بالابردن کیفیت، رمز موفقیت پیام رسان های بومی است
بتازگی امیر خوراکیان معاون فرهنگی، اجتماعی و امور محتوایی مرکز ملی فضای مجازی از آغاز مرحله دوم حمایت از پیام رسان‌های داخلی خبر داد و گفت: حمایت‌های مرحله دوم شامل ارائه خدمات دولت الکترونیک، ایجاد شرایط مناسب تبلیغ در رسانه‌ها، رفع مشکلات قضایی و حقوقی، اتصال پیام رسان‌های داخلی به اپراتورها، کسب سهمی از درآمد ترافیک، اختصاص مرکز داده رایگان، تسهیل در اعطای مجوز و در نهایت همکاری در تمدید بازپرداخت تسهیلات مالی دریافتی است.» به بهانه این خبر به سراغ فعالان و کارشناسان حوزه پیام رسان‌های داخلی رفتیم تا بدانیم آیا مرحله اول حمایت از پیام رسان‌های بومی خروجی خوبی داشته و حمایت‌های مرحله دوم بخصوص ارائه خدمات دولت الکترونیک روی بستر پیام رسان‌های بومی و رفع مشکلات قضایی چقدر می‌تواند در جذب مخاطب در پیام رسان‌های بومی مؤثر واقع شود.
لغو مقررات سختگیرانه در پیام رسان‌های بومی
علیرضا یاری، فعال حوزه فاوا اعتقاد دارد زمانی می‌توانیم بگوییم حمایت‌های مرحله دوم اثرگذار خواهد بود که این حمایت‌ها جذابیت و کیفیت ایجاد کرده و عموم مردم به‌صورت روزانه از پیام رسان‌های بومی استفاده کنند.
یاری گفت: به‌نظر نمی‌رسد حمایت‌هایی هم که در مرحله دوم برای پیام رسان‌های بومی قرار داده‌اند برای پیام رسان‌های بومی جذابیت ایجاد کند، چرا که ما تجربه اضافه کردن خدمات به پیام رسان‌های داخلی داریم. یکی از پیام رسان‌های داخلی خدمات بانکی ارائه می‌دهد ولی آیا این خدمات باعث شده که عموم مردم به‌صورت روزانه از این پیام رسان بومی استفاده کنند؟ جواب منفی است و تنها عده اندکی به علت ارائه خدمات به پیام رسان بومی مراجعه می‌کنند پس با ارائه خدمات به تنهایی نمی‌توانیم جایگاه محکمی برای پیام رسان‌های داخلی ایجاد کنیم.
وی درباره اتصال پیام رسان‌ها به اپراتورها نیز گفت: این مورد هم خیلی نمی‌تواند جذابیت ایجاد کند چون ما هم اکنون پیام‌رسانی داریم که وابسته به یکی از اپراتورهای کشور است اما چندین میلیون کاربری که در آن عضو هستند، تنها به‌دلیل حضور در رویدادها و بواسطه در نظر گرفتن جوایز است و مردم به‌صورت عموم و روزانه از آن بهره نمی‌برند.
یاری یکی از اقدام‌های خوب مرحله دوم حمایت از پیام رسان‌های بومی را تشکیل کارگروه قضایی عنوان کرد و گفت: خیلی از تصمیم‌هایی که در دولت گرفته میشود، در قوه قضائیه اجرایی نمی‌شود و قضات مطابق با قوانین و مقررات جاری حکم صادر می‌کنند. بنابراین ارتباط با قوه قضائیه و اصلاح و یکسان‌سازی قوانین و مقررات و ایجاد فضای رقابتی ایده خوبی است و به نظرم می‌تواند اعتماد کاربران را تقویت کند.
وی افزود: از آنجایی که کاربران به‌صورت روزانه و هر لحظه از پیام رسان‌های بومی استفاده نمی‌کنند، این نشان دهنده آن است که با وجود افزایش سرورها، انتقال مراکز داده و ارائه وام‌ها در مرحله اول نتوانسته است باعث موفقیت و خروجی خوب در این پیام رسان‌های بومی باشد. یاری اعتقاد دارد ایجاد جذابیت و بالابردن کیفیت در پیام رسان‌های داخلی می‌تواند مهم‌ترین عامل جذب مخاطب و استفاده روزانه کاربران از پیام رسان‌های داخلی باشد نه اجبار.
این کارشناس شبکه‌های اجتماعی افزود: با اینکه بارها تأکید شده است با اجبار نمی‌توان باعث شد تا کاربران به سمت پیام رسان‌های بومی جذب شوند، ولی هم اکنون استفاده از پیام رسان مختص دانش‌آموزان اجباری شده این در حالی است که اکثر مدارس و معلمان همزمان با این پیام رسان داخلی به‌صورت موازی در حال استفاده از پیام رسان‌های خارجی هستند.
یاری معتقد است نه تنها باید اعتماد و بینش مردم را درباره استفاده از پیام رسان‌های داخلی تغییر داد، بلکه باید قوانین و مقررات سختگیرانه پیام رسان‌های بومی را محدود کرد. نباید به محض اینکه در پیام رسان یا پلتفرم داخلی یک محتوای خلاف شئونات کشور بارگذاری شود سریع محدودیت‌های شدیدی برای آن پلتفرم داخلی و مدیرش ایجاد کرد.
وی پیشنهاد داد همزمان با پیاده‌سازی مرحله دوم حمایت‌ها روی پیام رسان‌های بومی، کیفیت را هم بالا ببرند و قوانین سختگیرانه و محدود کننده را کاهش دهند تا مردم به‌صورت روزانه از آنها استفاده کنند و زمانی که مردم به‌صورت روزانه از این پیام رسان‌ها استفاده کرده و جایگزین پیام رسان‌های خارجی کردند می‌توانیم بگوییم که در حمایت‌ها موفق عمل کرده‌ایم و خروجی مناسبی داشته‌ایم.
حمایت بدون خروجی مطلوب
مهدی حسین‌پور دیگر کارشناس شبکه‌های اجتماعی نیز اعتقاد دارد حمایت‌های مرحله دوم از پیام رسان‌های بومی، به‌نظر می‌رسد حمایت‌های خوبی است ولی باید دید که چقدر می‌تواند در عمل و اجرا در توسعه گسترده پیام رسان‌های بومی مؤثر واقع شود.
حسین‌پور به «ایران» گفت: حمایت‌های اول به چند پیام‌رسان تعلق گرفت ولی پیشرفتی در توسعه بازار آنها نداشت و کاربران کماکان پیام رسان‌های خارجی را ترجیح دادند.
وی افزود: در بین حمایت‌ها به افزایش کیفیت نیازهای اصلی کاربران (مانند ایجاد گروه‌های کاری، خانوادگی، مدیریت محتواهای شخصی و تجاری، امکان ارائه کسب و کار آنلاین) اشاره‌ای نشده و تاکنون به علت کیفیت پایین و نبود عموم مردم در این پیام رسان‌های بومی، کاربران رغبتی به استفاده از این پیام رسان‌ها ندارند.
این کارشناس شبکه‌های اجتماعی درباره ارائه خدمات دولت الکترونیک روی پیام رسان‌های داخلی نیز گفت: هم اکنون خدمات دولت الکترونیک در غیر از پیام‌رسان هم بخوبی ارائه نمی‌شود بنابراین فعلاً نمی‌توان در این باره نظر داد.
حسین‌پور در ادامه درباره اتصال پیام رسان‌ها به اپراتورها و کسب سهمی از درآمد آنها نیز گفت: اگر در این مورد منظور داده مصرفی در پیام‌رسان‌ها باشد، اپراتورها مقاومت می‌کنند چون در حال حاضر بدون ارائه سهمی، از محتوای پیام‌رسان‌های خارجی در حال کسب درآمد هستند. از سوی دیگر ارائه محتوا و ترافیک فیک نیز در این میان مطرح شده و بین اپراتور و پیام‌رسان‌ها دعوای به‌وجود می‌آورد.
وی درباره تشکیل کارگروهی برای حل مشکلات قضایی پیام رسان‌ها نیز اعتقاد دارد شاید کارگروه برای شرایط فعلی مناسب باشد ولی راهکار نهایی نیست بنابراین برای حل مشکل باید قانون وضع شود و بدون قانون دقیق، تشکیل کارگروه و… راهکارهای موقتی است.
حمایت با آرزوی بازارسازی
سهیل تقوی، کارشناس شبکه‌های اجتماعی نیز معتقد است حمایت‌های مرحله دوم حمایت‌های مناسبی است و به نظر می‌رسد می‌تواند برای پیام رسان‌های بومی بازارسازی ایجاد کرده و درآمدزایی کند، به شرطی که تمام این برنامه‌ها به شیوه درستی اجرایی شوند تا به نتیجه دلخواه برسند و طرح‌ها شکست نخورند. تقوی به «ایران» گفت: پیام رسان‌ها برای درآمدسازی باید توانمند شوند که به نظر می‌رسد در مرحله دوم حمایتی به این بخش پرداخته شده و گنجاندن ارائه تبلیغ دولتی و غیردولتی و ارتباط صوتی می‌تواند برای پیام رسان‌های بومی بازارسازی و درآمدزایی ایجاد کند.
این کارشناس شبکه‌های اجتماعی درباره ارائه خدمات دولت الکترونیک روی بستر پیام رسان‌های بومی نیز گفت: به‌نظر می‌رسد این مورد هم می‌تواند یکی از عوامل مؤثر در بازارسازی آنها باشد و خود یکی از عوامل رقابتی با پیام رسان‌های خارجی است. چرا که می‌توان خدمات دولت الکترونیک را به جای ارائه در هر سامانه جداگانه از سوی نهادهای دولتی و حاکمیتی، به‌صورت تجمیع شده روی پیام رسان‌ها به مردم ارائه داد، چون دسترسی مردم به خدمات دولت الکترونیک در پیام رسان‌ها راحت‌تر است و تجربه کاربری آنها را افزایش می‌دهد.
وی افزود: البته به شرطی که عزم جدی در حاکمیت و دولت برای ارائه خدمات روی پیام رسان‌های بومی وجود داشته باشد و نهادهای بالادستی مانند مرکز ملی فضای مجازی با قرار دادن ضمانت اجرایی روی مصوبات نظارت کنند.
این کارشناس معتقد است در مرحله دوم حمایت‌ها بدرستی موانع حقوقی و قضایی دیده شده ولی باید با مدیران خدمات دهنده به‌دلیل بارگذاری محتوای نامناسب سختگیرانه برخورد نشود، چرا که این نوع برخوردها باعث نگرانی آنها شده و انگیزه خود را از دست می‌دهند.
وی افزود: البته در این طرح به ارائه سهم درآمد از ترافیک دیتا نیز اشاره شده ولی این ممکن است چالش‌هایی را ایجاد کند، چرا که وقتی قرار است درصدی به هر پیام رسان و سرویس دهنده پرداخت شود، محتواهای مبتذل و پربازدید نیز زیاد میشود تا بازدید و ترافیک افزایش یابد از این‌رو باید یک نظارت منطقی و معقولی بر تولید محتواها صورت بگیرد.
وی درباره خروجی حمایت‌های مرحله اول از پیام رسان‌های بومی نیز گفت: در مرحله اول ساده‌ترین و بدترین نوع حمایت‌ها و در زمان بدی اتفاق افتاد و مهم‌ترین و چالش برانگیزترین آن هم بحث ارائه وام 5 میلیاردی به برخی از پیام رسان‌های بومی بود که واکنش‌های زیادی را در جامعه ایجاد کرد.