معاون مرکز ملی فضای مجازی: پیشگیری و مقابله با نشر اطلاعات، اخبار و محتوای خلاف واقع یک نیاز فوری است
معاون اقتصادی و تنظیم مقررات مرکز ملی فضای مجازی مصوبه سند الزامات پیشگیری و مقابله با نشر اطلاعات، اخبار و محتوای خلاف واقع در فضای مجازی را تشریح کرد.
به گزارش روابط عمومی مرکز ملی فضای مجازی، سید هادی سجادی -معاون اقتصادی و تنظیم مقررات مرکز ملی فضای مجازی در تشریح مصوبه شصت و هشتمین جلسه شورای عالی فضای مجازی کشور گفت: منافع اجرای این سند به طیف وسیعی از ذی نفعان از اشخاص گرفته تا صنایع و کسب و کارها می رسد و به نوعی این سند یکی از سندهایی است که پشتیبان خوبی برای در امان ماندن تمامی اقشار جامعه از اخبار واطلاعات خلاف واقع خواهد بود.
وی افزود: موضوع اخبار جعلی (Fake Nwes) و شکل پیشرفته آنها تحت عنوان جعل عمیق (DeepFakes) با توجه به گسترش وسیع رسانه های مجازی در دنیا و کانال های خبری به خصوص در پیام رسان ها و شبکه های اجتماعی که محمل آسان و ارزانی برای تولید و توزیع فراهم کرده اند به مسئله و چالش مهم برای همه کشورها و کسب و کارها تبدیل شده است.
معاون اقتصادی و تنظیم مقررات مرکز ملی فضای مجازی با اشاره به تعداد کشورهایی که هدف کمپین های هماهنگ اطلاعات و اخبار خلاف واقع، قرارگرفته اند، تاکید کرد: براساس بررسی صورت گرفته توسط مرکز تحقیقات اینترنت دانشگاه آکسفورد این تعداد از 28 کشور در سال 2017 به 48 کشور در سال 2018 و 70 کشور در سال 2019 رسیده است.
دکتر سجادی اظهار داشت: اغلب کشورها نسبت به قانون گذاری و تنظیم گری برای مقابله با این روند نگران کننده اقدام کرده و یا در حال اقدام هستند و جرایم مرتبط با این موضوع را بسیار تشدید کرده اند.
معاون اقتصادی و تنظیم مقررات مرکز ملی فضای مجازی با بیان این که کشورهای اروپایی و پیشرو در فضای مجازی اقدامات سختگیرانه تری را آغاز کرده اند که جرایم تعیین شده در این خصوص موید این موضوع است، تصریح کرد: آلمان در قانون بهبود تنفیذ قوانین در شبکههای اجتماعی، جولای 2017 جریمه تا سقف 5 میلیون یورو برای افراد حقیقی و 50 میلیون یورو برای افراد حقوقی را در نظر گرفته و فرانسه قانون نفرت پراکنی بر خط، را در جولای 2019 تصویب و شبکه های اجتماعی را الزام کرده است که محتوای مخرب ظرف مدت 24 ساعت را حذف کنند و جریمه 1.4 میلیون دلاری را در صورت تخطی در نظر گرفته است. همچنین مالزی لایحه ضد اخبار جعلی را در آوریل 2018 ارایه کرده که براساس آن جرم انگاری انتشار یا عدم همکاری در اجرای اقدام مقتضی در خصوص اطلاعات و اخبار جعلی انتشار یافته 122 هزار دلار جریمه و تا 6 سال حبس برای متخلف دارد.
وی با اشاره به قانون حفاظت در برابر اخبار جعلی و دستکاری آنلاین اطلاعات در سنگاپور که در اکتبر 2019 عملیاتی شده است گفت: این قانون رسانه های اجتماعی را به قرار دادن هشدار، حذف یا اصلاح در خصوص محتوا و اخبار جعلی بر اساس دستور مقامات دولتی الزام کرده و 720 هزار دلار جریمه برای شرکت ها و تا 10 سال حبس و 100 هزار دلار جریمه برای افراد در موارد نقض قانون و تشخیص آسیب رساندن به منافع ملی در نظر گرفته است.
وی با تاکید بر این که بطور کلی چهار رویکرد را کشورها در این زمینه اتخاذ کرده اند، اعلام کرد: رویکرد اول به کارگیری و تکیه بر مقررات موجود مربوط به قوانین مدنی، کیفری، اداری و سایر قوانین مربوط به تنظیم رسانه ها و قوانین ضد تهمت یا افترا (کانادا، ژاپن، نیکاراگوئه، سوئد و انگلستان)، حتی اگر این قوانین در دوره قبل از اینترنت وضع شده باشند.
دکتر سجادی با بیان این که رویکرد دوم برای کشورهای (چین، مصر، فرانسه، آلمان، اسرائیل، مالزی و روسیه) است که وضع قانون جدید و متمرکزتری که تحریم هایی را علیه رسانه های اجتماعی که اخبار نادرست را منتشر می کنند، اعمال کرده و معمولاً مجازات جریمه و دستور حذف اطلاعات جعلی را وضع می کند، افزود: رویکرد سوم درگیرکردن مراجع انتخاباتی و سکوهای دیجیتال در شناسایی و مسدود کردن اخبار جعلی یا انتشار گسترده اخبار "واقعی" در زمان انتخابات و پس از آن است که در کشورهای همچون آرژانتین، انگلیس، چین و مالزی اجرا می شود.
وی در تشریح رویکرد چهارم گفت: آگاهی دادن به شهروندان در مورد خطرات اخبار جعلی (سوئد و کنیا) به ویژه از سنین کودکی و نوجوانی رویکرد چهارم کشورها دراین زمینه است.
معاون اقتصادی و تنظیم مقررات مرکز ملی فضای مجازی در خصوص اقدامات کشور گفت: ما نیز همزمان با اقدام دیگر کشورها بررسی در این زمینه را آغاز کردیم که نیاز به قاعده گذاری و ساماندهی موضوع در کشور با ظهور ویروس کرونا و حجم وسیع اخبار جعلی که در این زمینه در کشور منتشر شده و موجب تشویش مردم شده، به شدت احساس شده است.
وی اعلام کرد: بعد از بررسی قوانین و اسناد موجود کشور و نیز بررسی اقدامات دیگر کشورها، پیش نویس سند مرتبط تهیه و پس از اخذ نظر خبرگان این حوزه و نیز طرح در کمیسیون عالی تنظیم مقررات مرکز ملی فضای مجازی، نهایتا متن نهایی برای طرح در صحن شورای عالی ارسال شد که شورا در دو جلسه کاری آنرا مورد بررسی و تصویب قرار داده است.
دکتر سجادی در تشریح سند مصوب که بزودی ابلاغ می شود اظهار داشت: تکالیف درگاه های نشر و نیز سکوهای نشر مشخص شده است. این تکالیف مانند فراهم کردن سازوکار های تعدیل محتوا (Content Moderation) برای اطمینان از جعلی نبودن قبل از انتشار و یا حذف فوری بعد از اطلاع یافتن از جعلی بودن توسط مکانیزم هایی که توسط وزارت ارشاد و یا گزارش های دیگر فراهم می شود.
وی افزود:در این سند بین درگاه نشر و سکوی نشر تفکیک قائل شده است. درگاه های نشر محل نهایی نشر محتوا هستند که می توانند در صور مختلف اعم از سایت ها، کانال ها، برنامک ها و هر موجودیت فضای مجازی باشند که توسط عموم قابل دسترس هستند. سکوهای نشر زیرساخت هایی هستند که درگاه های نشر بر روی آنها فعالیت می کنند و البته وظایف و مسئولیت های آنها متفاوت است.
دبیر کمیسیون عالی تنظیم مقررات مرکز ملی فضای مجازی تاکید کرد: در یکی از مواد تصویبی مقرر شد قوه قضاییه با همکاری دستگاه ها نسبت به ارائه لایحه قضایی ظرف سه ماه اقدام کند که در آن متناسب سازی مجازات ها با توجه به قوانین موجود صورت پذیرد و همینطور مسئولیت صاحبان درگاه ها و سکوها و نیز اشخاص منتشر کننده اخبار، اطلاعات و محتوای خلاف واقع از یکدیگر تفکیک شوند و همینطور چند مورد دیگر مانند تبیین صلاحیت محاکم جمهوری اسلامی در خصوص درگاهها و سکوهای نشر خارجی در نظر گرفته شده است.
وی گفت: در بخش دیگری وزارت ارشاد موظف شد ظرف مدت سه ماه مجموعه ای از اقدامات ضروری مانند طراحی و پیاده سازی سازوکارهای جامع رصد و راستی آزمایی(Fact Checking) و ایجاد سکوی مرجع برای اعلان جعلی بودن را انجام دهد.
وی با اشاره به بعضی کشورها مانند چین که همه مردم از طریق اپ های نصب شده روی گوشی های هوشمند بالافاصله از جعلی بودن اخبار مطلع می شوند، تصریح کرد: درکشور ما تعدادی کانال و گروه که بطور خودجوش ایجاد شده اند وجود دارند که در این زمینه اطلاع رسانی می کنند که خیلی هم خوب این کار را با توضیح دقیق انجام می دهند ولی فراگیر نیستند و حداکثر اعضای آنها در حد 20 هزار عضو است. برهمین اساس از وزارت فرهنگ وارشاد اسلامی خواسته شده تا در این زمینه به صورت ملی سازوکار لازم را فراهم کند و به محض آگاه شدن از یک مطلب جعلی همه رسانه ها با رجوع به آن تکذیبیه و توضیح مرتبط را دریافت کنند که البته می تواند با مراجعه برخط عموم به سایت مربوطه و یا برنامک تولید شده یا ارائه وب سرویس به رسانه ها باشد.
دکتر سجادی افزود: همینطور بحث تدوین و پیاده سازی نظام اعتبار سنجی و رتبه بندی درگاه ها و سکوها در این زمینه که میزان موفقیت و تلاش آنها را با شاخص های دقیق سنجش می کند و گزارش های این زمینه را در فواصل زمانی سه ماهه برای عموم منتشر می کند، جزو وظایف وزارت فرهنگ و ارشاد است.
وی با بیان این که چندین مورد دیگر هم جزو تکالیف وزارت ارشاد است که پس از ابلاغ منتشر می شود، گفت: اعطای نشان کیفیت نشر و یا تدوین مقررات اخلاق حرفه ای، ارتقای سواد فضای مجازی برای اجتناب از نشر و توزیع اخبار خلاف واقع و از این قبیل موارد هستند.
دکتر سجادی درخصوص تکالیف صدا و سیما در این سند تاکید کرد: در زمینه اقدام میدانی برای تهیه گزارش از مواردی از اخبار جعلی که موجب نگرانی وسیع در جامعه بشود و یا پیامدهای ملی و منطقه ای داشته باشد برای سازمان صدا و سیما تکالیفی در نظر گرفته شده است. این در حالی است که صدا و سیما در بخش هایی از فعالیت های وزارت فرهنگ و ارشاد نیز همکاری دارد.
وی با اشاره به این که برای مواردی که موجب لطمه به اشخاص در سکوها و درگاه های نشر خارجی خبری جعلی منتشر شود برای سایر دستگاه ها مانند وزارت امور خارجه و دادستانی کل کشور هم تکالیفی در نظر گرفته شده است، گفت: در مجموع سعی شده است در یک بسته منسجمی مجموعه اقداماتی که توسط دستگاه های مختلف اجرا می شود تعیین شود و زمینه مقابله با اخبار جعلی به صورت نظام مند و با در نظر گرفتن مسئولیت ها و پاسخگویی ها فراهم شود.
دبیر کمسیون عالی تنظیم مقررات مرکز ملی فضای مجازی اظهار امیدواری کرد تا با اجرای این سند بخشی از دغدغه های مرتبط با ناهنجاری های فضای مجازی که مبتلا به همه کشورها از جمله کشور ما است کم شود.