گوگل چه بلایی سر کاربران ایرانی آورده است؟
یک کارشناس فناوری اطلاعات درباره مشکل جدید کابران ایرانی در دسترسی به سرویس‌های گوگل گفت: تحریم جدیدی رخ نداده، اما گوگل روش شناسایی مکان کاربران را تغییر داده و به همین دلیل سرویس‌هایش برای کاربران ایرانی که به‌دلیل تحریم‌های آمریکا با وی‌پی‌ان در دسترس بوده، مسدود شده است.
داستان تحریم‌های گوگل و شرکت‌های آمریکایی علیه ایران داستان جدید نیست، با وجود این، این روزها بار دیگر خبری از مسدود شدن برخی از سرویس‌های گوگل برای کاربران ایرانی شنیده میشود که به نظر می‌رسد از نتایج تحریم‌های قبلی آمریکا علیه ایران باشد، هرچند زوایای آن هنوز مشخص نیست.
در این راستا میلاد نوری -کارشناس فناوری اطلاعات- در گفت‌وگو با ایسنا، درباره علت بسته شدن سرویس‌های گوگل و ارتباط آن با تحریم‌های آمریکا علیه ایران، گفت: باید این نکته را ذکر کنیم که در این موضوع تحریم جدیدی رخ نداده است. کاربران ایرانی از ماه‌ها و سال‌های گذشته به دلایل مختلف از برخی از این سایت‌های مرتبط با گوگل تحریم شدند.
هدفمند کردن سیستم‌های تبلیغاتی گوگل، این بار دردسرساز شده است
وی ادامه داد: این محدودیت جدید حدود هفت روز یا دو هفته پیش اتفاق افتاده و گوگل به دلایل مختلف، روش شناسایی مکان کاربر را برای تمام مردم دنیا تغییر داده است. قبلا از IP کاربران متوجه ایرانی یا اروپایی بودن آنها می‌شد، اما به تازگی در مقاله‌ای که منتشر کرده، نوشته برای هدفمند کردن سیستم‌های تبلیغاتی خود این روش جدید را اعمال کرده است.
این کارشناس فناوری اطلاعات درباره علت تغییر سیاست گوگل توضیح داد: این هدف به خاطر تبلیغاتی است که مثلا در ویدیوهای یوتیوب یا سرویس‌های AdMob و AdSense، در سایت‌ها بخش میشود و گوگل برای اینکه تبلیغاتش مرتبط با مردم هر منطقه باشد، سیستم جدید خود را اجرایی کرده است تا بازدهی بیشتری بگیرد و به همین دلیل شیوه شناسایی مکان کاربر را تغییر داده است.
نوری در ادامه خاطرنشان کرد: گوگل الان از ترکیبی از روش‌های مختلف استفاده می‌کند و البته به‌صورت شفاف اعلام نکرده که از چه روشی استفاده می‌کند تا موقعیت یک کاربر را تشخیص دهد. کارشناس‌ها حدس‌هایی زدند که از روی منطقه زمانی گوشی یا لپ‌تاپ یا از فعالیت gmail یا گوگل‌مپ و مجموعه محصولاتی که گوگل دارد، متوجه شود.
وی درباره اینکه چرا برخلاف گذشته، با استفاده از وی‌پی‌ان هم نمی‌توان به این سرویس‌ها دسترسی پیدا کرد، توضیح داد: اگر قبلا با استفاده از VPN و تغییر آی‌پی، می‌توانستیم با IP کشورهای دیگر از محصولات گوگل استفاده کنیم اما الان گوگل با استفاده از IP کشورهای دیگر هم متوجه میشود کاربر ایرانی هستیم. البته این روش، تحریم مستقیم برای محدود کردن کابران ایرانی نیست و کشورهای دیگری هم هستند که مورد تحریم‌های آمریکا قرار گرفته‌اند، اما این موضوع باعث شده نتوانیم از سرویس‌هایی که قبلا تحریم شده‌اند، استفاده کنیم.
سرویس جدیدی از سوی گوگل تحریم نشده است
این کارشناس فناوری اطلاعات با تاکید بر اینکه سرویس جدیدی از سوی گوگل تحریم نشده، بیان کرد: همه سرویس‌هایی که اکنون دسترسی به آن سخت‌تر و یا غیرممکن شده، قبلا هم با IP ایران دسترسی به آنها امکان‌پذیر نبود. فقط ایرانی‌ها با VPNهای مختلف می‌توانستند به این سرویس‌ها دسترسی پیدا کنند، اما الان با این تغییر روش، دچار مشکل شده‌اند و وی‌پی‌ان‌ها هم دیگر کارایی ندارند.
نوری درباره سرویس‌هایی که با روش جدید از دسترسی ایرانی‌ها خارج شده‌اند، اظهار کرد: مهمترین مشکل مربوط به تبلیغات و کسب درآمد از یوتیوب است. کاربران ایرانی که در یوتیوب کانال داشتند و از این راه درآمدزایی می‌کردند دچار مشکل شدند که تعدادشان هم کم نیست. یکی از مهمترین محدودیت‌ها مربوط به گوگل آنالیتیکس (Google Analytics) است که افراد در حوزه کسب‌وکار از این سیستم برای تعداد بازدیدها و آنالیز کاربران خود استفاده می‌کنند. دسترسی به ابزارهایی مانند فایربیس (Firebase) که زیرمجموعه کاربردی دارد و برنامه‌نویس‌ها از آن استفاده می‌کردند، محدود شده است. داکیومنت‌های اندروید هم از جمله این موارد هستند و گسترده این محدودیت‌ها بسیار گسترده است.
وی ادامه داد: گوگل کلاود (سرویس ذخیره‌سازی ابری گوگل) است که به شرکت‌های مختلفی سرویس می‌دهد و از جمله باعث شده نرم‌افزارهای مختلفی مانند اسپاتیفای (Spotify) از دسترس خارج شوند. اسپاتیفای یا بسیاری از سایت‌ها و نرم‌افزارهای دیگر مستقیما سرویس گوگل نیستند اما چون از زیرساخت ابری گوگل (گوگل کلاود) استفاده می‌کنند، دسترسی به این سایت‌ها هم برای کاربر مختل شده است.
برخی افراد همچنان با وی‌پی‌ان به سرویس‌های گوگل دسترسی دارند
این کارشناس فناوری اطلاعات با بیان اینکه فعلا با برخی از VPNها می‌توان به این سرویس‌ها دسترسی پیدا کرد، گفت: هنوز مشخص نیست که گوگل این محدودیت‌ها روی اکانت افراد است یا خیر. بعضی از افراد از VPNهای مختلف استفاده کرده‌اند، اما همچنان در حساب کاربری خود به این سرویس‌ها دسترسی ندارند. بعضی افراد از VPNهای شخصی استفاده کردند که توانستند به این سرویس‌ها دسترسی داشته باشند. بنابراین هنوز به‌طور قطع نمی‌توان گفت که چطور این اتفاق رخ داده است.
نوری درباره چاره حل این مشکل بیان کرد: یک سری از تحریم‌ها تحت قوانین کشور آمریکا است. سیستم‌های مالی مانند «گوگل‌پی» مانند خدماتی از جمله «پی‌پل»، «مسترکارد»، «ویزاکارت» هستند که به علت تحریم‌ها امریکا به هیچ وجه قابل استفاده نیستند، مگر اینه آمریکا قانونی وضع کند یا اینکه این سرویس‌ها، از برخی سازمان‌ها مانند «اوفک» مجوز ارائه خدمت بگیرند، همانطور که «گیت‌هاب» این مجوز را گرفت و توانست به کاربران ایرانی دسترسی بدهد.
وی ادامه داد: سرویس‌های تبلیغاتی مانند AdMob و AdSense که مستقیما مربوط به مراودات مالی است، از قبل به دلیل تحریم‌های آمریکا ممنوع بوده و نمی‌توان برای آنها کاری کرد، اما یک سری ابزارها مانند گوگل آنالیتیکس، فایربیس یا اندروید استودیو و گوگل‌کلاود که برای کاربران عادی است، حتی طبق تحریم‌های آمریکا برای ایرانیان هم در گذشته به اشتباه تحریم شده بودند.
کارمندان ایرانی گوگل به دنبال حل مشکل هستند
این کارشناس فناوری اطلاعات با اشاره به گفت‌وگو با برخی از کارمندان گوگل از طریق «کلاب هاوس» درباره این مشکل بیان کرد: آنها گفتند علت تحریم برخی از نرم‌افزارها مانند سرویس‌های آنالیتیکس، استفاده از بلک‌لیست مشترک است، اینکه گوگل برای سرویس‌های مالی یا تبلیغاتی خود یک «بلک لیست» تهیه کرده که ممکن است برای سرویس‌های دیگر هم مورد استفاده قرار گیرد. این کارمندان ایرانی گوگل گفتند تلاش می‌کنند تحریم سرویس‌هایی که طبق قوانین آمریکا مشکلی برای ارائه خدمات به ایرانی‌ها ندارند، رفع شود.
نوری درباره ابعاد منفی این مشکل برای کاربران ایرانی در روزهای آینده بیان کرد: تغییر منفی‌تر در زمینه محدودیت جیمل، گوگل‌پلی یا گوگل کلندر (Google Calendar) رخ نمی‌دهد، اما ممکن است سرویس‌هایی که اکنون بسته شده و برخی از کاربران با وی‌پی‌ان به آنها دسترسی دارند، کاملا با شناسایی آی‌پی کاربران، از دسترس خارج شوند. از طرفی هم احتمالا با پیگیری‌هایی که میشود بتوان برخی از این محصولات را رفع فیلتر کرد.
وی با بیان اینکه احتمالا رفع این مشکل در کوتاه‌مدت انجام نمی‌شود، گفت: اگر بتوان این موضوع را به زبان انگیسی در رسانه‌های خارجی منتشر کرد و در شبکه‌های اجتماعی مانند توییتر انعکاس داد، شاید سرویس‌هایی که خلاف تحریم‌های آمریکا نیست، سریع‌تر رفع فیلتر شوند و بتوانند به ایران خدمات ارائه دهند. مثلا رفع تحریم گیت‌هاب بیش از یک سال و نیم زمان برد و اگر زودتر رسانه‌ای می‌شد، شاید سریع‌تر آن مشکل را رفع می‌کردند.