لزوم اصلاحات جدی برای تراشه‌ساز بزرگ
«موفقیت رضایت از خود را می‌آورد. رضایت از خود به شکست می‌انجامد. تنها شک نجات‌دهنده است.» این جمله را «اندی گرو» مهاجر مجارستانی گفته است که کمک کرد تا اینتل از یک استارت‌آپ کوچک و چندپاره در دهه ۱۹۶۰، به شرکتی تبدیل شود که بیشترین سهم را در افزودن «سیلیکون» به سیلیکون‌ولی یا دره تکنولوژی، داشته است. حالا همه این کلمات و جمله‌ها در گوش‌های «پت گلسینگر» مدیرعامل جدید شرکت اینتل زنگ می‌خورند و صدا می‌کنند. او از هفته گذشته و روز پانزدهم فوریه سکان اینتل را از مدیران بزرگ و تاثیرگذار پیشین خودش گرفته تا برای بهبود وضعیت این شرکت جسور و جدی عمل کند. اینتل با فروش جهانی ۷۸ میلیارد دلاری در سال ۲۰۲۰، حالا از نظر فروش بزرگ‌ترین تولیدکننده تراشه در جهان به حساب می‌آید. این شرکت ۹۳ درصد از کل بازار تراشه‌های قدرتمند و پرسود کامپیوترهای دیتاسنتر را در اختیار دارد. سهم این شرکت از بازار تراشه‌های مخصوص کامپیوترهای رومیزی هم ۸۱ درصد است و حاشیه سود عملیاتی آن به حدود ۳۰ درصد می‌رسد.
با این حال اما قیمت سهام اینتل از رقبای دیگر مانند انویدیا که شرکتی با یک هفتم درآمد اینتل و ارزش بازار ۳۷۰ میلیارد دلاری آن حدود نصف ارزش بازار اینتل است، پایین‌تر است. در واقع تکنولوژی ساخت تراشه‌ای که بیشترین موفقیت اینتل را به همراه آورد، حالا از رقبا عقب افتاده است. این غول تراشه‌ساز، انقلاب موبایل‌های هوشمند را از دست داد و به همین دلیل بعضی از بزرگ‌ترین مشتریانش مانند اپل و آمازون ناچار شدند سراغ شرکت‌های رقیب آن بروند. گلسینگر حالا با میراثی بزرگ و البته مسوولیتی مهم مواجه است.
فرآیند تولید تراشه با تقاضای جدی برای محصولات کوچک‌تر جلو می‌رود. این روزها کوچک شدن اجزای مدارهای مجتمع به ده‌ها نانومتر (حدود یک میلیاردیوم متر) رسیده است تا عملکرد قطعات و میکروتراشه را بهبود بدهد. در دهه‌های گذشته اینتل پیشتاز این روند بود و استراتژی تیک-تاکی آن هر سال نویدبخش انقلابی در ساخت تراشه به حساب می‌آمد. حالا اما «الن پریستلی» تحلیلگر موسسه تحقیقاتی گارتنر که سال‌هاست در اینتل کار می‌کند، معتقد است که «این استراتژی اقبال خودش را از دست داده است.» تراشه‌های ۱۰ نانومتری این شرکت در ابتدا در سال ۲۰۱۵ یا ۲۰۱۶ تولید شدند، اما تا سال ۲۰۱۹ به بازار عرضه نشدند تا تاخیری بی‌سابقه در جریان تولید و عرضه محصول به بازار را رقم بزنند. با این حال این تکنولوژی هنوز به بلوغ و رشد کامل نرسیده است. در ماه جولای سال گذشته اینتل اعلام کرد که نسل آینده تراشه‌های هفت نانومتری این شرکت تا سال ۲۰۲۲ به بازار عرضه نخواهند شد تا این بار تاخیری شش ماهه را در کارنامه عرضه محصولاتش به ثبت برساند.
افت و خیزهای فرآیند تولید، طبیعتا هزینه‌هایی را به این شرکت تحمیل کرده است. شرکت AMD که بزرگ‌ترین رقیب اینتل به حساب می‌آید، فرآیند تولید خودش را به شرکت بزرگ تایوانی TSMC برون‌سپاری و واگذار کرده است؛ شرکتی که درحال‌حاضر تکنولوژی تولید تراشه آن جلوتر از اینتل است. این اتفاق به معنای آن است که به‌طور معمول، تراشه‌های AMD سریع‌تر هستند، انرژی کمتری مصرف می‌کنند و با این اوصاف تعجبی ندارد که سهم بازار آن از سال ۲۰۱۹ تا حالا بیش از دو برابر شده باشد.
بعد از تولید، چالش دوم اقبال محصولات تخصصی در صنعت تراشه است؛ مشکلی برای کار سنتی اینتل که تولید تراشه‌های عمومی را در دستور کار داشت و با رکود بازار کامپیوترهای رومیزی تشدید هم شد. این درحالی است که غول‌های تکنولوژی با سرمایه زیاد، مشتاق استخراج هر قطره از عملکرد اهداف تخصصی‌شان هستند و به سرعت به سمت طراحی تراشه‌های نیمه‌رسانای خودشان پیش می‌روند. در سال ۲۰۲۰ شرکت اپل اعلام کرد که اینتل را از فهرست تولیدکنندگان تراشه‌های لپ‌تاپ‌ها و کامپیوترهای رومیزی‌اش کنار می‌گذارد تا به طراحی تراشه تخصصی خودش بپردازد. آمازون هم این روزها درگیر تولید پردازنده‌های رایانش ابری Graviton خودش است؛ تراشه‌هایی که از قضا طراحی و تولید آنها را شرکت TSMC انجام می‌دهد. از طرفی شنیده میشود شرکت مایکروسافت هم که تجارت رایانش ابری آن بعد از آمازون در جایگاه دوم جهان قرار دارد، روی ساخت تراشه رایانش ابری تخصصی خودش کار می‌کند.
از طرف دیگر اینتل هیچ قدمی در صنعت موبایل‌های هوشمند که محبوب‌ترین کامپیوترهایی هستند که تا حالا ساخته شده‌اند، برنداشت. تلاش آن برای ساخت تراشه‌های گرافیکی در اواخر دهه ۱۹۹۰ هم که بعضی معتقدند اولین گام‌های آن برای تولید تراشه‌های مبتنی بر هوش مصنوعی بوده و حالا رقیب آن یعنی انویدیا رشد ارزش بازار خودش را مدیون چنین تراشه‌هایی است، بی‌نتیجه ماند. تلاش‌های اینتل برای ایجاد تنوع در تراشه‌های قابل برنامه‌ریزی یا حافظه‌اش- که برای تولید آنها شرکت Altera را در سال ۲۰۱۵ با قیمت ۷/ ۱۶ میلیارد دلار خرید- تا حالا هیچ نتیجه ملموسی به همراه نداشته است.
با تمام اینها اما گلسینگر هنوز چیزی درباره برنامه‌هایش برای مواجهه با این چالش‌ها نگفته است. او چندان شبیه مدیران طرفدار تحول نیست. کارش را در اینتل از سن ۱۸ سالگی آغاز کرده و تا سال ۲۰۰۹ در این شرکت مانده است. بعد به شرکت بزرگ EMC که در زمینه ذخیره اطلاعات فعالیت می‌کند، رفته و در ۹ سال گذشته مدیریت شرکت نرم‌افزاری VMware را به عهده داشته است. او بعد از انتصابش به سمت مدیرعاملی اینتل، در ایمیلی به کارمندان این شرکت اعلام کرد که می‌خواهد روزهای طلایی اینتل را با الهام از «اندی گرو»، «رابرت نویس» و «گوردون مور» دوباره به این شرکت بازگرداند. «رابرت نویس» و «گوردون مور» موسسان شرکت اینتل بوده‌اند. گلسینگر برخلاف مدیران پیشین خود و درست مانند موسسان اینتل، یک مهندس است که در سال ۱۹۸۹ رهبری تیم طراحی یک تراشه پرچمدار را به عهده داشته است.
حالا اولین مسوولیتی که گلسینگر به عهده دارد، چاره‌جویی برای بخش تولید بیمار و رنجور اینتل است. اینتل درحال‌حاضر تولید بعضی از تراشه‌های پایین‌رده خودش را به شرکت تایوانی TSMC سپرده است. مشکلات تولید این تراشه‌ها اینتل را مجبور به انجام این برون‌سپاری- دست‌کم به شکل موقت- کرد. با این حال ادامه مشکلات اینتل در فرآیند تولید احتمالا این شرکت را از واگذاری بخش‌های تولیدی بیشتر خود- شامل بخش‌های مربوط به تولید تراشه‌های گران‌تر مربوط به کامپیوترهای رومیزی و تراشه‌های گرافیکی- به TSMC ناگزیر خواهد کرد. «دنیل لوئب» فعال بازار سرمایه و یکی از سهامداران اینتل در ماه دسامبر گذشته نامه‌ای به بخش مدیریت این شرکت فرستاد و به مدیران آن درباره بهبود فرآیند تولید و لزوم برون‌سپاری بخش‌های طراحی و تولید تراشه به شرکت‌هایی مانند TSMC، هشدار داد.
با این همه اما روی کاغذ اوضاع اینتل هنوز چندان بد نیست و همچنان یکی از غول‌های انکارناپذیر این صنعت به حساب می‌آید. هزینه سرمایه این شرکت در سال ۲۰۲۰ برابر ۲/ ۱۴ میلیارد دلار بوده که تقریبا تمام آن به کارخانه‌های تولید تراشه اینتل اختصاص پیدا کرده است. درحالی‌که شرکت رقیب یعنی AMD با برون‌سپاری بخش‌های تولیدی خود از سال ۲۰۰۹، حالا روی خط رشد است. انویدیا که دیگر رقیب جدی اینتل محسوب میشود، از زمان تاسیسش در سال ۱۹۹۳ فرآیند تولید محصولاتش را واگذار کرده است.
حتی گزینه فروش هم نمی‌تواند برای این شرکت مطرح باشد. به عقیده «لینلی گوناپ» یکی از تحلیلگران صنعت تراشه، حالا اغلب تولیدکنندگان بزرگ تراشه در دنیا در آسیا هستند. از آنجاکه تراشه‌ها در خط مقدم جنگ تکنولوژی آمریکا با چین قرار دارند، سیاستمداران احتمالا فروش این شرکت به یک خریدار غیرآمریکایی را هم وتو خواهند کرد. با این حال مدیرعامل جدید اینتل این تحلیل لینلی گوناپ را رد می‌کند. او تصمیم دارد با انجام برون‌سپاری در بعضی بخش‌های تولیدی همچنان با تلاش بیشتر اینتل را به جایگاه مهم و کلیدی سابقش در صنعت تراشه برگرداند.
