اندازی کرد.
در آن زمان، آیتیونز حرف اول را می‌زد و به کاربران آیفون این امکان را می‌داد تا از طریق گوشی و یا حتی رایانه، انواع موزیک و فیلم‌ها را خریداری و پخش کنند. اما با این حال، گوگل در زمینه رایانش ابری موفق‌تر از اپل بود. این یعنی، همگام‌سازی آیتیونز نیازمند اتصال به دستگاه از طریق کابل بود و فرآیند انتقال فایل‌ها نیز دردسرهای خاص به خود را داشت.
اما گوگل در آن زمان، سرویس موسیقی خود را مبتنی بر فضای ابری (Cloud) راه‌اندازی کرد و در این زمینه، یک قدم جلوتر از اپل و سرویس آیتیونز قرار گرفت. گوگل در مراسم رونمایی از سرویس موسیقی خود بارها تاکید کرد که فرآیندهایی همچون همگام‌سازی دیگر نیازی به استفاده از کابل ندارد.
در واقع، با این سرویس گوگل، کاربر تنها می‌بایست موزیک خود را در کلاد آپلود کند و در ادامه، گوگل موزیک امکان دسترسی به مجموعه موسیقی کاربر را در تمامی‌دستگاه‌ها فراهم می‌کرد. در گوگل موزیک بتا، کاربر می‌بایست موزیک‌های خود را آپلود کند و خبری از فروشگاه موزیک نبود.
اما اپل با شرکت‌های فعال در زمینه موسیقی وارد همکاری شد و امکان خرید موزیک از طریق سرویس خود را برای کاربران فراهم کرد. در این بین، گوگل نتوانست لایسنس موزیک‌ها را برای گوگل موزیک بتای خود اخذ کند و دلیل این امر را به توافق نرسیدن با شرکت‌های فعال در این حوزه عنوان کرد.
اگرچه در آن زمان، برخی از شرکت‌ها، سرویس‌های موسیقی را بدون مجوز استفاده از سازندگان آن‌ها، راه‌اندازی کردند اما گوگل همچنان پایبند به مجوز و یا همان لایسنس بود و حتی در صفحه اپلیکیشن گوگل موزیک بتای خود آورده بود که در موزیک بتا، تنها موزیک‌های با مجوز قانونی منتشر می‌شوند.
با این حال، بخش مهمی‌از سرویس موزیک بتا، اپلیکیشن موزیک منیجر (Music Manager) برای ویندوز، مک و لینوکس (دو ماه بعد از عرضه) بود. این اپلیکیشن، تمامی‌مجموعه موزیک‌های کاربر را در فضای ابری بارگذاری می‌کرد. کاربران می‌توانستند تا 20 هزار موزیک را به صورت رایگان در این فضا بارگذاری کنند.
تقریبا دو ماه پس از عرضه نسخه گوگل موزیک بتا، کاربران می‌توانستند سایر دوستان خود را نیز به استفاده از این سرویس دعوت کنند. نسخه بتای این سرویس، به صورت اپلیکیشن اندروید و همچنین وب‌سایت music.google.com قابل دسترسی بود. برای استفاده از نسخه وب، کاربران می‌بایست حتما از ادوبی فلش برای پخش موزیک‌ها استفاده می‌کردند و این یعنی، همه دستگاه‌ها به استثنای گوشی‌های آیفون می‌توانستند از این سرویس استفاده کنند.
وب‌سایت گوگل موزیک بتا از طراحی خوبی برخوردار بود و از رنگ‌های سفید، مشکی، آبی و نارنجی در آن بهره گرفته شد که با طراحی و رنگ‌های به کار رفته در اندروید مارکت، همخوانی داشت.
در کل، طراحی این صفحه بسیار مدرن بود و در مقایسه با وب‌سایت‌هایی همچون یوتیوب موزیک، یک سروگردن بالاتری قرار می‌گرفت. اپلیکیشن اندروید گوگل موزیک نیز با اندروید 2.2 و نسخه‌های بعد از آن سازگاری داشت.
البته گوگل، نسخه ویژه این اپلیکیشن را نیز برای استفاده در تبلت‌ها طراحی کرد که از اندروید 3 به بعد قابل نصب و استفاده بود. اما طراحی رابط کاربری اپلیکیشن گول موزیک بتا چنگی به دل نمی‌زد. البته این ضعف، بعد از به اتمام رسیدن دوره آزمایشی این اپلیکیشن و عرضه نسخه نهایی گوگل موزیک برطرف شد. یکی از ویژگی‌های جالب رابط کاربری این اپلیکیشن، پیمایش سه بعدی برای آلبوم موسیقی بود. در آن روزها، جهان موسیقی به سمت افزایش دانلودها و کاهش استفاده از آلبوم‌های فیزیکی حرکت می‌کرد.
خروج از حالت آزمایشی؛ عرضه موزیک استور و اپلیکیشن جدید
پرونده نسخه آزمایشی بعد از شش ماه بسته شد و گوگل در 16 نوامبر سال 2011، «گوگل موزیک بتا» را به «گوگل موزیک» تبدیل کرد. از آن روز به بعد، تمامی‌کاربران می‌توانستند از این اپلیکیشن استفاده کنند.
اگرچه گوگل نتوانست در زمان عرضه آزمایشی گوگل موزیک، با شرکت‌های موسیقی زیادی وارد همکاری شود، اما با عرضه نسخه رسمی‌این اپلیکیشن، بسیاری از شرکت‌های بزرگ به همکاری با گوگل و سرویس گوگل موزیک ترغیب شدند و مجوز استفاده از موزیک‌ها خود را در اختیار این شرکت قرار دادند.
طی قراردادی که میان گوگل و شرکت‌های یونیورسال، EMI، سونی و چند مجموعه کوچک منعقد شد، چیزی حدود 8 میلیون ترک به گوگل موزیک اضافه شد. درواقع، گوگل آغاز عرضه نسخه رسمی‌گوگل موزیک را با پیدا کردن دوستانی جدید در صنعت موسیقی جشن گرفت.
بدین ترتیب، گوگل توانست فروشگاه موسیقی خود را در اندروید مارکت راه‌اندازی کرد و فایل‌های موزیک 320 کیلوبایتی را با قیمتی بین 0.69 تا 1.29 دلار به کاربران عرضه می‌کرد. این فروشگاه در دو نسخه اندروید و وب قابل دسترسی و خریدهای کاربران از طریق گوگل والت و یا پرداخت بهای آن از طریق صورتحساب تی-موبایل، امکان‌پذیر بود.
طولی نکشید که اپلیکیشن فروشگاه گوگل به صورت پیش‌فرض روی دستگاه‌های مختلف نصب و روانه بازار می‌شد و این سرویس توانست کاربران زیادی را از سراسر جهان به خود جذب کند. گوگل در اندروید 3 و اندروید 4، از طراحی جدید برای اپلیکیشن گوگل موزیک استفاده کرد و از قابلیت سازگاری با سرویس‌هایی همچون گوگل پلاس و گوگل تی وی پشتیبانی می‌کرد.
دوران گوگل پلی
در ماه مارس 2012، گوگل نام اندروید مارکت را به گوگل پلی تغییر داد و تمامی‌اپلیکیشن‌ها نیز با این اسم، هماهنگ شدند. بدین معنی که شاهد معرفی گوگل پلی موویز (Google Play Movies)، گوگل پلی بوکس (Google Play Books) و گوگل پلی موزیک (Google Play Music) بودیم. اما این تغییر صرفا در برند خلاصه می‌شد و هیچ تغییری در اپلیکیشن‌ها به وجود نیامد.
گوگل در کنفرانس توسعه‌دهندگان خود در سال 2012، علاوه بر معرفی گوگل پلی موزیک، از اولین محصول سخت‌افزاری خود به نام نکسوس کیو (Nexus Q) نیز پرده برداشت. محصولی که تمرکز روی قابلیت‌های موسیقی طراحی شده بود و از پلتفرم اندروید بهره می‌برد. این دستگاه علاوه بر استریم موزیک و ویدیو، به عنوان یک اسپیکر نیز مورد استفاده قرار می‌گرفت.
در جریان کنفرانس Google I/O 2013، گوگل پلی موزیک روش جدیدی را به منظور پرداخت برای موزیک‌ها معرفی کرد که تحت عنوان Google Play Music All Access شناخته می‌شد. کاربران با پرداخت 9.99 دلار در ماه می‌توانستند به تمامی‌موزیک‌های موجود در این فروشگاه موسیقی دسترسی داشته باشند. همچنین در این کنفرانس، تغییراتی نیز در شکل و شمایل گوگل پلی موزیک اعمال و معرفی شد. در آن زمان، از رنگ نارنجی به عنوان رنگ اصلی این اپلیکیشن استفاده شد.
دو ماه بعد از این رویداد، گوگل از سخت‌افزار جدید خود به نام گوگل کروم‌کست رونمایی کرد که یک دانگل مجهز به HDMI به شمار می‌رفت و به راحتی به انواع تلویزیون‌ها متصل می‌شد. کروم‌کست به کاربران این امکان را می‌داد تا انواع موزیک، ویدیو، پادکست و … را با استفاده از تلویزیون پخش کند. این ایده در سال 2016 به طراحی و ساخت اسپیکرهای هوشمند سری «هوم» ختم شد که از قابلیت‌های بیشتر بهره می‌برد.
اما در نوامبر سال 2013 بود که بالاخره گوگل پلی موزیک برای گوشی‌های آیفون نیز عرضه شد و کاربران آی او اس هم می‌توانستند از این سرویس استفاده کنند. در سال 2014، گوگل قابلیت All Access خود را در اختیار کاربران بیشتری از کشورهای مختلف جهان قرار داد و از یک آیکون جدید نیز برای خود استفاده کرد.
در سال 2015، گوگل با خرید شرکت Songza، قابلیت پخش رادیویی با امکان تبلیغات را به این سرویس اضافه کرد و تغییراتی را نیز در پلی‌لیست این اپلیکیشن اعمال کرد. سال 2016 نیز لوگوی جدیدی برای گوگل پلی موزیک طراحی شد و به قابلیت پشتیبانی از پادکست مجهز شد.
اما رفته‌رفته و با ورود رقبای جدید و البته قدرتمند به بازار، گوگل پلی موزیک محبوبیت خود را نزد کاربران از دست داد و کمتر توسط کاربران مورد استفاده قرار می‌گرفت. در سال 2018 و با معرفی یوتیوب موزیک نیز این افول تدریجی برای گوگل پلی موزیک، با شیب بیشتری ادامه یافت. از سال 2018 تا هفته قبل نیز، گوگل پلی موزیک آخرین روزهای حضور خود را در دنیای فناوری تجربه کرد و به تاریخ پیوست
خداحافظی با گوگل پلی موزیک
تصمیم گوگل برای پایان دادن به عمر گوگل پلی موزیک، بیشتر به خاطر یوتیوب موزیک بود چرا که هر دو سرویس، عملکردی تقریبا مشابه را دنبال می‌کردند. در واقع، عملکرد یوتیوب موزیک در جذب درآمد بیشتر که معادل 15 میلیارد دلار در سال عنوان شد، مدیران گوگل را بر این داست تا حکم به پایان فعالیت گوگل پلی موزیک دهند.
اگرچه اکنون یوتیوب موزیک جای گوگل پلی موزیک را گرفته، اما فعلا این سرویس نتوانسته همه ویژگی و امکاناتی را که گوگل پلی موزیک در اختیار کاربران خود قرار می‌داد، ارائه دهد. در هر صورت، یوتیوب موزیک هم بخشی از مجموعه گوگل محسوب میشود و قطعا در آینده، ویژگی‌ها و قابلیت‌های بیشتری به آن اضافه خواهد شد تا بتواند علاوه بر جذب کاربر، درآمد بیشتری را نیز برای این غول دنیای فناوری به ارمغان آورد.