ماجرای تصرف آنتن‌های موبایل با آنتن شخصی/ چرا اینترنت در چهاردیواری خانه‌ها ضعیف است؟
بسیاری از افراد حتی با وجود نزدیک‌بودن به آنتن موبایل، اینترنت همراهشان در خانه بسیار ضعیف است. علت اصلی این مشکل شرکت ها، سازمان‌ها و افرادی هستند که بخاطر تمکن مالی، تقویت‌کننده‌های شخصی غیرمجاز نصب می کنند.
شاید شما هم با این مشکل مواجه شده باشید که حتی در پایتخت یا در شهرهای بزرگ کشور با وجود فاصله کم از آنتن موبایل یا وقتی آنتن را با چشم می بینید، اینترنت همراهتان بسیار ضعیف است. این موضوع در شرایط شیوع کرونا اهمیت بسیار بیشتری پیدا کرده است؛ در شرایطی که بیشتر کارها در کشور، از جمله آموزش دانش آموزان و دانشجویان و دورکاری کارمندان به شکل مجازی در آمده است و اینترنت همراه برای پیشبرد این کارها بسیار ضروری است. علت اصلی مشکل ضعیف بودن اینترنت در خانه‌ها، ابزاری الکترونیکی به نام «ریپیتر» است که برای تقویت آنتن موبایل استفاده میشود اما در صورت غیرمجاز بودن، باعث بروز مشکلات جدی می‌شوند. این ریپیتر (تقویت کننده)ها وقتی بدون اخذ مجوز از سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی نصب می‌شوند، روی فرکانس تلفن همراه اختلال ایجاد می کنند و باعث بروز اشکال در آنتن دهی در محیط اطراف خود می‌شوند.
درباره این مشکل شایع با چند کارشناس صنعت مخابرات که تجربه فعالیت عملی در این زمینه را دارند صحبت کرده‌ایم و از آنها سوالاتی درباره استفاده کنندگان، امکان مورداستفاده، تاثیر بر سلامتی، جریمه و راه‌های جایگزین پرسیده‌ایم که در ادامه می‌آید.
*چرا به استفاده از تقویت‌کننده نیاز می شود؟
«کمالی»، یک مهندس مخابرات به این سوال پاسخ می‌دهد. به گفته او، اولویت اول اپراتورهای تلفن همراه، سرویس‌دهی از طریق آنتن‌های دکل موبایل است؛ اما برخی مناطق در پوشش تکلیفی اپراتور نیست؛ مانند طبقات منفی یا طبقات بسیار بالا که اپراتور این محیط‌ها را براساس مسئولیت اجتماعی و برای حفظ رضایت مشتری پوشش می‌دهد.
اگر در طبقات منفی کاربر زیادی وجود داشته باشد، اپراتور برای حل این مشکل راه حلی دارد؛ اینکه با استفاده از نصب دستگاه‌هایی به نام ریپیتر که مجوزهای رسمی و تاییدیه‌های فنی و سلامت را دارند، سیگنال را تقویت می‌کند، بدون اینکه اختلالی در سرویس دهی برای دیگر مشترکان ایجاد شود.
اما به دلیل این قابلیت ریپیترها، افرادی هستند که بدون اطلاع اپراتور اقدام به نصب ریپیتر به صورت غیرمجاز می‌کنند که طبیعی است این کار مورد تایید اپراتور و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات نیست. این ریپیترهای غیرمجاز تداخل فرکانسی روی شبکه موبایل ایجاد می‌کنند و ممکن است در سرویس دهی به سایر همسایه‌ها هم ایجاد اختلال کنند.
کف تعهد قانونی اپراتور برای پوشش آنتن موبایل چقدر است؟
طبق آنچه گفته شد مشخص شد که همه این دردسر به دلیل کافی نبودن آنتن دهی موبایل در برخی نقاط ایجاد میشود. به همین دلیل این سوال اساسی مطرح میشود که اساسا کف تعهد قانونی اپراتور در ایجاد پوشش آنتن دهی موبایل چقدر است؟
کمالی به این سوال پاسخ می‌دهد. او می‌گوید: سازمان تنظیم مقررات حدود تکالیف قانونی برای ایجاد پوشش موبایل در سطح شهر را مشخص کرده است. در این مصوبه قانونی حد سرویس‌دهی به گونه‌ای تعریف شده که با رعایت این حد، داخل ساختمان و داخل منزل مشترکان سرویس فراهم میشود؛ مگر اینکه داخل ساختمان دارای شرایط خاصی باشد، برای مثال در زیرزمین باشد یا ممکن است در برخی مناطق در طبقات 15، 16 و 17 که ارتفاع ساختمان از ارتفاع دکل بلندتر است سرویس‌دهی با مشکل مواجه شود.
*استفاده کنندگان از ریپیترهای غیرمجاز چه کسانی هستند؟
این روزها که بسیاری از امور به دلیل شیوع ویروس کرونا، الکترونیکی شده‌اند، کسب و کارهای اینترنتی هم رشد به شدت سریعی را تجربه می‌کنند. طبیعی است که از آنجا که این کسب و کارها وابسته به اینترنت هستند، بسیار به اینترنت باسرعت زیاد، علاقه مند هستند و بسیاری از آنها حتی به جای اینکه از سرویس اینترنت پرسرعت ثابت (ADSL) استفاده کنند علاقه دارند روی سیم کارت، اینترنت بسیار سریع داشته باشند. تقریبا حتی لپ تاپ از دور خارج شده است و همه کارها به موبایل منتقل شده است.
کمالی در توضیح اینکه بیشتر چه کسانی از ریپیترهای غیرمجاز استفاده می‌کنند؟ می‌گوید: شاهد هستیم که کسب و کارها و اماکن عمومی بیشتر از ریپیترهای غیرمجاز استفاده می‌کنند. امروز اغلب آنلاین شاپ‌ها دفتر یا آدرس رسمی ندارند، در زیرزمین در خانه یا در پارکینگ، دفتر کار خود را دایر می‌کند. این روزها کسب و کارها برای اینکه هزینه کمتری برای اجاره بدهند در واحدهای مسکونی در سطح شهر مستقر می‌شوند. دفتر کار مشاغل بسیاری در موارد زیادی در طبقه زیر زمین یا در پارکینگ است؛ مثل باشگاه‌ها و حتی بنگاه‌های معاملات ملکی. در طبقه زیر زمین یا پارکینگ سیگنال موبایل نداریم یا سیگنال ضعیف است. هزینه کم ریپیترهای غیرمجاز، افراد را تشویق می‌کند که برای خود آنتن شخصی مهیا کنند، غافل از اینکه ریپیترها، سرویس افرادی که در فضای باز شهری و در طبقات بالاتر هستند را دچار مشکل می‌کند.
اگرچه اغلب، شرکت‌ها و سازمان‌ها اقدام به نصب ریپیتر غیرمجاز می‌کنند؛ اما استفاده از ریپیترها در مواردی در خانه‌هایی که خانواده تمکن مالی دارد هم دیده شده است و استفاده کنندگان از ریپیتر غیرمجاز کاملا مشترک خانگی هستند؛ گاهی افرادی که تمکن مالی دارند علاقه دارند در هر قسمت خانه شان آنتن موبایل کافی باشد و دیگر به این نکته که ممکن است این کار روی دیگران اثر داشته باشد یا حتی روی سلامتی آنان اثر سوء داشته باشد استفاده می‌کنند.
*در چه مناطقی بیشتر از تقویت‌کننده استفاده میشود؟
به دلیل افزایش استفاده از اینترنت و نیاز به اینترنت با سرعت بالاتر، استفاده از ریپیتر در شهرهای بزرگ رو به افزایش است. این را کمالی می‌گوید. کمالی همچنین اضافه می‌کند که در تهران هم موارد استفاده از ریپیتر غیرمجاز زیاد است؛ شاید تا 3 هزار ریپیتر غیرمجاز در استان تهران داشته باشیم. فقط مدتی پیش در بازار تهران 30 دستگاه ریپیتر غیرمجاز شناسایی و جمع آوری کردیم. در 8 ماهه سال 99 حدود 500 ریپیتر در شهر تهران جمع آوری شده است.
تمرکز این دستگاه‌ها در مناطقی اداری و تجاری است؛ برای مثال در مناطقی مانند میدان هفتم تیر، میدان آرژانتین، خیابان قائم مقام، میدان ونک و بازار بزرگ شاهد استفاده بیشتر از ریپیترها هستیم.
*دستگاه‌های قیمت غیرمجاز چند؟
یکی از سوالات اولیه که به ذهن خطور می‌کند این است که قیمت ریپیترهای غیرمجاز چند است که استفاده از این ابزار غیرمجاز را ساده کرده است؟
با گشتی در فضای مجازی متوجه می‌شیم که با بودجه‌ای حدود 3 تا 4 میلیون تومان می‌توان یک ریپیتر غیرمجاز خریداری کرد که البته هزینه نصب و راه اندازی هم به آن اضافه میشود.
«محمدی»، یک کارشناس نصب ریپیتر مجاز درباره قیمت ریپیترهای مجاز و غیرمجاز به خبرنگار فارس، گفت: قیمت ریپیترهای غیرمجاز اگرچه بسته به نوسان نرخ دلار متفاوت است اما کمتر از 50 دلار تا 100 دلار است حدود 5 میلیون تومان میشود. قیمت ریپیترهای مجازی که توسط اپراتورها نصب میشود، به دلیل برخورداری از استانداردها و بسته به ویژگی‌ها تا 1500 دلار و حتی تا 10 برابر بیشتر از غیرمجازها است.
*ریپیرترهای چینی بلای جان موبایل ها
محمدی در پاسخ به این سوال که آیا این کالاهای غیرمجاز همه وارداتی هستند؟ گفت: ریپیترها همه چینی و وارداتی هستند. البته دیده شده که به صورت محدود نمونه هایی داخلی هم دارند.
*در چه صورت آنتن دیگران دچار اختلال میشود؟
ریپیترها نویزی را به سمت دکل اصلی ارسال می کنند که کیفیت پوشش دکل اصلی را کاهش می دهد. اگر ریپیترها غیرمجاز باشد در اکثر مواقع آنتن محیط اطراف را خراب می کند. مشکل شخص حل می شود اما آنتن همسایه ها مختل می شود.
کمالی درباره اینکه آیا قطعا ریپیترها سرویس دیگر مشترکان را خراب می کنند یا نه، اطلاعاتی فنی مفیدی ارائه می کند. او می گوید: ریپیترها کل باند فرکانسی را تقویت می کنند نه فقط باند موبایل را. در موضوع ریپیترها باید دو وجه را در نظربگیریم؛ نخست خرید دستگاه و دوم نصب آن. ریپیترهای غیرمجاز دارای قیمت پایین تر معمولا غیر استاندارد هستند و معمولا هم توسط افراد غیرمتخصص و بدون در نظر گرفتن مباحث فنی فرکانسی نصب می شوند و در نتیجه نصب آنها هم به صورت غیراستاندارد انجام می شود.
*آیا این دستگاه‌ها برای سلامتی مضر هستند؟
به گفته کمالی، این دستگاه ها بدون هیچ تنظیم خاصی سیگنال را می گیرند و تقویت می کند و هیچ کنترلی روی خروجی آن چه به سمت دکل و چه به سمت کاربر نیست. همچنین در این دستگاه ها از تجهیزات الکترونیکی بی کیفیت استفاده شده است. این تجهیزات بازاری هستند و فقط برای کسب سود فروخته می شوند و برای فروشنده ضرر و زیانی که به مصرف کننده و دیگران وارد می شود مهم نیست. اما از ریپیترهای مجاز که جزء تجهیزات اصلی اپراتورها هستند، بازدیدهای دوره ای انجام می شود.
*حق الناس شامل فرکانس نامرئی هم می شود
تجربه تیم شناسایی و جمع آوری ریپیترهای غیرمجاز اطلاعات جالبی را از این تخلف نامرئی به دست می دهد.
«تبریزی»، یک مهندس الکترونیک و عضو تیم شناسایی سیگنال های مخرب و مختل کننده است.
او درباره افرادی که از باند فرکانسی به صورت غیرمجاز استفاده می کنند، از عنوان تضییع کننده حق الناس استفاده می کند. او می گوید: این دستگاه ها از پهنای باند اپراتورها استفاده می کنند که مصداق حق الناس است. اپراتور موبایل فرکانسی را برای استفاده همه از دولت خریداری کرده و برخی آن را به صورت اختصاصی استفاده می کنند، خودشان سرویس می گیرند و سرویس دیگران را خراب می کنند.
*وقتی دولتی ها زورشان برای استفاده از ریپیترهای غیرمجاز زیاد است
با همه آنچه درباره جامعه استفاده کنندگان از تقویت‌کننده‌های غیرمجاز گفته شد، منطقی است که خانواده ها و شرکت‌های معمولی در ارتکاب این قبیل اقدامات غیرمجاز محتاط هستند و حتی در اغلب موارد دلیلی برای هزینه کرد در این زمینه نمی بینند، بنابراین به نظر می رسد جامعه هدف استفاده کنندگان از این دستگاه‌ها، افرادی هستند که قدرت بیشتری برای درگیر شدن با قانون را دارند.
تبریزی، در این باره می گوید: دولتی‌ها کمتر به سمت استفاده از ریپیترها رفته اند و به ترتیب بیشتر بخش خصوصی، تجاری، اداری و به ندرت مسکونی طالب این موضوع شده اند. اما با مواردی از تخلف دولتی ها رو به رو بوده ایم که اساسا اجازه ورود نمی دهند و مواردی که طولانی می شود اغلب مربوط به موارد دولتی است؛ برای مثال یک سفارتی در تهران اقدام به نصب ریپیتر غیرمجاز کرده بود و از طریق وزارت امور خارجه با چندین ماه ایمیل در نهایت توانستیم مشکل را حل کنیم.
*نصب تقویت‌کننده راه قانونی دارد؟
اما پس از طرح این موضوعات، این سوال مطرح می شود که در نهایت راه قانونی برای اخذ مجوز نصب ریپیتر وجود دارد؟ تبریزی، این طور به این سوال پاسخ می دهد: مجوزی برای نصب شخصی این تقویت‌کننده‌ها وجود ندارد و این کار فقط توسط اپراتور و در صورت نیاز انجام می شود و وقتی اپراتوری بنابر ضرورت ریپیتری نصب کند به دلیل با رعایت مسائل فرکانسی مربوط، اختلالی ایجاد نخواهد شد. مردم مشکل آنتن دهی خود را به اپراتور منعکس می کنند. اپراتور مشکل را بررسی می کند و اولویت با اصلاح ضعف آنتن دهی از طریق دکل های رسمی است. اگر امکان اصلاح با روش معمول نبود و تعداد کاربران در محیط مورد نظر، اپراتور را برای نصب ریپیتر مجاب کند، این دستگاه نصب خواهد شد. اغلب این مشکلات در طبقات منفی است که پوشش طبقات منفی در تعهد سرویس دهی اپراتورها نیست.
در حال حاضر هم برخی اپراتورها در اصلاح ضعف آنتن دهی، در جاهایی که ممکن باشد با بهینه سازی در حال رفع مشکل مشترک هستند و در جایی که مقدور نباشد، ریچیترهای غیرمجاز را جمع آوری و ریپیترهای مجاز نصب می کنند.
*چه کسی مسئول جمع آوری دستگاه‌های غیرمجاز است؟
تبریزی، می گوید: مسئول نهایی جمع آوری دستگاه های ریپیتر غیرمجاز، سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی در زیر مجموعه ارتباطات و فناوری اطلاعات است که با همکاری اپراتورها این کار را انجام می دهد.
سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی برای شناسایی و جمع آوری دستگاه‌های غیرمجاز از اپراتورها کمک می گیرد.
*جریمه استفاده از ریپیتر غیرمجاز چیست؟
این سوال را از تبریزی پرسیدیم.
او گفت: بسیاری از افرادی که اقدام به استفاده از ریپیتر غیرمجاز می کنند اساسا از غیر مجاز بودن آن اطلاع ندارند. به همین دلیل اپراتورها به دنبال رفتار سلبی در برخورد با استفاده کنندگان از دستگاه‌های غیرمجاز نیستند بلکه به دنبال حل مشکل آنان هستند.
اما در مواردی که استفاده کننده بر عمل خود اصرار دارد پرونده ها به بخش حقوقی ارجاع داده می شود. البته در این باره مشکل قانونی وجود دارد. در دهه 50 قانونی درباره رادیوهای آماتوری تدوین شد که هم اکنون هم همان قانون ملاک عمل است. قوانین و رقم جریمه به روز نشده و حتی کمتر از یک میلیون تومان است. طبیعی است که با توجه به تورم از سال 50 تاکنون جریمه ای هم اعمال شود چشمگیر و بازدارنده نیست. آیین نامه اجرایی این قانون می تواند بازنگری شود. فضای فرکانسی تهران بسیار پیچیده است و بخشی از مشکل به دلیل آگاه نبودن مردم است.