مقررات نظارتی کشورها برای تولید و مصرف بازی‌های دیجیتال
بازی‌های دیجیتال در حالی که زمینه‌ای برای‌توسعه اقتصادی و اجتماعی است، اما در عین حال نیازمند سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی دقیق برای نظارت بر وضعیت تولید، توزیع و مصرف آن و آثار و تبعاتی که محتوای بازی برای جامعه به همراه خواهد آورد، است.
بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای، مقررات نظارتی کشورهای حاضر در مناطق جغرافیایی مختلف شامل خاورمیانه، آسیای شرقی، اروپا، استرالیا و آمریکا در حوزه تولید، توزیع و مصرف بازی را بررسی کرده و اطلاعاتی از اقدامات انجام‌شده این کشورها در این خصوص را در اختیار قرار داده است.
مقررات پیش از نشر
در بخش مجوز فعالیت در حوزه بازی‌سازی، برای فعالیت در حوزه تولید و نشر، لازم است تا پیش از آغاز به کار مجوز دریافت شود. در کشورهای کره جنوبی، امارات متحده عربی، ایالات متحده آمریکا (در برخی از ایالت‌ها) این روند لازم است.
رده‌بندی سنی الزامی بازی‌ها که باید پیش از انتشار صورت پذیرد، در این موارد نظارت‌های جدی پس از انتشار بازی برای جلوگیری از فروش بازی‌های غیرمجاز صورت می‌گیرد. در کره جنوبی، چین، آلمان، امارات متحده عربی، بریتانیا، ایالات متحده آمریکا، فرانسه، استرالیا، سنگاپور، برزیل رده‌بندی سنی اجباری است.
در خصوص مجوز انتظار بازی، علاوه بر مجوزهای مربوط به تاسیس شرکت یا مجوز رده‌بندی سنی، در مواردی به شکل خاص از مجوز انتشار بازی، چه برای بازی‌های داخلی و چه بازی‌های خارجی استفاده میشود. اگرچه این اقدام طیفی از مجوز به ازای هر بازی تا جلوگیری از انتشار برخی از بازی‌های خاص را در بر می‌گیرد. در کشورهای چین، آلمان، امارات متحده عربی، بازی‌ها به این مجوز نیاز دارند.
رصد فعالان صنعت، به صورت تعامل و رصد مداوم اقدامات فرهنگی بازی‌سازان و ناشران و اخذ گزارش‌های عملیاتی از تلاش‌های آنان برای توسعه فرهنگ مصرف که در کره جنوبی این نظارت صورت می‌گیرد.
رصد محتوایی مبتنی بر اصول قانونی که در این اقدام، بازی پس از نشر، در صورتی که محتوای ناقض قوانین کشور را داشته باشد (مانند محتوای جنسی، مذهبی، نژادی، سیاسی و …) با توجه به مقیاس تخلفات با واکنش حاکمیتی مواجه میشود و در مالزی این رصد انجام میشود.
نظارت بر محتوای تبلیغات به این صورت است که تبلیغات بازی باید در مورد محتوای آن شفاف‌سازی کرده و از ترویج قمار و فریب مشتری بپرهیزد، در کشورهای کره جنوبی و آلمان نظارت بر محتوای تبلیغات صورت می‌گیرد.
قوانین نظارت بر مساله پول‌سازی از بازی، بدین صورت است که در برخی کشورها اقدامات دقیقی برای نظارت بر وضعیت پول‌سازی از بازی و شفافیت شرایط و نحوه هزینه‌کردها اعمال میشود. این سیاست‌ها عمدتا ارائه اطلاعات مربوط به قیمت و درون پرداخت و امکان بازپرداخت وجه به والدین در مواردی که کودک بدون اجازه پرداخت انجام داده است را الزام‌آور می‌کند. کشورهای چین و بریتانیا این قانون نظارتی را دارند.
نظارت بر مصرف کودکان و نوجوانان به این شیوه که دولت از طریق قوانین مختلف بازی سازان و بازیکنان را وادار به کنترل زمان مصرف بازی می‌کند. کشورهای کره جنوبی و چین به این شیوه به مصرف کودکان نظارت دارند.
در بخش نظارت بر حفظ امنیت اطلاعات کاربران و دسترسی‌های کاربری، دولت بر دسترسی‌هایی که بازی از کاربران می‌گیرد، نظارت دارد و در کشورهای آلمان و بریتانیا این نظارت انجام میشود.
برای جلوگیری از شیوع بازی‌های قمار آنلاین هم دولت از توسعه و ترویج بازی‌های قمارگون جلوگیری کرده یا بر مصرف آنها نظارت می‌کند که در کشورهای کره جنوبی، چین، آلمان، استرالیا و برزیل این اقدام صورت می‌گیرد.
تنوع در نوع و شدت اقدامات نظارتی: برخی کشورها همچون چین و کره جنوبی، نظام‌های مدون‌تر و پیچیده‌ترین برای نظارت براکوسیستم بازی دارند و در نقطه مقابل برخی کشورها مانند مالزی یا سنگاپور، نظارت‌های کمتری را اعمال می‌کنند. در مورد اول، سیستم به شکل برنامه‌ریزی‌شده بر همه ابعاد اکوسیستم نظارت دارد و در حالت دوم، ممکن است دخالت دولت در حد اقدامات منع‌کننده در موارد خاص باشد.
گلوگاه نشر مشروط بر مجوز فعالیت: اگرچه در میان کشورهای مختلف تنها کشور امارات با مجوز تولید مشاهده شده است. برخی کشورها مجوز تاسیس و فعالیت شرکت دارند. اگرچه با توجه به ماهیت بازی‌های دیجیتال که امکان کنترل و نظارت بر تولید آنها میسر نیست. با هدف شناسایی و رصد مداوم شرکت‌ها و تیم‌های فعال می‌توان از گلوگاه نشر مشروط بر دارا بودن مجوز فعالیت استفاده کرد. بدین صورت که تولید بازی بدون پروانه تولید مجاز و منوط به دریافت رده‌بندی سنی است؛ اما لازم است هر تیم یا شرکتی که تصمیم بر انتشار بازی دارد، مجوز فعالیت خود را پیش از آن کسب کرده باشد.
رده‌بندی سنی: ویژگی تمام کشورهای بررسی‌شده وجود یک حداقل نظام رده‌بندی سنی است که عموما به‌صورت اجباری و در موارد معدودی به شکل اطلاعی بر بازی‌ها الصاق می‌شوند. اگرچه این سند در مورد سایر کشورها اظهار نظر نمی‌کند؛ اما می‌توان تاکید کرد که حداقل در کشورهای با بازار بزرگ برای بازی، مساله رده‌بندی سنی جزو الزامات پیش از نشر بازی محسوب میشود. اگرچه در برخی کشورها ممکن است این نظام فراگیر نبوده و مثلا برای پلتفرم‌های گوناگون از لحاظ اجباری یا اختیاری بودن و نظام رده‌بندی دارای تنوع باشد (مانند بریتانیا)، نکته حائز اهمیت این است که در کشورهای دارای رده‌بندی سنی اجباری، نظارت شدیدی بر توزیع بازی و جلوگیری و مجازات برای بازی‌های با توزیع غیرقانونی اعمال میشود.
مجوزهای نشر بدون رده‌بندی سنی به صورت موقعیتی: در برخی کشورها همچون بریتانیا، دولت می‌تواند در مواردی به بازی مجوز نشر مشروط ارائه کند که از اصول کلی نشر همچون دریافت رده‌بندی سنی معاف است. این بازی‌ها معمولا در رویدادها و یا برای آموزش مورد استفاده قرار می‌گیرند و با توجه به شرایط خاص استفاده، مسیر معمول برای نشر بازی را طی نمی‌کنند. از این ایده می‌توان برای اعطای مجوزهای مشروط در شرایط مختلف همچون رویدادهای ورزش‌های الکترونیک استفاده کرد.
حمایت از حقوق مصرف: بخش قابل توجهی از فعالیت‌های نظارتی برخی از کشورها، معطوف به حمایت از حقوق بازیکنان است. به شکل خاص، نظارت بر اطلاعات و دسترسی‌هایی که بازی از بازیکن هنگام نصب می‌گیرد، نقطه برجسته‌ای از اقدامات نظارتی محسوب میشود. علاوه بر این نظارت بر شفافیت هزینه‌های بازی و تبلیغات آن با هدف جلوگیری از کلاهبرداری نیز از سایر اقدامات مشابه برای حفظ حقوق مصرف‌کنندگان است.
نظارت بر مصرف بازی: با توجه به اهمیت میزان مصرف بازی برای کودکان و نوجوانان که قاعدتا باید در یک بازه مشخصی باشد، برخی کشورها اقداماتی را برای کنترل میزان مصرف اتخاذ می‌کنند. این اقدامات ممکن است به شکل ایجابی، از طریق دخالت در طراحی بازی و ارائه پیشنهاد و پاداش در صورت مصرف بهینه باشد و یا به صورت سلبی، بازیکن را مجبور به ترک بازی پس از مدت زمان مقرر کند.
پدیده قمار: علاوه بر این به جز اقداماتی که مستقیما بر فرآیند تولید، توزیع و مصرف بازی‌ها ناظر هستند، به شکل خاص بسیاری از کشورها بر مساله قمار آنلاین به دلیل تبعات منفی متعددی که دارد، نظارتی جدی و شدید داشته و تا مقیاس زیادی این گونه بازی‌ها را در داخل مرزهای کشور خود محدود کرده‌اند. این مساله خصوصا از این جهت حائز اهمیت است که متاسفانه در ایران نیز جوانان و نوجوانان تحت تاثیر تبلیغات مرتبط به قمار و شرط‌بندی هستند و به جز قوانین عمومی در این حوزه به شکل خاص برنامه دقیقی برای فضای قمار آنلاین ترتیب داده نشده است.