انتخاب اجباری خریداران بازار تلویزیون
به‌رغم آنکه افزایش قیمت ارز و لغو حضور رسمی برندهای خارجی در بازار کشور، فرصت قابل‌توجهی برای تولید محصولات دیجیتالی ساخت داخل، به‌خصوص در حوزه لوازم صوتی‌تصویری فراهم کرده، اما رفتار مصرف‌کنندگان نشان می‌دهد شرکت‌های داخلی نتوانسته‌اند آنچنان که باید، رضایت مصرف‌کنندگان را جلب کنند. این نشان می‌دهد توسعه تولید داخلی و ایجاد اعتماد در خریداران به چیزی فراتر از حذف رقبای خارجی نیازمند است.
در گردشی که در بازار لوازم صوتی‌تصویری کشور داشتیم، گلایه اصلی مصرف‌کنندگان و فروشندگان، کیفیت پایین کالاهای تولید داخل است. فروشندگان بازار لوازم صوتی‌تصویری کشور به تمایل اکثریت خریداران به خرید برندهای خارجی اشاره می‌کنند و معتقدند کسانی که به دلایل مختلفی تلویزیون یا دیگر لوازم صوتی‌تصویری ایرانی می‌خرند، رضایت چندانی از کارکرد، کیفیت و خدمات پس از فروش این محصولات ندارند.
کاهش شدید تقاضا در پی افزایش قیمت‌ها
فعالان بازار لوازم صوتی‌تصویری می‌گویند طی دو سال اخیر به‌دلیل افزایش یکباره قیمت کالاها با گران شدن دلار، تقاضا در بازار، کاهش بسیار زیادی داشته است. مشاهدات نشان می‌دهد اکنون بیش از 50 درصد کالاهای موجود در بازار متعلق به برندهای خارجی است که عمدتا از طریق قاچاق وارد کشور می‌شوند. محمدرضا شهیدی، دبیر انجمن تولیدکنندگان لوازم صوتی تصویری، با تایید اینکه اکنون بیش از نیمی از کالاهای این گروه محصولی از طریق قاچاق وارد کشور میشود گفته است: با وجود آنکه این محصولات اقلام حجیمی هستند، ولی مشاهده میشود که به راحتی از طریق قاچاق وارد کشور و به وفور در بازار یافت می‌شوند. وی در ادامه افزوده است: دو سال پیش تنها 10 تا 15 درصد از کالاهای صوتی‌تصویری بازار قاچاق بودند، ولی اکنون با خروج برندهای ال‌جی و سامسونگ، این میزان به 50 درصد رسیده است. ازآنجاکه این برندها طرفدارانی در کشور دارند، به‌نظر می‌رسد بازار قاچاقچیان و دلالان بیش از پیش داغ شده و می‌توان گفت منفعت اصلی خروج این برندها به وارد‌کنندگان قاچاقی این محصولات و واسطه‌های آنها در بازار رسیده است.
برآورد فروشندگان کالاهای صوتی‌تصویری کشور از تمایل خریداران این بازار، حاکی از آن است که بیش از نیمی از خریداران، خرید کالاهای خارجی مانند ال‌جی، سامسونگ و سونی را به تولیدات داخل ترجیح می‌دهند. علی خسروی، از فروشندگان بازار لوازم صوتی‌تصویری کشور در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» می‌گوید: متاسفانه با توجه به اینکه برندهای خارجی دیگر در کشور نمایندگی رسمی ندارند و نیاز کالای خارجی بازار از طریق واردات غیرقانونی تامین میشود، فرصت‌های بسیاری برای سوءاستفاده‌گران ایجاد شده و کالاهای فیک را با نام برندهای معروف خارجی به خریداران می‌فروشند. خسروی می‌افزاید: اکنون تقاضا در بازار در پایین‌ترین حد سال‌های اخیر است و مردم از قدرت خرید چندانی برخوردار نیستند. وی می‌گوید: خریدهایی از نوع تعویض مدل تلویزیون توسط خانواده‌ها به حداقل رسیده و عمدتا تنها افرادی که مجبور به خرید کالایی هستند به بازار مراجعه می‌کنند.
احسان خوش‌سیرت، از دیگر فعالان بازار صوتی‌تصویری کشور نیز در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» می‌گوید: با آنکه انتظار می‌رود خرید کالاهایی مانند تلویزیون‌های تولید داخل، مزیتی مانند قیمت کمتر را برای مصرف‌کنندگان ایجاد کند، اما مشاهده میشود گاهی قیمت برخی مدل‌های محصول یک برند خارجی، از مدل‌های مشابه تولید داخل آن پایین‌تر یا هم‌قیمت است؛ که عمدتا در چنین مواقعی خریداران در انتخاب، کالای خارجی را ترجیح می‌دهند. به‌نظر می‌رسد علت اختلاف قیمتی کم کالای صوتی‌تصویری تولیدکنندگان داخلی با برندهای خارجی را باید در ارز مصرفی تولیدکنندگان جست. دبیر انجمن تولیدکنندگان لوازم صوتی و تصویری معتقد است، ارز مورد استفاده قاچاقچیان، از ارزی که به تولیدکنندگان تخصیص داده میشود ارزان‌تر است و همین باعث میشود گاهی قیمت کالاهای مشابه از برندهای خارجی، ارزان‌تر از همان کالای تولید داخل باشد.
علت بی‌میلی خریداران به تولیدات داخل
خروج برندهای مطرحی مانند ال‌جی و سامسونگ از کشور طی سال اخیر، فرصت بسیار خوبی برای تولیدکنندگان ایرانی بود تا بتوانند ذهن مصرف‌کننده ایرانی را به خرید کالای داخلی سوق دهند؛ اما شواهد حاکی از آن است که تولیدکنندگان داخلی چندان از این فرصت استفاده نکرده و حتی خریدهایی از کالاهای ایرانی که گاه از سر اجبار و در پی شرایط خاص ورود کالاهای خارجی به کشور بوده‌اند، مصرف‌کنندگان را از لوازم خانگی تولید داخل دلسرد کرده است. این نشان می‌دهد لزوما خروج برندهای مشهور از بازار به معنای فرصت مناسب برای رشد برندهای داخلی نیست و بیش از آن آمادگی صنعت داخلی برای تولید مهم است که شرایط خود را می‌طلبد. خسروی با اشاره به اینکه درحال‌حاضر عموما قیمت کالایی مثل تلویزیون در برندهای خارجی با برندهای تولید داخل تفاوت چندانی ندارد می‌گوید: با وجود آنکه کالاهای ایرانی ضمانت‌های دوساله و خدمات پس از فروش دارند، اما مصرف‌کننده ایرانی چندان اقبالی به خرید تلویزیون‌های تولید داخل ندارد. زیرا زمانی که یکی از آشنایان فرد از کیفیت پایین ارائه خدمات پس از فروش تلویزیون‌های ایرانی یا خرابی‌های مکرر این محصولات می‌گوید، خریدار عطای داشتن آپشن خدمات پس از فروش را به لقایش می‌بخشد و ترجیح می‌دهد از همان برند خارجی که امتحان خود را پس داده با قیمتی بالا خرید کند. وی می‌افزاید: بی‌اعتمادی و دلسردی از کیفیت کالاهای صوتی‌تصویری تولید داخل به حدی است که حتی خریدار با وجود ریسک‌های وجود کالاهای خارجی تقلبی در بازار، گاهی حاضر میشود آن برند خارجی را بدون ضمانت و نبود هیچ نمایندگی رسمی در کشور بخرد.
این فعال بازار صوتی‌تصویری کشور معتقد است با وجود آنکه چنین انتخاب‌هایی تلخ است اما باید به مصرف‌کننده نیز حق داد. وی می‌گوید: درحال‌حاضر قیمت حداقلی یک کالای صوتی‌تصویری مانند تلویزیون، معادل حقوق دو ماه یک کارمند است و فردی که برای تامین این کالا چنین هزینه‌ای متحمل میشود، شایسته دریافت یک کالا با‌کیفیت پایین و خدمات پس از فروش نامناسب نیست. براساس قیمت‌های ارائه شده از سوی فروشندگان لوازم صوتی‌تصویری، قیمت یک تلویزیون 43 اینچ از برندهای ایرانی مانند دوو، ایکس‌ویژن و… چیزی در حدود 5 میلیون و 50 اینچ حدود 7 میلیون تومان است. قیمت معمول یک تلویزیون 43 اینچ سونی حدود 9 میلیون تومان، سامسونگ حدود 7 میلیون و ال‌جی حدود 8 میلیون تومان است. فروشندگان لوازم صوتی می‌گویند: گاهی قیمت یک تلویزیون با ابعاد مشخص، در برندهای ایرانی و خارجی تفاوت فاحشی ندارد ولی عمدتا انتخاب نهایی مصرف‌کنندگان کالای خارجی است.
آسیب فروشندگان از گرانی‌ها
گشت و گذار در بازار لوازم صوتی تصویری و صحبت با فروشندگان و مسوولان اتحادیه، نشان می‌دهد که این صنف در دو سال اخیر دیگر مانند گذشته حال و روز خوبی ندارد. فروشندگان این بازار معتقدند کاهش شدید تقاضای مردم در پی گرانی‌ها، بیشترین آسیب را به این صنف زده است. ابراهیم درستی، رئیس اتحادیه فروشندگان لوازم صوتی تصویری در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» می‌گوید: با وجود آنکه اکنون در بازار لوازم صوتی‌تصویری کشور، به میزان کافی کالا وجود دارد، اما به واسطه وابستگی اقلام این بازار به دلار، قیمت محصولاتی مانند تلویزیون شدیدا بالا رفته است و همین باعث شده تا مردم توان و اشتیاق سابق برای خرید یا تعویض مدل‌های دستگاه‌های صوتی‌تصویری را نداشته باشند.
درستی با اشاره به اینکه اکنون امکان تولید کالاهایی مانند تلویزیون (ولو CKD) در کشور وجود دارد، می‌گوید: وجود شرکت‌های تولیدی داخلی باعث شده بازار صوتی‌تصویری کشور، برخلاف بازار تلفن‌همراه، حداقل با بحران نبود کالای کافی مواجه نباشد، ولی در نهایت نبود قدرت خرید کافی در مصرف‌کنندگان باعث شده حال و روز این صنف خوب نباشد. وی می‌افزاید: این گرانی‌ها باعث شده فروش مغازه‌داران به‌شدت افت کند زیرا اکثر اقلام در کمتر از 2 سال، افزایش قیمت 3 تا 4 برابری داشته‌اند. رئیس اتحادیه فروشندگان لوازم صوتی‌تصویری تاکید می‌کند: بالغ بر 40 درصد مغازه‌های فروشندگان این صنف، خصوصا در تهران، اجاره‌ای هستند؛ تعطیلی‌های گاه و بیگاه دوره اخیر کرونا نیز مزید بر علت شده تا فشار بر فروشندگان لوازم صوتی‌تصویری بیشتر و بیشتر شود.
رئیس اتحادیه فروشندگان لوازم صوتی تصویری می‌گوید: با وجود آنکه دولت از شرایط سخت این صنف خبر دارد، اما حمایت چندانی نکرده است. وی می‌افزاید: با توجه به آسیب‌هایی که در مدت اخیر متوجه عمده مغازه‌داران شده است، انتظار می‌رود دولت حداقل در بخش‌هایی مانند مالیات، عوارض شهرداری، بیمه‌های اجتماعی و… از اصناف حمایت کند، در غیراین‌صورت، بخش زیادی از اصناف و زیرمجموعه‌های آنها به ورشکستگی کشیده می‌شوند.
درستی ضمن تاکید بر اینکه کالاهای خارجی به طرق مختلف قانونی و غیرقانونی وارد کشور شده و به‌وفور در بازار یافت می‌شوند، می‌گوید: متاسفانه مشاهده میشود محصولات برندهای خارجی، با وجود آنکه از خارج کشور وارد می‌شوند، در بسیاری مواقع از مدل‌های مشابه تولید داخل آن، قیمت به‌صرفه‌تر یا ارزان‌تری دارند، در نتیجه از تولیدکنندگان داخلی انتظار می‌رود که با افزایش کیفیت و نوآوری و همچنین کاهش حاشیه سود، کاری کنند که مصرف‌کننده داخلی دیگر میلی به خرید کالای خارجی نداشته باشد. وی تاکید می‌کند، در بسیاری موارد سعی میشود با هدف حمایت از تولیدکنندگان داخلی و کمک به اقتصاد ملی، نوآوری کمتر در کالاهای ایرانی یا حتی خرابی‌های احتمالی این محصولات راتحمل کرد، اما نباید فراموش کرد که تولیدکنندگان داخلی باید با ارائه خدمات پس از فروش مناسب، از مصرف‌کنندگان حمایت کنند تا مصرف‌کننده ایرانی از خرید کالاهای تولید داخل دلسرد و ناامید نشود.
