چگونه تراشه یک دلاری عامل بحران در اقتصاد جهانی شد؟
برای پی بردن به این که چرا صنعت نیمه رسانای ۴۵۰ میلیارد دلاری دچار بحران شد، بهترین نقطه برای شروع، قطعه یک دلاری به نام دیسپلی درایور است.
صدها نوع تراشه مختلف صنعت سیلیکون جهانی را تشکیل می دهند که پرزرق و برق ترین آنها از سوی شرکتهایی نظیر کوالکام و اینتل از ۱۰۰ دلار تا بیش از ۱۰۰۰ دلار قیمت دارند. اینها تراشه هایی هستند که در رایانه های قدرتمند یا تلفنهای هوشمند کوچکی که در جیب شما جای می گیرند، بکار برده می شوند. تراشه دیسپلی درایور یک تراشه معمولی است که تنها هدف آن ارسال دستورالعملهای ابتدایی برای نورانی کردن صفحه در تلفن، مونیتور یا دستگاه ناوبری است.
مشکل صنعت تراشه و شرکتهای دیگری مانند خودروسازان این است که تراشه های دیسپلی درایور به حد کافی وجود ندارند. شرکتهای سازنده این قطعه قادر به پاسخگویی به تقاضای رو به رشد نیستند بنابراین قیمتها افزایش پیدا کرده است. این امر در کمبود عرضه و افزایش هزینه پنلهای LCD سهیم بوده است که قطعه ضروری برای ساخت تلویزیونها، لپ تاپها و همچنین خودروها، هواپیماها و یخچالهای پیشرفته هستند. کمبود این قطعه باعث شده است شرکتها نتوانند محصولاتشان را تولید کنند.
اکنون آسیب کمبود عرضه چنین قطعاتی که بی اهمیت به نظر می رسند، در اقتصاد جهانی پدیدار شده است. خودروسازانی مانند فورد موتور، نیسان موتور و فولکس واگن تولیدشان را کاهش داده اند و در نتیجه خسارت بیش از ۶۰ میلیارد دلاری درآمد این صنعت در سال ۲۰۲۱ برآورد شده است.
این وضعیت پیش از بهتر شدن، وخامت بیشتری پیدا خواهد کرد. طوفان زمستانی کم سابقه در تگزاس، بخشهای وسیعی از تولید آمریکا را فلج کرد. همچنین آتش سوزی در یک کارخانه ژاپنی باعث تعطیلی یک ماهه این تاسیسات شد. شرکت سامسونگ الکترونیکس در خصوص عدم توازن جدی در این صنعت هشدار داده و شرکت تایوانی TSMC اعلام کرده است با وجود این که کارخانه هایش با ظرفیت بیش از ۱۰۰ درصدی فعالیت می کنند قادر نیست با تقاضا همگام بماند.
کمبود تراشه، زاده یک محاسبه اشتباه پس از شیوع پاندمی ویروس کرونا در سال ۲۰۲۰ بود. هنگامی که پاندمی کووید ۱۹ در سراسر جهان گسترش پیدا کرد، بسیاری از شرکتها انتظار داشتند مردم با دشوار شدن شرایط اقتصادی، میزان هزینه هایشان را کاهش دهند. اما مردمی که در خانه حبس شده بودند شروع به خرید کردند و رایانه های بهتر و نمایشگرهای بزرگتری خریدند تا بتوانند از خانه به کار ادامه دهند. برای کودکانشان لپ تاپهای جدیدی برای آموزش از راه دور خریداری کردند. تلویزیونهای فور کی، کنسولهای بازی، دستگاههایی مانند کف شیرساز، سرخ کن و مخلوط کنهای قوی خریداری کردند تا زندگی در قرنطینه را دلپذیرتر کنند.
خودروسازان هم غفلت کردند. این شرکتها کارخانه هایشان را تعطیل کردند زیرا تقاضا به دلیل عدم امکان مراجعه برای خرید سقوط کرده بود. آنها به تامین کنندگان قطعه اعلام کردند ارسال قطعات از جمله تراشه هایی که برای تولید خودروها بسیار ضروری هستند را متوقف کنند.
سپس یکباره تقاضا در اواخر سال میلادی گذشته اوج گرفت. مردم می خواستند از خانه خارج شوند و تمایلی به استفاده از حمل و نقل عمومی نداشتند. خودروسازان کارخانه هایشان را بازگشایی کردند و با سرافکندگی سراغ تراشه سازانی نظیر TSMC و سامسونگ رفتند. اما پاسخی که شنیدند این بود که باید منتظر بمانند. نمی توانند به سرعت کافی برای مشتریان وفادارشان تراشه تولید کنند.
کمبود قطعه باعث افزایش قیمتهای LCD شده است. قیمت پنل LCD در اندازه ۵۰ اینچی برای تلویزیونها در فاصله ژانویه سال ۲۰۲۰ تا مارس امسال دو برابر شده است. ماتیو کانترمان از بلومبرگ اینتلیجنس پیش بینی می کند روند افزایش قیمتهای LCD حداقل تا سه ماهه سوم امسال ادامه پیدا خواهد کرد.
عامل دیگری که بحران را تشدید کرد، کمبود شیشه است. تولیدکنندگان بزرگ شیشه حوادثی را در پایگاههای تولیدشان گزارش کرده اند که شامل خاموشی در کارخانه نیپون الکتریک گلس در دسامبر و انفجار در کارخانه فاین تکنو کوریای AGC در ژانویه بود. پیش بینی می شود محدودیت تولید تا تابستان امسال ادامه پیدا کند.
بر اساس گزارش بلومبرگ، همه این موارد باعث رونق کسب و کار شرکتهای این صنعت شده است. فروش هایمکس افزایش یافته و قیمت سهامش از نوامبر سه برابر شده است. ارزش سهام نواتک روز سه شنبه ۶.۱ درصد صعود کرد و به رکورد بالایی رسید و رشد امسالش را به بیش از ۶۰ درصد رساند. انتظار نمی رود کمبود تراشه به خصوص قطعات خودروسازی به این زودی رفع شود.