آینده اپل: همزیستی انسان و ماشین
در ابتدای شروع پاندمی کووید-۱۹، مهندسان اپل در اقدامی نادر تصمیم به همکاری با گوگل گرفتند. هدف این همکاری ساخت پلت‌فرمی بود که بتواند تعاملات فردی یک شخص را در سطح وسیعی از جامعه ردیابی کند. در واقع این سیستم اولین حرکت در مسیری محسوب می‌شد که در آن بتوان افراد ناقل بیماری‌ها را ردیابی کرد، افرادی که هیچ‌گونه علامتی از وجود بیماری از خود بروز نمی‌دادند.
این پروژه با سرعت سرسام‌آوری تکمیل شد اما هنوز ارزش کاربردی ابزاری که توسعه‌یافته، اثبات نشده است. اپلیکیشن NHS Covid-۱۹ از این ابزار استفاده می‌کند، همین‌طور کاربران زیادی در سراسر دنیا هم آن را نصب کرده‌اند.
اما مشکل آنجاست که به‌دنبال برقراری قوانین قرنطینه در اکثر نقاط دنیا، برقراری تعاملات اجتماعی بین انسان‌ها دیگر مانند گذشته نیست و عموما به ندرت اتفاق می‌افتد و به همین دلیل امکان اثبات کارآیی واقعی این سیستم محدود شده است. از طرف دیگر، در کشورهایی که قدرت شیوع بسیار بالا و غیرقابل کنترل است، این سیستم قدرت زیادی ندارد که بتواند در نتیجه شیوع بیماری تاثیرگذار باشد.
اپلیکیشن NHS Covid-19 از نظر فنی هم با مشکلات دیگری روبه‌رو است. مثلا یکی از اصلی‌ترین اشکال‌های آن این است که روی گوشی‌های مدل قدیمی‌تر کار نمی‌کند یا تاثیر بدی روی عمر باتری دستگاه می‌گذارد. از جهت دیگر، انتقادی به این سیستم وارد شده که تاکنون به آن پاسخی داده نشده است: اگر شخصی بدون گوشی خود از خانه خارج شود چه؟ یکی از پایه‌ای‌ترین تنظیمات پیش‌فرض این سیستم بر این مبنا قرار گرفته که حرکات فرد، با استفاده از ردیابی گوشی وی، صورت پذیرد.
اپل مصون در برابر کرونا
امسال، سال خوبی برای شرکت‌های تکنولوژیک محسوب می‌شد که شرکت اپل هم یکی از آنهاست. قرنطینه‌های گسترده در بیشتر کشورهای دنیا باعث شد که مردم بیش از هر زمان دیگری به دستگاه‌های تکنولوژیک خود وابسته باشند. البته با آغاز شیوع کرونا تعدادی از کارخانه‌های اپل در چین برای مدتی بسته شدند و این موضوع روی راه‌اندازی خط تولید آی‌فون 12 تاثیر گذاشت و باعث شد تاریخ عرضه این محصول عقب بیفتد. با وجود این موضوع، درآمد اپل همچنان به رکوردشکنی خود ادامه داد. در سال‌جاری، ارزش این شرکت با افزایش 50 درصدی به 2 تریلیون دلار رسید و این شرکت همچنان به اندازه 400 میلیارد دلار از دومین شرکت بزرگ دنیا-مایکروسافت-با ارزش‌تر است.
آی‌فون یکی از کاربردی‌ترین ابزارهای زندگی روزمره بسیاری از مردم دنیاست که کمتر دستگاه دیگری با آن قابل مقایسه است. اپل بدون اینکه حتی کاربران بفهمند، توانسته مردم را تبدیل به ارگانیسم‌هایی کند که با تکنولوژی همزیستی دارند: نصف انسان- نصف ماشین. حالا کارهایی مانند جمع‌آوری لیست مخاطبان، قرار ملاقات‌ها و روزشمار تقویم از وظایفی است که به دستگاه‌هایمان محول شده است. حالا دیگر هیچ نیازی نیست که حقایق ابتدایی زندگی خود را به‌خاطر بسپاریم و تنها با یک اشاره از طریق دستگاه‌هایمان به آنها دسترسی داریم. اما بسیاری معتقدند که همراه داشتن یک گوشی هوشمند-یا یک اپل‌واچ که اطلاعات اساسی فیزیکی شما را ردیابی می‌کند- کاربران را به یک سایبورگ (موجودی با هر دو اجزای ارگانیک و مکانیکی) تبدیل می‌کند و به همین دلیل نسبت به محصولات آینده این شرکت چندان خوش‌بین نیستند.
عینک‌های هوشمند اپل- دستاوردی که تقریبا یک دهه میشود که درحال توسعه است-احتمالا به زودی در سال 2022 عرضه خواهد شد. این عینک‌ها باعث خواهد شد که از دید اپل به دنیا نگاه کنیم و عملا یک لایه دیجیتالی بین چشمان ما و دنیای واقعی قرار خواهد گرفت. از همین حالا فعالان و منتقدانی هستند که نگران مشکلات مربوط به حریم خصوصی هستند، مشکلاتی که ممکن است توسط دوربین‌های این دستگاه ایجاد شود. اما سوالات بنیادی‌تری نیز وجود دارد، مثلا اینکه ارتباط ما با چنین وسیله‌های تکنولوژیکی چگونه باید باشد، وسیله‌هایی که در هر ارتباط انسان‌ها با دنیای بیرون دخیل و شریک خواهند بود. سوالات این چنینی زیادی در ذهن شکل می‌گیرد که شاید زمانی برای آنها جواب پیدا کنیم که خیلی دیر شده باشد.
دیدن آینده از روی ساعت
واژه سایبورگ، خلاصه «cybernetic organism» اولین بار در سال 1960 توسط Manfred E Clynes و Nathan S Kline ابداع شد. تحقیقات این دو نفر روی پروازهای فضایی باعث شد به نتیجه جالبی دست پیدا کنند: اینکه چگونه ترکیب اجزای مکانیکی و ارگانیک می‌توانند به انسان کمک کنند تا بدن خود را با هر شرایطی که می‌خواهند سازگار کنند.
در دهه 1980 عباراتی همچون سایبرپانک ابداع شد؛ عباراتی که میزان هیجان نسبت به مفاهیم نوظهوری مانند اینترنت را نشان می‌داد. بروس استرلینگ نویسنده ژانر علمی -تخیلی و آینده‌گرا معتقد است: اگر دنبال یک سایبورگ در سال 2020 می‌گردید، اپل‌واچ را ببینید. این دستگاه یک مراقب پزشکی تمام عیار است. دستگاهی که حالا با تمام اپلیکیشن‌ها و برنامه‌های سلامت سازگار است.
اما واقعیت این است که اپل‌واچ شروع جذابی نداشت. شرکت اپل ابتدا سعی کرد اپل‌واچ را تحت عنوان یک دستگاه تکمیلی و وابسته به آی‌فون به کاربران معرفی کند اما این ساعت هوشمند بیشتر از جنبه ردیاب ورزشی مورد استقبال قرار گرفت و کمتر کسی با آن پیغام ارسال می‌کرد. چندی بعد در نسل بعدی این محصول، اپل تاکتیک خود را تغییر داد و بیشتر روی قابلیت‌های ردیابی و سلامتی این دستگاه تمرکز کرد.
حالا این ساعت هوشمند نه تنها می‌تواند ضربان قلب کاربر را اندازه بگیرد، بلکه سیگنال‌های الکتریکی بدن را نیز تشخیص داده و هرگونه ناهماهنگی را ردیابی می‌کند. اپل‌واچ می‌تواند میزان اکسیژن سطح خون را بسنجد، اگر در محیط پر سروصدایی باشید به شما اخطار صدمه به شنوایی می‌دهد. حتی اگر از جایی بیفتید و نتوانید بلند شوید، سیستم به‌صورت خودکار با اورژانس تماس می‌گیرد و همین‌طور علاوه بر اینها، مانند هر ردیاب ورزشی دیگر، فعالیت‌های ورزشی کاربر را دنبال می‌کند.
استرلیتنگ معتقد است، طیف عظیمی از سرویس‌های خدماتی پزشکی که زمانی جزو دسته داستان‌های علمی- تخیلی محسوب می‌شد، حالا تماما توسط یک ساعت هوشمند کوچک روی مچ، انجام می‌گیرد. او می‌گوید: در اجرایی شدن ایده‌های خلاقانه آینده‌گرا و علمی تخیلی، شرکت اپل سهم بزرگی بر عهده دارد.
سامانتا پین، مدیر ارشد اجرایی شرکت Open Bionics است؛ شرکتی که سازنده یکی از خلاقانه‌‌ترین ابداعات دهه اخیر است. او می‌گوید: «اپل با انجام آزمایش‌های فراوان و تلاش زیاد، بیشتر از هر شرکت دیگری به افزایش کیفیت تجربه کاربران بها می‌دهد.» خود شرکت Open Bionics که در سال 2014 پایه‌گذاری شد توانست یک دست روباتیک به نام Hero Arm را توسعه بدهد. این دست روباتیک با کمک تکنولوژی پرینت سه‌بعدی ساخته شد که نسبت به تکنولوژی پیشرفته‌ای که در آن استفاده شده، هزینه ساخت به مراتب کمی دارد.
خانم پین می‌گوید که دیگر شرکت‌های سازنده اعضای مصنوعی تلاش می‌کنند تا محصولی طراحی و تولید کنند که تا حد ممکن نقص عضو را بپوشاند، در این بین کارآیی عضو مصنوعی در اولویت نیست.
Open Bionics اما از یک دست مصنوعی رونمایی کرده که دقیقا مشابه دست مصنوعی شخصیت بازی ویدئویی Metal Gear Solid 7 -با ترکیب قرمز و مشکی- است؛ محصولی که باعث شده بسیاری از طرفداران حوزه علمی- تخیلی، حتی به فکر قطع دست خود و خرید این دست مصنوعی بیفتند!
اما جدا از حوزه محصولات علمی- تخیلی، بسیاری از افراد معلول هستند که به حیطه‌های تخیلی حوزه تکنولوژی چشم امید دارند.
مثلا کاربران آی‌فون کم‌شنوا یا ناشنوا که به ابزارهای کمک شنوایی احتیاج دارند، می‌توانند ابزارهای کمک شنوایی خود را با کمک بلوتوث به گوشی‌های خود متصل کنند. حتی می‌توانند گوشی‌های خود را یک میکروفون پرقدرت تبدیل کرده و از این طریق هنگام صحبت با دیگران کمترین مشکل را تجربه کنند.
خانم پین می‌گوید: «امروزه اکثر مردم دنیا گوشی هوشمند دارند که هر کدام از طریقی به تکنولوژی‌های روز دسترسی دارند. مردم بسیاری برای انجام امور روزمره به این ابزارهای تکنولوژیک وابسته‌اند.»
تکنولوژی علیه استفاده مضر از تکنولوژی
موسس فقید اپل، استیو جابز زمانی کامپیوترهای خانگی را به «دوچرخه‌های ذهن» تعبیر کرده بود، یعنی کاربر می‌تواند با تلاش به مراتب کمتری، نتایج بسیار بیشتری در اختیار داشته باشد.
این واقعیت در مورد مکینتاش سال 1984 صادق بود، اما گوشی‌های هوشمند امروزه به مراتب قدرت بیشتری دارند. آیا می‌توان ادعا کرد که ورود این دستگاهها در ثانیه به ثانیه زندگی بشر منطقی است؟
تیم کوک مدیرعامل اپل در سال 2019 گفته بود: «ما نمی‌خواهیم مردم دائما از گوشی‌های خود استفاده کنند. هدف ما این نیست. ما محصولاتمان را به امید آسان‌تر کردن و بهتر کردن زندگی بشر تولید می‌کنیم. هر کسی خودش به خوبی می‌فهمد که این حقیقت یعنی چه. مثلا برای من یک قانون وجود دارد، اگر من بیشتر از اینکه به چشمان یک انسان نگاه کنم، به گوشی خودم نگاه کنم، یعنی یک جای کار می‌لنگد.»
اپل البته قابلیت‌هایی با عنوان نظارت بر کارکرد دستگاه-Screen Time- معرفی کرده که می‌تواند برای حفظ تعادل در استفاده از دستگاه، به کمک کاربر بیاید. اما اپل تا کجا می‌تواند با قابلیت‌های خود وضعیت استفاده از گوشی را کنترل کند. این شرکت اخیرا تمرکز بیشتری روی محصولات حوزه واقعیت افزوده اعمال کرده، یک تکنولوژی که در دنیای واقعی منعکس میشود.
یکی از نمونه‌های ملموس این تکنولوژِی بازی «پوکمون گو» است که در سال 2016 معروف شد. البته اپل معتقد است که این تکنولوژی کاربردهای بسیار بیشتری دارد. مثلا اپلیکیشن‌های مسیریابی یا خرید آنلاین.
یک دستاورد تازه با هر محصول جدید
با هر آی‌فون جدیدی که معرفی میشود، اپل دستاوردهای تازه‌ای در دنیای تکنولوژی را رونمایی می‌کند. مثلا قابلیت Lidar که در آی‌فون‌ها و آی‌پدهای جدید معرفی شده، مدلی از تکنولوژی است که می‌تواند به اندازه‌گیری صحیح مکانی که کاربر در آن قرار دارد، کمک کند.
اواخر سال 2019 اعلام شد که ایده عینک‌های هوشمند اپل همچنان درحال توسعه است. ظاهرا به دلیل شیوع پاندمی در دنیا عرضه این محصول به تعویق افتاده ولی به زودی احتمالا آن را خواهیم دید.
اپل ظاهرا دو دستگاه از سری عینک‌های هوشمند معرفی خواهد کرد که نام‌های استعاری N301 و N421 دارند. محصول دوم، به‌گونه‌ای طراحی شده که رزولوشن فوق‌العاده بالا داشته و کاربر با استفاده از آن به سختی بین اجسام دنیای واقعی و خیالی تمییز قائل خواهد شد. این محصول کاربردهایی فراتر از بازی‌های کامپیوتری دارد و می‌توان با استفاده از آن اپلیکیشن‌های خلاقانه فراوانی توسعه داد.
پیش‌بینی میشود N421 سال 2023 معرفی شود. این محصول تحت عنوان «عینکی سبک مجهز به AR» توصیف شده است.
البته اپل اولین شرکتی نیست که چنین دستگاهی را توسعه داده است اما مانند همیشه محصولاتی که این شرکت طراحی می‌کند می‌تواند نقطه عطفی در آن حیطه از تکنولوژی هم محسوب شود. مثلا پروژه Google Glass که پس از سروصداهای زیاد با شکست روبه‌رو شد اما امید شرکت‌های بزرگ تکنولوژیک از عینک هوشمند از بین نرفته و همچنان مشتاق ادامه این مسیر هستند. عینک هوشمند Amazon Echo Frames اخیرا معرفی شده و در واقع یک دستگاه مجهز به دستیار هوشمند الکسا است. به علاوه خود شرکت گوگل نیز جدیدا یک شرکت سازنده عینک هوشمند را در ماه ژوئن سال‌جاری خریداری کرده است.
اپل و فیس‌بوک هر دو قصد دارند عینک‌های هوشمند خود را طی دو سال آینده معرفی کنند و انتظار می‌رود که هر دو شرکت، در این حیطه، نتیجه‌های موفق‌تر از رقبای خود ارائه کنند.
اما با هر بار معرفی یک محصول جدید تکنولوژیک، چالش‌های جدیدی نیز روبه‌روی کاربران قرار خواهد گرفت. آیا چنین عینک‌هایی برای کودکان حاضر در یک کلاس درس مناسب است؟ زیرا درحال‌حاضر دانش‌آموزان حتی اجازه بردن گوشی‌های همراه خود به داخل کلاس را ندارند چه برسد به عینک‌های هوشمند.
یک برنامه‌نویس به نام آدرین هان، که توسط گوگل دعوت به همکاری شده می‌گوید: «واقعا نمی‌توان قبل از اینکه این محصولات برای عموم عرضه شوند، به تمام جنبه‌های استفاده از آن واقف بود. اما چنین تکنولوژی‌ای می‌تواند اطلاعات دنیای واقعی را مخدوش کند که این مخدوش‌سازی واقعیت ممکن است نتایج وحشتناکی در پی داشته باشد. رویایی که شاید تبدیل به یک کابوس شود.»
عینک‌های هوشمند می‌تواند هر فرد را تبدیل به یک دوربین نظارتی CCTV کند و در مورد داده‌هایی که این دستگاهها مخابره می‌کنند، امکان سوءاستفاده‌های وحشتناکی وجود دارد. هان می‌گوید: «همان‌طور که امروز نمی‌توانیم گوشی‌های هوشمند را کنار بگذاریم، در سال 2035 هم نخواهیم توانست در مقابل عینک‌های هوشمند بایستیم. این دستگاهها خیلی زود جزئی جداناپذیر از زندگی روزمره مردم دنیا خواهند شد.
اما حتی اگر شرایط دنیا به‌گونه‌ای باشد که بتوان به شرکت‌های سازنده این دستاورد نوین اعتماد کرد، سوالی که پیش می‌آید این است که آیا می‌توانیم به خودمان اعتماد کنیم؟ روابط و تعاملات اجتماعی بعد از همه‌گیری استفاده از عینک‌های هوشمند به چه شکل خواهد بود؟ امروز حتی نمی‌توانیم گوشی‌های خود را لحظه‌ای زمین بگذاریم، با دستگاه‌های قدرتمندتر و پیچیده‌تر دیگر، چه آینده‌ای در انتظار ماست؟