شبکه ایمن و پاک «دانا» نیاز ضروری دانش آموزان است
«شبکه دانا»، (edtech.ito.gov.ir) شبکه‌ای مختص کودکان و نوجوانان یا به عبارتی دانش‌آموزان است که با محوریت دسترسی به محتوای آموزشی و خدمات باکیفیت، ارزان، ایمن و دارای امنیت داده‌ها و متضمّن حریم خصوصی است که از سوی سازمان فناوری اطلاعات راه‌اندازی و اواسط مهرماه از سوی رئیس جمهوری افتتاح شد. بیش از 76 هزار مدرسه به این شبکه متصل شده‌اند تا از محتوا و خدمات ویژه دانش‌آموزی استفاده کنند. بعد از گذشت یک ماه از راه‌اندازی، نظر فعالان حوزه محتوای کودک و نوجوان را درباره این شبکه جویا شدیم.
شبکه‌ای با محتوای اختصاصی
مسعود نظری منش نایب رئیس انجمن مجمع ناشران دیجیتال کودک و نوجوان اعتقاد دارد وجود و راه‌اندازی شبکه دانا اقدام مثبت و خوبی است، شبکه‌ای که چارچوبش محدود به دانش‌آموزان بوده و آنها را به یک شبکه خاص متصل می‌کند واین یک اقدام بسیار عالی است.
نظری منش با بیان اینکه من نه تنها فعال در حوزه محتوای کودک و نوجوان، بلکه پدر فرزندی هستم که این روزها به‌دلیل شیوع بیماری کرونا و آموزش مجازی بیش از قبل با اینترنت و فضای مجازی درگیر است، افزود: شبکه اینترنت که همه در حال استفاده از آن هستند دارای تهدید و فرصت است اما تهدیدات آن برای کودکان بیشتر است. با اینکه بیشتر خانواده‌ها از دسترسی به محتواهایی که مناسب سن کودکان آنها نیست، جلوگیری می‌کنند ولی باز امکان دسترسی به محتواها در این فضا وجود دارد و از سوی دیگر کنترل بسیار دشوار است. بنابراین فراهم کردن محیطی امن و ایمن و با محتوای خاص برای کاربران کودک و نوجوان بسیار مهم بوده و یکی از اولویت‌ها محسوب میشود.
وی در ادامه گفت: با اینکه گفته میشود بخش خصوصی در این شبکه فعال است اما تولیدکنندگان محتوای بخش خصوصی تنها نامی از شبکه دانا شنیده‌اند و هیچ اطلاعی درباره شرایط و پروتکل‌های آن و آیین نامه‌هایش ندارند، حتی نمی‌دانند متولی آن کیست. آیا متولی تنها در بخش فنی و قانونگذاری نقش دارد واینکه فعالان تولید محتوای کودک و نوجوان بخش خصوصی چگونه می‌توانند به این شبکه متصل شده و محتوای مخصوص دانش‌آموزان را ارائه دهند.
این فعال حوزه تولید محتوای دیجیتالی کودک و نوجوان افزود: برای اینکه بتوان در این شبکه محتواهای خوبی را به دانش‌آموزان ارائه داد بهتر است سازو کار و استراتژی‌ها و راهبردهایی برای همکاری تولیدکنندگان محتوای بخش خصوصی تعیین شود چرا که بخش خصوصی محتواهای خوبی در این زمینه تولید کرده و حتی شرکت‌های فعال در این حوزه نه تنها از مرکز رسانه‌های دیجیتال وزارت ارشاد مجوز و پروانه نشر دارند، بلکه محصولات خوبی را هم به ثبت رسانده‌اند و بر آنها کنترل و نظارت میشود.
وی افزود: با راه‌اندازی کارگروه‌ها و اطلاع‌رسانی منسجم، بخش خصوصی می‌تواند خود را به الزامات شبکه دانا برساند البته باید امکان پرداخت و تزریق یارانه های عرضه شده به محصولات دولتی نیز برای بخش خصوصی میسر شود تا به غنای محتوای قابل عرضه در این شبکه کمک کند.
فراهم کردن محتوای غنی
علی محمدپور دیگر فعال حوزه تولید محتوای دیجیتال کودک و نوجوان نیز اعتقاد دارد که راه‌اندازی شبکه‌ای مختص دانش‌آموزان روی بستر شبکه ملی اطلاعات یک نیاز و ضرورت است که بدرستی انجام شده است. محمدپور به «ایران» گفت: در واقع مدارس و دانش‌آموزان در بستر شبکه ملی اطلاعات، به شبکه دانا که فضا و بستری داخلی و ایرانی است متصل می‌شوند. به نظر می‌رسد در این شبکه لیست سفیدی از محتواها قرار دارد که دسترسی به آنها رایگان یا ارزان‌تر است و به نیاز مخاطب در حوزه‌های سنی و موضوعی آموزش پاسخ می‌دهد. وی معتقد است دسترسی رایگان به شبکه دانا اقدام درستی است، چرا که خیلی از خانواده‌ها توانایی خرید شارژ تلفن و اینترنت ندارند.
محمدپور گفت: دانش‌آموزان باید بتوانند از طریق یک سیم کارت حتی بدون شارژ ارتباطی و بسته‌های اینترنتی هم به این شبکه متصل شده و از محتواهای این بستر استفاده کنند. دسترسی به لیست سفید محتواها اگر پولی باشد جواب نمی‌دهد، چون به محتواهای دیگر هم در اینترنت بین المللی دسترسی دارند بنابراین ترجیح می‌دهند از این محتواها استفاده کنند. وی با بیان اینکه این شبکه بتازگی راه‌اندازی شده است و فعلاً نمی‌توان نظر داد، افزود: ولی برای اینکه این شبکه کارایی مفیدی داشته باشد نباید تنها درگاهی برای دسترسی به برخی اپلیکیشن‌ها مانند شبکه شاد و تعداد محدودی از محتواها در مدارس باشد. برای اینکه دانش‌آموزان فقط از محتواهای شبکه دانا استفاده کنند باید محتوای دیجیتالی کودک و نوجوان را بسیار غنی و گسترده کرد به طوری که دیگر نیازی به استفاده از محتواهای خارج از این شبکه نداشته باشند. محمدپور گفت: صرف تهیه یک لیستی از محتواها، عاملی برای جذب دانش‌آموزان نخواهد بود و باید ارتباط دوسویه‌ای با بخش خصوصی برقرار شود تا این پروژه به شکست نینجامد. وی افزود: تجربه نشان داده است وقتی دولت بستری را ایجاد می‌کند معمولاً با بخش خصوصی ارتباط خوبی نگرفته و تعامل برقرار نمی‌کند به همین دلیل بستر ایجاد شده عملکرد موفقی ندارد.
وی افزود: بخصوص آموزش و پرورش رابطه خوبی با بخش خصوصی برقرار نمی‌کند حتی ممیزی‌های وزارت ارشاد بر محتواهای دیجیتالی را نیز قبول ندارد به همین دلیل باید دولت نگرش خود را تغییر دهد تا این شبکه در ارائه محتواهای گسترده به صورتی که تمام نیازهای دانش‌آموزان را برآورده کند، موفق عمل کند. این کارشناس معتقد است، بهتر است استراتژی محتوا را با حضور نهاد ناظر و سیاستگذار کلان برای 5 تا 10 سال آینده از هم اکنون برنامه‌ریزی کرده و طبق آن رفتارهای سختگیرانه و فرآیندهای طولانی را نیز کم کنیم تا بخش خصوصی نیز بتواند به این شبکه ورود کند تا بازدهی آن بالا برود.
محمدپور گفت: به هر حال مسیر دولتی دارای مخاطبان زیادی است ولی بخش خصوصی در این مسیر شکننده است و از این‌رو بازار خرد را ترجیح می‌دهد پس بهتر است مسیر ورود بخش خصوصی را به این شبکه با ارتباط و تعامل دوسویه برای ماندگاری کاربرانش در این فضا بیشتر کنیم.
تعامل بیشتر با بخش خصوصی
حسین محمودی دیگر فعال حوزه محتوای دیجیتالی کودک و نوجوان نیز معتقد است طبق گفته مسئولان سازمان فناوری اطلاعات این شبکه امکان داشتن ترافیک رایگان، دسترسی به محتوای رایگان یا ارزان را دارد از این‌رو به نظر می‌رسد که شبکه‌ای مفید باشد بخصوص که محیطی ایمن، پاک و با امنیت و کیفیت بالا را می‌خواهد برای دانش‌آموزان فراهم کند.
محمودی افزود: چون یک ماه است از راه‌اندازی این شبکه می‌گذرد ولی فعلاً اول راه است نمی‌توان درباره عملکرد آن نظر داد ولی از آنجایی که این شبکه به مدارس متصل شده است به هر حال محل خوبی برای ارائه محتوا و خدمات ویژه به دانش‌آموزان خواهد بود بخصوص برای مناطق کم برخوردار کشور و روستاها که به محتواهای کمی دسترسی دارند. وی با بیان اینکه داشتن اینگونه شبکه‌های خاص دانش‌آموزان و مدارس در دنیا هم مرسوم است، گفت: مثلاً انگلستان یکی از کشورهایی است که در داشتن شبکه آموزش اختصاصی دانش‌آموزان پیشرو است؛ یا کشور ایرلند نیز چنین شبکه‌ای را داراست یا امریکا شبکه‌ای اختصاصی مختص دانشگاه‌ها دارد که مدارس هم می‌توانند به این شبکه متصل شوند. این فعال حوزه کودک و نوجوان معتقد است که این شبکه را باید برای ماندگاری کاربران آن در این فضا، با ارائه محتوای غنی و خدمات خوب و گسترده فراهم کنیم.
محمودی در ادامه گفت: دانش آموزان تمایلی برای استفاده از شبکه‌ای که دارای محتواهای متنوع اختصاصی آنها نباشد، نخواهند داشت و به شبکه سراسری اینترنت مراجعه کرده و سعی می‌کنند در آنجا به‌دنبال آنچه می‌خواهند بگردند بنابراین برای ارتقای محتوای این شبکه باید از بخش خصوصی بیشتر کمک گرفت و تعامل گسترده‌ای با این بخش ایجاد کرد تا با همکاری آنها بتوان محتوای غنی برای دانش‌آموزان فراهم کرد تا این محیط امن و پاک را به هر محیط دیگری ترجیح دهند.