آذری جهرمی: نمی‌دانم چرا تلگرام هنوز فیلتر است / برای حمایت از استارتاپ‌ها راهکاری کارآمدتر از بورس نداریم
وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات بابیان اینکه نمی‌دانم چرا تلگرام در کشور هنوز فیلتر است گفت: من آنچه باید بگویم را گفته‌ام. گفته‌ام که این فرآیند از دید من منطقی نیست. وظیفه دارم پیگیری کنم و پیگیری هم خواهم کرد. ولی وقتی سیکل تصمیم‌گیری جای دیگری است و به من و هر وزیر دیگر ارتباطی ندارد چه بگویم. بارها گفته‌ام مسئول فیلترینگ در کشور کمیته تعیین مصادیق و دستگاه قضایی است.
به گزارش مرکز روابط عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، محمدجواد آذری جهرمی در ابتدای برنامه صندلی داغ رویداد یلدای استارتاپی در پاسخ به این سؤال که سال آینده همین موقع کجا خواهد بود گفت: سال بعد هم تلاش می‌کنم که در کنار دوستان استارتاپی باشم.
قانون مجلس را متناسب با شرایط جامعه نمی‌دانم
وی درباره اینکه سال بعد استارتاپ می‌زند یا رئیس‌جمهور میشود گفت: من برنامه‌ای برای ریاست جمهوری نداشتم ولی مجلس در بررسی‌های خود سن نامزدی را ۴۰ سال تعیین که طبیعتاً من شرایطش را نخواهم داشت. در همین زمینه دوستان شوخی می‌کنند که اگر مجلس در ادامه روند این رسیدگی اول اسم فرد را هم تعیین می‌کردند شرایط راحت‌تر بود.
وزیر ارتباطات افزود: ولی به نظرم قانون مجلس متناسب با شرایط جامعه نبود و این قانون را متناسب با سیاست‌گذاری مقام معظم رهبری در گام دوم انقلاب هم نمی‌دانم. احساس می‌کنم برخی دنبال جوان دنباله‌رو هستند تا جوان پیشرو. گام دوم انقلاب و تأکیدات رهبر معظم انقلاب به سمت پیشروی جوانان بود نه دنبال‌روی جوانان.
وی ادامه داد: درهرصورت به‌واقع برنامه‌ای برای ریاست جمهوری نداشتم و به آن‌هم فکر نمی‌کردم. البته این را هم نمی‌دانم در آینده استارتاپ راه‌اندازی خواهم کرد یا نه و این بستگی به شرایط آینده دارد؛ بنابراین فکر می‌کنم که سال آینده نیازمند این هستم جمع‌بندی‌هایی در برخی موضوعات داشته باشم و در برخی حوزه‌ها نیازمند تقویت بیشتر هستم که باید روی آن مطالعه کنم.
مقصود از جوانی کنید خسته نشدن جوانان بود
وزیر ارتباطات درباره اینکه چه طور باید جوانی کرد به‌ویژه در شرایط کنونی گفت: این مطلب که من با عنوان «جوانی کنید» منتشر کردم و خیلی هم چالش‌برانگیز شد، مقصودش این بود که جوانان تلاش کنند و خسته نشوند و از پا ننشینند. من این حرف را ۱۶ آذر و روز دانشجو خطاب به دانشجویان گفتم و بحثم این بود که عده‌ای دوست دارند شما را پیر نگه‌دارند ولی شما جوانی کنید و از پا ننشینید.
آذری جهرمی در ادامه درباره سخنرانی دو سال پیش خود در یلدای استارتاپی و اینکه آیا دعاهای آن نشست یعنی «دور شدن سایه انحصار از بازار استارتاپ‌ها، رانتی نشدن اقتصاد استارتاپ‌ها و دور شدن سایه شکایت و فیلتر از سر کسب‌وکار» محقق شده است گفت: به نظرم اکوسیستم باید نظر دهد که ما در این عرصه موفق بوده‌ایم یا نه. ما یک برنامه‌ای در ابتدای دوره وزارت دادیم و گفتیم ایده ما بر این است که در این دوره ساختار استقرار اکوسیستم را محقق کنیم به‌گونه‌ای که ۵ یونیکورن به‌عنوان لکوموتیو در جلو قرار بگیرد و یک قاعده ۲۰ هزار استارتاپی خرد هم در کف بازار وجود داشته باشد که شروع کنند به ساختن هرم اکوسیستم استارتاپی ایران.
وی افزود: تغییر نرخ دلار اثر خیلی زیادی روی اکوسیستم ما گذاشت و ارزش خیلی از شرکت‌ها را پایین آورد. اگر با چالش نرخ دلار مواجه نبودیم ما حتماً امروز ۵ یونیکورن خود را داشتیم. البته امروز یک شرکت به سطح یونیکرون رسیده و ۴ یا ۵ شرکت هم به دنبال این هستند که سایز ارزشی خود را از ۵ هزار میلیارد تومان بالاتر ببرند.
وزیر ارتباطات ادامه داد: بنابراین لکوموتیوها درست تشکیل‌شده است؛ اما در قاعده ما به دنبال ۲۰ هزار استارتاپ بودیم درحالی‌که آنچه تاکنون در نوآفرین ثبت‌شده ۵ هزار استارتاپ است یعنی قاعده به‌صورت کامل استقرار پیدا نکرده است.
اقتصاد ناسالم ارزش‌افزوده را از بین بردیم
وی در ادامه بابیان اینکه پیش‌ازاین اکوسیستم آفت‌زده شده بود و آفتی داشت به اسم ارزش‌افزوده گفت: پول‌هایی وارد می‌شد که پول‌های درستی نبود. ۲ هزار ۲۰۰ میلیارد تومان گردش ارزش‌افزوده داشتیم. امسال این رقم به ۴ میلیارد تومان رسیده است؛ یعنی کل داستان ارزش‌افزوده را جمع کردیم. هیچ وزیری نمی‌آید اقتصادی به این بزرگی را به دلیل خطاها و اشتباهات از بین ببرند اما این کار را کردیم چون فضای انحصار و رانت بود.
آذری جهرمی با اشاره به وجود انحصار در تبلیغات گفت: یادتان هستند تبلیغات چه وضعیتی داشت. آن‌قدر انحصار تبلیغات بزرگ بود که صاحب آنتن هم می‌ترسید تحت پیگرد قرار گیرد. آن قرارداد خاتمه پیدا کرد. آن شرکت منحل شد هرچند هزینه زیادی برای من داشت ولی به نظرم یک شجاعت و جدیت می‌خواست تا این وضعیت را جمع و سایه ناسالمی را از اکوسیستم دور کند.
وی افزود: ما در حوزه تأمین منابع مالی هم همین وضعیت را داشتیم. خود دانش‌بنیان‌ها یک نوع رانت رسمی بود. اکوسیستم به لکوموتیو نیاز داشت ولی آن‌ها که کف قاعده هستند هم نیازمند حمایت بودند. طرح نوآفرین ما باهدف تحقق عدالت ایجاد شد، توزیع عادلانه رانت برای اینکه شرکت‌ها بتوانند با حمایت بزرگ شوند.
امروز دیگر دولت شاکی استارتاپ‌ها نیست
وزیر ارتباطات ادامه داد: فیلتر هم‌داستان تلخی بود. استارتاپ بناست تخریب خلاق کند و سنت‌هایی که دیگر کارکرد ندارند را از بین ببرد و ساختار جدید ایجاد کند؛ اما در برابر این تخریب خلاق مقاومت وجود دارد و بیشترین حجم مقاومت هم از دستگاه اجرایی است. ما مصوبه گرفتیم و امروز دیگر دولت شاکی استارتاپ‌ها نیست و کسب‌وکاری را نمی‌بندد. روز قبل از اینکه از دولت مصوبه بگیریم ۱۲۸ شرکت حوزه حمل نقل با یک شکایت وزارت راه تعطیل کرده بودند که امروز چنین شکایت‌هایی جمع شده است. پس ما در این حوزه تلاش کردیم هزینه هم داده‌ایم و من خوشحالم که اکوسیستم استقرار پیداکرده است.
وی تصریح کرد: من در مجلس جمله معروفی گفتم که بعد انعکاس پیدا کرد. گفتم زمانی برقراری ارتباطات از دیدگاه امنیتی یک تهدید محسوب می‌شد اما امروز قطع ارتباطات تهدید امنیتی محسوب میشود. این تغییر پارادایم است.
وی درباره اینکه چرا شرکت‌های استارتاپی نمی‌توانند وارد بورس شوند گفت: در این رابطه دو بحث وجود دارد یکی بحث دارایی‌های نامشهود است که مقداری بورس روی ارزش و برآورد شرکت‌ها حساس است. این بحث منطقی است که برای شناخت دارایی‌های نامشهود هم راه‌حلی وجود دارد و میشود دستورالعمل برای آن ارائه کرد که اتفاقاً ما این کار را کرده‌ایم و با شرکت بورس همکاری کرده‌ایم تا این مباحث را بتواند دسته‌بندی کند.
برخی در کشور از سرمایه‌داران بزرگ می‌ترسند
وزیر ارتباطات افزود: بحث دیگر بر می‌گردد به نوع نگرانی که بعضی از دستگاه دارند نسبت به بزرگ شدن شرکت‌هایی که وابستگی به نهادهای حکومتی ندارند. برخی در کشور از سرمایه‌داران بزرگ می‌ترسند. این‌یک بحث سنتی در ایران است که از قبل بوده و اکنون نیز وجود دارد. کسی که می‌خواهد بزرگ باشد طبیعتاً باید متصل باشد. کسی که متصل شود کارش پیش می‌رود کسی که متصل نشود کارش پیش نمی‌رود.
آذری جهرمی ادامه داد: برخی از نگرانی‌هایی هم در ارتباطات با سرمایه‌گذاری خارجی و گیرهای امنیتی وجود دارد. نمی‌توانم درباره اینکه این نگرانی‌ها به‌جاست یا خیر اظهارنظری کنم اما همه تلاش حکومت‌ها بزرگ کردن اقتصادشان برای ایجاد رفاه مردمشان و اعتلای نامش کشورشان در منطقه و جهان است. جنگ‌های زیادی در جهان میشود برای اینکه اقتصاد کشورشان را بزرگ کنند بنابراین هر چیزی که جلوی بزرگ شدن اقتصاد را بگیرد امر مطلوبی نیست.
وی تصریح کرد: جلسات متعددی برای ورود شرکت‌ها به بورس برگزارشده است چالش‌ها و دعواهایی را شاهد بوده‌ایم. باید بپذیریم که این اکوسیستم دارد تغییر ایجاد می‌کند. برخی رویکردهای سنتی سابق در حال تغییر هستند که این تغییر و تحول به نفع همه است. این مقاومت باید به‌تدریج شکسته شود و امیدواریم که شرکت‌ها بتوانند زودتر وارد بورس شوند چون ما برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی به دلیل تحریم و برخی نگاه‌ها با محدودیت مواج‌هایم و برای حمایت از استارتاپ‌ها راهکاری ساده‌تر و کارآمدتر از بورس وجود ندارد.
وزیر ارتباطات درباره اینکه چرا در ایران دولتی‌ها می‌خواهند شرکت‌ها و استارتاپ‌ها را رهبری کنند گفت: دلیلش شیوه حکمرانی است. ما برای اداره کشور و اقتصاد یا باید فرمان دست خودمان باشد که به این شیوه اعتماد داریم؛ یا بایستی فرآیندها را قانون‌گذاری کنیم و روی قانون‌گذاری نظارت کنیم.
وی افزود: خیلی با دو مقوله مدیریت از طریق سهامداری یا مدیریت از طریق قانون‌گذاری آشنا نیستیم. فقط می‌خواهیم فرمان دست خودمان باشد. دولت‌ها برای استقرار هزینه زیادی می‌کنند و طبیعتاً علاقه‌مندند کسانی که نزدیک به خودشان هستند را مستقر کنند و اگر رگولاتور باشند نمی‌توانند این استقرارها را انجام دهند.
آذری جهرمی ادامه داد: این چرخه و نوع حکمرانی ماست. می‌بینم در دوره‌های مختلف همین اتفاق می‌افتد. درصورتی‌که در کشورهای دیگر این‌گونه نیست. آنجا دولت رگولاتور است. در عصر اقتصاد دیجیتال دولت‌ها علاوه بر رگولاتوری باید توانمندسازی هم بکنند.
خجالت می‌کشم وقتی نتوانم خواسته مردم را تأمین کنم
وزیر ارتباطات در ادامه پس از پخش تصاویری از وضعیت نامناسب تحصیل دانش‌آموزی در سیستان بلوچستان که به دلیل نبود اینترنت در محل زندگی ناچار بود روزها خود را به بالای تپه‌ای برساند، در پاسخ به این سؤال که «کی از مردم خجالت کشیده‌اید» گفت: وقتی نتوانم خواسته مردم را تأمین کنم خجالت می‌کشم؛ اما الزاماً با پول داشتن همه‌چیز درست نمی‌شود در کنار پول باید عقل هم وجود داشته باشد.
وی افزود: برنامه ششم توسعه به وزارت ارتباطات تکلیف کرده است تا پایان برنامه ۸۰ درصد روستاهای بالای ۲۰ خانوار را به اینترنت پرسرعت وصل شود. وقتی وزیر شدم کمتر از ۴ هزار روستا اینترنت داشتند. در ابتدای دولت تدبیر و امید تقریباً تعداد روستاهای متصل صفر بود. یادتان هست که چه های‌وهویی راه افتاد که چرا اینترنت را به روستاها می‌برید. الان فضا این است که چرا ۹۵ درصد روستاها متصل هستند و این عدد به ۱۰۰ درصد نرسیده است.
آذری جهرمی ادامه داد: امروز نزدیک به ۴۰ هزار روستا به اینترنت پرسرعت متصل شده‌اند. ۵ هزار روستا هنوز متصل نیستند و تک‌تک بچه‌های آن روستاها را بچه‌های خودمان می‌دانیم. من خوشحالم که این پرادایم عوض‌شده است؛ پارادایمی که رفتن اینترنت به روستا را برنامه ۲۰۳۰ می‌دانست، امروز تبدیل‌شده است به پارادایمی که چرا تمام روستاها متصل نیستند.
وی تصریح کرد: ما یک برنامه فشرده گذاشته‌ایم که تا پایان سال همه روستاها را متصل کنیم. کل کشور وضعیت مطلوبی دارد جز چند استان. یکی از استان‌هایی که خیلی عقب‌ماندگی دارد سیستان و بلوچستان است. ما در یک عملیات میدانی به استان می‌رویم تا مشکل ارتباطات را حل کنیم. امیدوارم تا پایان سال همه روستاها را بتوانیم متصل کنیم تا دیگر شرمنده مردم نباشیم.
مشکل خیلی جدی در ارتباط با کیفیت اینترنت وجود ندارد
وزیر ارتباطات در ادامه درباره ادعای پایین بودن کیفیت اینترنت در کشور گفت: ما شاخص کیفیت در شبکه را مرتب و به‌صورت آنلاین رصد می‌کنیم. انصافاً مشکل عمومی در شبکه کشور وجود ندارد. البته ممکن است یک سایت موبایل برقش قطع شود و کیفیت یک منطقه افت کند. بعضی‌اوقات هم وقتی‌که تلگرام خودش از دسترس خارج میشود بدوبیراهش را نثار ما می‌کنند که این خصلت در دسترس بودن است. من ناراحت نیستم و خوشحالم که در دسترس هستم.
وی افزود: بنابراین مشکل خیلی جدی در ارتباط با کیفیت اینترنت نداریم؛ اما یک مسئله را باید بپذیریم که ما زیرساخت توسعه اینترنت خانگی‌مان در کشور خوب نیست. زیرساخت موبایلمان خیلی خوب است منتها اتفاقی که می‌افتد بار کمبودهای شبکه ثابت روی موبایل می‌آید و این باعث میشود که شبکه موبایل دچار افت میشود.
آذری جهرمی ادامه داد: این مسئله کلانی است که ایراد آن به وجود انحصار در مخابرات بازمی‌گردد و بارها درباره آن صحبت کرده‌ایم. خوشبختانه لایحه‌ای با دو فوریت در حال آماده شدن است تا ماه آینده به مجلس ارسال می‌کنیم تا از شر انحصار مخابرات راحت شویم.
نمی‌دانم چرا تلگرام هنوز فیلتر است
وی در ادامه درباره اینکه چرا وزیر ارتباطات هم شاکی فیلترینگ به‌ویژه فیلتر تلگرام است درحالی‌که خود او باید پاسخگو باشد گفت: نمی‌دانم چرا تلگرام باید هنوز در کشور فیلتر باشد، اظهارنظر من درباره رفع فیلتر آن از ابتدا شفاف بود و البته هزینه‌های زیادی برای من داشت. ولی واقعیت این است که یکجاهایی وقتی وزیری را مسئول می‌دانیم باید در نظر گرفت که آن وزیر حیطه عملکردش قانون است. امروز مثلاً ویدئویی در شبکه‌های اجتماعی منتشرشده که یک پسری صحبت‌های ناشایستی را مطرح می‌کند که با انتشار آن شروع کرده‌اند به وزیر ارتباطات فحش دادن.
وزیر ارتباطات افزود: آیا وزیر ارتباطات مسئول فرهنگ و تربیت است یا مسئول فیلتر؟ وزیر ارتباطات در اصل مسئول وصل اینترنت است. اگر عده‌ای خواستار فیلتر کردن شبکه اجتماعی هستند باید بدانند مسئولش وزیر ارتباطات نیست و باید مطالبه خود را جای دیگری دنبال کنند. همچنین اگر یک خانواده‌ای در نظام تربیتی مشکل دارد ربطی به وزیر ارتباطات ندارد.
وی ادامه داد: من آنچه باید بگویم را گفته‌ام. گفته‌ام که این فرآیند از دید من منطقی نیست. وظیفه دارم پیگیری کنم و پیگیری هم خواهم کرد. ولی وقتی سیکل تصمیم‌گیری جای دیگری است و به من و هر وزیر دیگر ارتباطی ندارد چه بگویم. بارها گفته‌ام مسئول فیلترینگ در کشور کمیته تعیین مصادیق و دستگاه قضایی است.
امروز نهادهای انقلابی هم در راستای نهضت استارتاپی حرکت می‌کنند
وزیر ارتباطات در جمع‌بندی سخنانش در این صندلی داغ گفت: یادتان هست سال ۹۶ علیه استارتاپ‌ها شب‌نامه پخش می‌کردند و آن‌ها را عامل نفوذ می‌خوانند و حتی استارتاپ ویکندها را برهم می‌زدند؟ امروز می‌بینیم که نهادهای انقلابی هم در راستای نهضت استارتاپی و راه‌اندازی وی سی حرکت می‌کنند. این‌یک تغییر انگاره بزرگ است. این ماندگار خواهد بود.
وی افزود: یادتان هست یک کسب‌وکار استارتاپی که می‌رفت در شهرستان و یا شهر دیگری و می‌خواست کسب‌وکاری را تغییر دهد با چوب و چماق سنتی‌ها مواجه می‌شد؟ امروز در شرایط کرونا همان‌ها دست به دامن استارتاپ‌ها هستند. این هم یک تغییر انگاره بزرگ است.
آذری جهرمی در خامه گفت: یک روزی خیلی‌ها مخالف VOD ها بودند، اما می‌بینیم که آن‌ها امروز ویدئوهایی با آش و شکلات درست می‌کنند و بر بستر VOD های کشور آن را توزیع می‌کنند. چون به این جمع‌بندی رسیده‌اند که ساختار سنتی دیگر کار نمی‌کنند و باید در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی حضورداشته باشند.