دبیر شورای عالی فضای مجازی: مرکز ملی فضای مجازی در خط مقام معظم رهبری گام برمی دارد
دبیر شورای عالی و رئیس مرکز ملی فضای مجازی کشور در چهلمین نشست صمیمانه محفل هم افزایی فعالان فضای مجازی پاک ( مهافمپ) به تشریح حکمرانی فضای مجازی و فراگیری شبکه های اجتماعی در جهان پرداخت.
به گزارش روابط عمومی مرکز ملی فضای مجازی، سید ابوالحسن فیروزآبادی – دبیر شورای عالی و رئیس مرکز ملی فضای مجازی کشور در این نشست گفت: فضای مجازی ادامه خواست بشر و اراده الهی است و اراده الهی ارتباط همه بشر در کنار تفاوت قومیت هاست برای دعوت به خیر و اسلام. در این فضا دو تحول قدرت سکو پایه (پلت فرم) و حکمرانی اساس است و امروزه ما شاهد گستردگی قدرت و ظهور قدرت نرم در کنار قدرت سخت منظم نظامی بر روی آن هستیم.
وی افزود: قدرت نرم دو نوع است یک نوع قدرت نرم نرم رویکردی هژمونی دارد همچون رسانه های اجتماعی، شبکه های اجتماعی و یا پول مجازی که براساس این هژمونی افرادی که در معرض این قدرت هستند می پذیرند که بر آنها قدرت اعمال شود تا جایی که مدافع آن قدرت می شوند.
دکتر فیروزآبادی با اشاره به این که هر فردی با هر جناح سیاسی که در سکوی توئیتر فعال است در واقع اعمال قدرت نرم آن را پذیرفته است، تاکید کرد: این خصلت ناشی از اطلاعاتی، شبکه ای و جهانی بودن این فضاست که در واقع اینها قدرت ساز سکوها هستند. در حال حاضر سکوهای اصلی دنیا در انحصار شرکت های آمریکایی (گوگل، آمازون، اپل، ماکروسافت و فیسبوک) است و تنها بعضی از کشورها همچون چین نسبت به ایجاد سکوهای انحصاری اقدام کردند که البته صرفا ضریب نفوذشان تقریبا منحصر به کشور خودشان است.
فضای مجازی مولد آنارشیست
رئیس مرکز ملی فضای مجازی در خصوص ویژگی قدرت در شکل سکویی، گفت: سکوها قلمرو ایجاد می کنند یعنی همانطور که در فضای حقیقی قلمرو سرزمینی داریم و این قلمرو تعیین کننده حدود و ثغور حاکمیت، دولت و ملت هاست در فضای مجازی سکوها قلمرو ایجاد کرده و شهروندانی دارند که می پذیرند تحت قوانین، قواعد و هنجارهای آنها قرار گرفته و بر آنها اعمال قدرت شود.
وی درخصوص خصلت آنارشیستی فضای مجازی تصریح کرد: غربی ها از عمد برای این فضا از لغت بر هم زننده استفاده می کنند چرا که این لغت معنای تحت کنترل و ارادی دارد اما در آنارشیسم تعمد کنشگران نهفته است که نشانه بی نظمی و نبود قاعده و هنجار است. پیشتر بالاترین ارزشی که در دوران مدرنیته وجود داشت گذاره های علمی بود که استحکام آنها قابل تشکیک نبود مگر با علم اما در این عصر در فضای مجازی شاهد نسبی شدن، بی نظمی های گسترده و انکار گذاره های علم هستیم که مهم ترین بی نظمی این است که شاخه های علمی در این عصر دولت و نهاد گریز هستند و همانطور که در مدرنتیه علم به صورت افراطی بود در این دوره نوآوری و تکنولوژی ها(همچون بلاکچین و هوش مصنوعی) بدون هدف هستند و صرفا در صورتی که بتوانند اندازه بازار را بزرگ کنند و نظم اقتصادی موجود را برهم زنند مقدس هستند.
دبیر شورای عالی فضای مجازی کشور با بیان این که نوآوری ها به دنبال تضعیف حاکمیت و نوعی نظم جهانی و بی نظمی محلی هستند، گفت: مساله آنارشیسم، قدرت است که براساس آن سکوها قدرت های ریز را متمرکز و مدیریت و در نهایت تبدیل به قدرت سخت و بزرگ می کنند.
وی افزود: در حوزه آنارشیم مساله حکمرانی در دو سطح مطرح می شود که یک سطح به نام فراحکمرانی (Metagovernance) است که در خدمت شرکت های بزرگ آمریکایی است و سکو و اینترنت در اختیار آنهاست یعنی هیچ قاعده حکمرانی وجود ندارد و در واقع جمعی محدود با هم می پذیرند یک هنجار، ارزش و مقرره ای را انجام دهند.
دکتر فیروزآبادی تاکید کرد: سطح دیگر، حکمرانی مشارکتی است که در این سطح نیز دولت وجود ندارد و یا از سایر شرکا که شرکت ها و جامعه مدنی هستند قدرتش کمتر است. آنچه که مسلم است خصوصیات این نظام حکمرانی مبتنی بر عدم پاسخگویی و مسئولیت پذیری است، ابهام و گمنامی وجود دارد و اقتصاد زیربنای سیاست، اجتماع و فرهنگ قرار می گیرد.
مقابله توئیتر باترامپ برخواسته از نظام آنارشیستی فضای مجازی است
دبیر شورای عالی فضای مجازی کشور در خصوص بررسی وضعیت اخیر آمریکا و سیاست های توئیتر و سایر شبکه های اجتماعی گفت: این حرکت قابل پیش بینی بود چرا که ما شاهد همان آنارشیسمی هستیم که درجهان داعش را پدید آورد و امروز درآمریکا ظاهر شده است. با آمدن بایدن کسانی که به دنبال جهانی شدن هستند از نهادهای بین المللی حمایت خواهند کرد که جهانی شدن مبتنی بر فضای مجازی قدرت بگیرد و دراین رابطه از خشنونت استفاده می شود و هم ملی گرایان و هم نژادپرستان آمریکایی از قدرت استفاده کردند تاجایی که منجر به اخراج ترامپ از تمام سکوها شده است.
وی افزود: آمریکا پیشتر در سال های 2003 و 2015 متعهد شده بود که از حکمرانی یک جانبه بر اینترنت دست بردارد و حتی با سلطه ای که در حوزه سکو دارد شاید چندان نیازی به اعمال حکمرانی یک طرفه بر اینترنت ندارد اما حاضر به این کار نیست و ما شاهد جریان های پرقدرت و مقابله با این وضعیت فراحکمرانی آمریکایی حتی در اروپایی هایی هستیم که در سال های 2003 و 2015 با آمریکایی ها همراهی کردند.
دکتر فیروزآبادی با اشاره به ضعف اروپایی ها در حوزه دانش و تکنولوژی گفت: اروپایی ها تحت عنوان دفاع از حریم خصوصی در این حوزه ورود کردند و آمریکایی ها در حکمرانی در لایه دوم که حکمرانی مشارکتی، تعاملی واطلاعاتی است صحبت از تقدم آزادی بر همه امور می کنند و اروپایی ها معتقدند که تقدم حقوق فرد که تحت عنوان حریم خصوصی است باید اعمال شود. برهمین اساس صحبت از جریمه ها و مالیات های سنگین است که نشان دهنده یک دعوای اقتصادی است و سایر موارد از قبیل حریم خصوصی حاشیه است .
چین استراتژی تهاجمی برای فتح بازارها دارد
وی در خصوص وضعیت چین در جهان تصریح کرد: چینی ها در ابتدا بسیار محافظه کارانه به دنبال فعالیت با همکاری آمریکا در فضای مجازی بودند و نگاهی به بازار جهانی نداشتند تا جایی که امروزه بسیاری از شرکت های چینی در بازارهای بزرگ بورس نیویورک فعال هستند و از سرمایه آمریکایی ها استفاده می کنند اما در سال های اخیر اقداماتی خلاف آن انجام گرفته که اولین استراتژی تهاجمی آنها در نسل پنجم موبایل G5 بود که البته در نسل سوم G 3 هم برنامه نویسی و استاندارد خود را طراحی کردند اما امروز تهاجم به بازار های جهانی را شروع کرده و به دنبال فتح بازارهایی همچون هند برای سکوهایشان هستند که البته با مقابله شدید آمریکا روبرو شدند تا جایی که تمام سکوهای آنها را از هند بیرون کرده و کارخانه های آنها در کشور هند متوقف یا تغییر مالکیت دادند.
رئیس مرکز ملی فضای مجازی کشور با اشاره به وضعیت روس ها اعلام کرد: روس ها به فکر استقلال هستند و تاکنون بخشی از خدمات پایه همچون موتور جستجو، پیام رسان و خدمات ابری و نرم افزارهای امنیتی ضد بدافزار که ایران نیز به دنبال آن است راه اندازی کردند اما روس ها نمی توانند بازیگری فرامرزی باشند.
ایران باید بر ایجاد سکوهای ملی متمرکز شود
وی با بیان این که ایران از وسعت جمعیتی و گستره سرزمینی چینی ها و روس ها محروم است، تاکید کرد: با تاخیر عمل کردیم و بیشتر نگاهمان محدودسازی و محتاطانه بوده است. اما چینی ها 20 سال است که تلاش می کنند تا به جایگاه امروز دست یابند و این تلاش مستمر در کنار قدرت اقتصادی بالای آنها و بازار بزرگ داخلی موفقشان کرده است.
دکتر فیروزآبادی افزود: پیشنهاد ما این است که همچون حوزه نظامی که ما به جای تولید هواپیما و تانک های گران قیمت به دنبال تکنیک ساخت موشک رفتیم و با دستیابی به این مهارت تعادل قدرت برای خود در جهان ایجاد کردیم در حوزه فضای مجازی نیز با ایجاد سکوها که مغز افزار هستند پیش رویم چرا که ایران نیروی انسانی متخصص بسیاری دارد و اگر مباحث قدرت، آنارشیسم و خصلت های فضای مجازی به خوبی درک شود معتقدم ظرف 5 سال می توانیم به چین امروز در حوزه سکوها برسیم البته لازم به ذکر است که در زیرساخت های صنعتی که سرمایه می خواهد ما نمی توانیم وارد شویم بنابراین بخش« غیر سرمایه» بر فضای مجازی با نگاه درون زایی و برون نگری و ساخت قلمرو در فضای مجازی امکانپذیر است چرا که ما از مزیت امتداد قومی در مرزهایمان در کنار حضور سیاسی و نظامی هم برخورداریم.
وی گفت: حفظ حوزه استراتژیک ما با صرفا توان نظامی امکان پذیر نیست بنابراین باید ترکیب قدرت سخت و نرم باشد و با هزنیه های کم حتی در شرایط تحریم هم می توانیم به این مهم دست یابیم.
گفتمان سازی نیاز به فهم مشترک دارد
دکتر فیروزآبادی درخصوص گفتمان سازی با کشورها مشترک المنافع گفت: فهم مسائل فضای مجازی برای بسیاری از مسئولان در کشور ما سخت است و ما هنوز در کشور وحدت نظری نداریم و حتی هنوز در برنامه تحول دیجیتال که مربوط به یک دهه قبل است اجماعی نیست. ما باید از درون خود شروع کنیم و اگر این محقق شود ما می توانیم در حوزه اقتصاد دیجیتال بازارهای افغانستان، سوریه، عراق وحتی ترکیه و پاکستان را فتح کنیم.
وی تاکید کرد: حکمرانی متاخر از سکوهاست و بر همین اساس اول سکو وارد کشور شده و پس از مدتی اعمال حکمرانی می کند و ما مواجه با پدیده حکمرانی و سکو هستیم که باید به این دوموجودیت توجه شود بنابراین اول تولید قلمرو بر روی سکوها باید صورت گیرد و بعد در این قلمروها، قدرت ها را مدیریت کنیم و این همان مدیریتی است که سایر شبکه های اجتماعی همچون اینستاگرام بر کاربران ایرانی دارند.
با ابزار قدرت سخت نمی توان به جنگ قدرت نرم رفت
رئیس مرکز ملی فضای مجازی کشور درخصوص استفاده از فیلترینگ و اعمال قدرت از این روش در کشور افزود: فیلتر ابزار قدرت است اما ابزار قدرت سخت و شما نمی توانید با ابزار قدرت سخت با قدرت نرم مواجه شوید بنابراین فیلتر موفق نبوده و در آینده نیز منسوخ خواهد شد چرا که آمریکایی ها در تلاشند تا راه های ارتباطی متنوعی را مستقل از دولت ها همچون منظومه های ماهواره ای در مدار ایجاد کنند.
وی تاکید کرد: باید توجه داشت که اعمال قدرت از مبدا و از سوی صاحبان سکوها فیلترینگ نیست بلکه سیاست گذاری است و نباید این دو مبحث با هم اشتباه گرفته شود. اطلاعات در عصر فضای مجازی ارزش اقتصادی دارد و داده مثل نفت گرانبهاست بنابراین شما برای ورود کالا به کشور سیاست دارید و ما می توانیم همین روش را در فضای مجازی اعمال کنیم. در حال حاضر سیاست ما از طریق فیلتر است اما بسیاری از کشورها از روش های نرم استفاده می کنند همچون چین با صاحبان سکوها به توافق می رسند که در این صورت این فیلترینگ نیست بلکه اعمال حکمرانی است. وقتی پیام شما از سکویی حذف می شود فیلتر صورت نگرفته بلکه براساس قاعده مالکیت اعمال قدرت شده است البته که این با اصل آزادی که شعار این سکوهاست مغایرت دارد اما شما می توانید آنها رادروغگو خطاب کنید.
دکتر فیروزآبادی تصریح کرد: باید ورود و خروج داده از کشور به عنوان یک پدیده اقتصادی مدیریت شود و این با فیلتر امکانپذیر نیست. گوگل در چین مسدود است اما با دولت چین به توافق رسیده که حتی اگر شما با پروکسی و فیلتر شکن وارد آن شوید محتوایی که مورد تایید دولت چین است ارایه شود چرا که گوگل میلیاردها دلار در چین از تبلیغات درآمد دارد ترکیه نیز با این که بازاری به اندازه ایران دارد با گوگل وارد معامله شده است بنابراین به جای بالا بردن هزینه نظام باید با این سکوها وارد گفتگو شد. گوگل در ایران سالیانه صدها میلیارد تومان درآمد دارد.
شورای عالی فضای مجازی مجوز گفتگو با سکوهای خارجی را داده است
وی افزود: شورای عالی فضای مجازی کشور به وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات مجوز داده تا با این سکوها مذاکره کند که متاسفانه خوب عمل نشده است.
دبیر شورای عالی فضای مجازی کشور گفت: ما باید قلمرو سازی کنیم و بازار بزرگی داشته باشیم و به خواست خود برای تقسیم آن توافق کنیم. در حال حاضر تلگرام با پاکستان و اندونزی نیز به توافق رسید البته ما گذاره های پیشینی بیشتر و معاندان بیشتری نسبت به این کشورها داریم اما فضا و ظرفیت برای گفتگو وجوددارد.
وی در خصوص تاکید بسیاری بر این که تاکنون فعالیتی در کشور برای حکمرانی فضای مجازی صورت نگرفته است، اظهار داشت: بااین که جلسات شورای عالی محدود به تعداد و زمان در سال است و این راضی کننده نیست اما درحوزه نهادسازی و مقرره گذاری کارهای خوبی صورت گرفته است. اسنادی که شورای عالی فضای مجازی تاکنون تصویب کرده با ارزش است که پروژه شبکه ملی اطلاعات تا جزئیات طرح دراین شورا نهایی و استخراج شده است. همچنین در حوزه مقابله با حوادث و امنیت، نهادسازی و سند سازی کردیم.
وی با اشاره به پیگیری های لازم در حوزه پیام رسان ها گفت: این حوزه را با سه سال پیش مقایسه کنید. امروز بله، روبیکا، سروش، آپارات و امثالهم فعالیت می کنند و در صورتی که ما از سوی پیام رسان های خارجی تحریم شویم می توانیم نیازهای مردم را برطرف کنیم همانطور که در حادثه آبان 98 این اتفاق افتاد البته این به معنای قطع دائمی ارتباط با جهان نیست بلکه در صورت نیاز و مواقع بحرانی فعالیت های ضروری در کشور متوقف نخواهند شد.
دکتر فیروزآبادی با بیان این که این براساس شبکه ملی اطلاعات است که مرکز ملی فضای مجازی آن را پیگیری می کند، افزود: سال گذشته خبر رسید که اطلاعات 27 میلیون کارت بانکی فاش شده که البته حمله سایبری نبود بلکه همکاری یک مهندس و عدم رعایت حفاظت بودکه منجر به خارج شدن اطلاعات ازکشور شد اما ظرف کمتر از دوماه رمز پویا راه اندازی شد و این تهدید بلافاصله به دلیل نهادسازی که صورت گرفته رفع شد.
نقد بر عدم تناسب برنامه ها و سرمایه گذاری هاست
دبیر شورای عالی فضای مجازی کشور تاکید کرد: آنچه که مورد نقد است عدم تناسب برنامه ها و سرمایه گذاری ها در کشور میان حوزه های مختلف فضای مجازی است که متناسب با پیچیدگی جوامع عصر فعلی که در آن هر شهروند یک خبرنگار و بانک است، نیست. شدت فتنه و توطئه ای که از خارج از مرزها برای اعمال قدرت نرم اعمال می شود بسیار است بنابراین در این سیستم متناسب با تحول ایجاد شده عمل نشده است که البته به دلیل شیوع ویروس کرونا خوشبختانه این روند اصلاح یافته و تاکیداتی که پیشتر با ده ها جلسه به آنها توجه نمی شد همچون راه اندازی آموزش مجازی امروز مورد توجه قرار گرفته و عملیاتی شده است.
ما مردمان جنگ و انقلابیم
وی با اشاره به این که این به دلیل ریشه های انقلاب و سابقه جنگ است که از ما مردمی مستقل ساخته که در برابر مشکلات از بیگانگان کمک نمی خواهیم و خودمان تلاش می کنیم، گفت: تحولاتی که در یک سال گذشته در نظام بانکی ایجاد شده بسیار خوب است و یا فعالیت هایی که به صورت محرمانه در حوزه قمار در حال انجام است تا از نظام بانکی به سهولت نتوانند استفاده کنند. آنچه که مسلم است در مرکز ملی فضای مجازی به غیر از شبکه ملی اطلاعات و شبکه آموزشی تمهیدات خوبی در خصوص تحریم سیستم های آمریکایی، تکلیف سازمان ها برای اختصاص 5 درصد از بودجه ICT به امنیت و شروع دیپلماسی سایبری در سطح بین الملل و سازمان ملل صورت گرفته است. همچنین با حوزه علمیه قم برای راه اندازی دروسی در سطح بالا همچون فقه هوش مصنوعی همکاری خوبی شده است.
دکتر فیروزآبادی تصریح کرد: مرکز ملی فضای مجازی تلاش می کند تا در خط مقام معظم رهبری گام برداشته و از نیروهای ارزشمند نظام استفاده کند.
وی در خصوص شبکه شاد تاکید کرد: شاد پیام رسان نیست. در واقع پیام رسان در سه مدل مورد توجه است که مصادیق آنها تلگرام، توئیتر و اینستاگرام هستند.
نباید بدون جایگزین نسبت به مسدودسازی پیام رسان ها اقدام کرد
وی در خصوص مسدودسازی اینستاگرام گفت: باید پیش از هر اقدامی جایگزین (Alternative ) داشته باشیم تا تجربه های قبلی تکرار نشود. نباید شتابزده عمل کرد وقتی اکوسیستم و فضا فراهم نشده نمی توان دسترسی را محدود کرد چرا که در این صورت حذف ناقص شرایط فعالیت معاندین را در این فضا سهل تر می کند.
دکتر فیروزآبادی با بیان که هنوز توافق در نظام برای راه اندازی یک پیام رسان فراگیر حاصل نشده و صرفا در حرف است، افزود: برخی فقط بخش قدرتی اخلاق را در این پیام رسان ها مطرح می کنند اما به اعتقاد من فراتر از اخلاق بر ما قدرت اعمال می شود و این فضا مروج خودشیفتگی است. وقتی فردی با قبول هزار کامنت نامناسب برای جلب توجه کارهای خلاف اخلاق انجام داده و حاضر به ارایه خصوصی ترین لحظه های زندگی خود در این پیام رسان است، در واقع آنارشیسم شکل گرفته و این به دلیل مدل های اشتباه نظام غربی است که در ایران به دلیل تفاوت فرهنگ بحران زاتر است اما با وجود تمامی این مسائل ما نمی توانیم بدون جایگزین شبکه ای که محل زیست بسیاری برای آموزش، تجارت وتبلیغات است در این زمان سخت بیماری و محاصره اقتصادی مسدودکنیم.
وی تاکید کرد: دولت و حاکمیت به عنوان متولیان قدرت ملی در ایران باید هزینه راه اندازی شبکه جایگزین را بدهند و یا توافق کنند تا بخش خصوصی بدون سختی و ممانعت انجام دهد.
رئیس مرکز ملی فضای مجازی اعلام کرد: به دلیل کمبود بودجه و امکانات و نبود بخش خصوصی قوی در کنار مسئولیت های سیاسی، اخلاقی و فرهنگی پیام رسان ها برای متولیان آنها، از دو شرکت بزرگ همراه اول و ایرانسل خواسته شده است تا برای راه اندازی یک پیام رسان مناسب اقدام کنند.
دکتر فیروزآبادی در خصوص راه اندازی شبکه جایگزین توئیتر اعلام کرد: پیام رسان توئیتر باب ذوق عموم مردم ایران نیست و کارکرد جهانی آن سیاسی است و رهبران دنیا بخشی از دیپلماسی سیاسی خود را بر روی آن انجام می دهند و معتقدم سیاستمداران ما نیز که مخاطب جهانی دارند باید در توییتر باشند چون رساترین رسانه برای مخاطب جهانی در حوزه سیاسی توئیتراست اما در سطح ملی مقبولیت ندارد و نیاز فعلی مردم جایگزین مناسب برای شبکه های همچون تلگرام و اینستاگرام است. البته اگر کسی توانایی ساخت مشابه توئیتر را دارد ما از آن حمایت خواهیم کرد.
وی با اشاره به این که شکل زندگی شهری ما بدون فضای مجازی امکان پذیر نیست، تصریح کرد: در دوران مدرنیته دولت ها باید نیازهای اساسی مردم همچون مسکن، خوراک و سواد را تامین می کردند اما در عصر دیجیتال، فضای مجازی جزو نیازهای اساسی بشر است که باید خدمات موردنیاز مردم بر روی آن تامین شود.