سقوط اجباری امپراتوری «ما»
روزنامه فاینشنال تایمز در گزارشی به غیبت عجیب جک ما، ستاره کارآفرینی چین و بنیانگذار علی بابا پرداخته است
غیبت عجیب و غریب «جک ما» کارآفرین و میلیاردر بزرگ چینی در مجامع عمومی طی چند‌ماه اخیر به یکی از خبرهای دنیای اقتصاد و فناوری تبدیل شده است. از 5ماه پیــش کـه شـی‌جین‌پینگ، رئیس‌جمهور چین به‌طور غیرمنتظره عرضه عمومی گروه Ant و پرداخت‌های «ما» از سوی دولت را لغو کرد، این میلیارد چینی فقط یک حضور عمومی کوتاه در یک مدرسه داشته است. دیدار خصوصی او از این مدرسه که برای سخنرانی درباره برخی از فعالیت‌های خیرخواهانه انجام شد، به تیتر جهانی تبدیل شد: «ما» دوباره پیدایش شد. پس از آن شرکت تجارت الکترونیکی علی بابا که ما در سال1999 تاسیس کرد، 47میلیارد دلار به‌دست آورد و برنامه این گروه برای فروش میلیاردها دلار اوراق قرضه به سرمایه‌گذاران خارجی دوباره به مسیر خود بازگشت.
اما این واقعیت که او مجبور است مدام خود را پنهان کند نشانگر سقوط سریع و بی‌رحمانه ما از عرش است. چند‌ماه قبل او در اوج تجارت جهانی بود و بانکداران غربی برای پیشنهاد اولیه 37میلیارد دلاری عمومی گروه Ant او انتظار می‌کشیدند. روزنامه فاینشنال تایمز در گزارش مفصلی در این رابطه می‌گوید جت شخصی جک ما هر ۴۸ ساعت یک‌بار در این مقطع او را به یکی از نقاط جهان برده است.
او در نامه‌ای به مشتری مایکل گریمز، برترین بانکدار فناوری مورگان استنلی این معامله را یک معامله تاریخی و برجسته خوانده بود. سپس «ما» در شانگهای، پایتخت مالی چین، روی صحنه رفت تا با گروهی که شامل مقامات ارشد و نهادهای نظارتی پیشین مانند رئیس‌کل پیشین بانک مرکزی بود، صحبت کند. او گفت: قیمت بزرگ‌ترین IPO در تاریخ بشر تعیین شده است. به علاوه، این معامله برای نخستین بار در شهری غیر از نیویورک انجام شده است، این یعنی معجزه‌ای اتفاق افتاده است.
اما این حرکت منافع شرکت‌های خصوصی را بالاتر از منافع دولت چین و تنظیم‌کننده‌های مالی قرار داد، که به‌طور چشمگیری باعث تغییر در روند وقایع می‌شد. پس از این اتفاق مقامات دولتی او را به پکن فراخواندند. مشخص بود چیزی باعث آزار حزب کمونیست چین و خشم رئیس‌جمهور شده است.
با توقف ناگهانی اتفاقات تجاری هیجان‌انگیز، ثروت شخصی ما حدود 10میلیارد دلار ریخت و سهام علی بابا در معاملات عمومی 10درصد کاهش یافت. اتفاق دیگری نیز رخ داد: ما که شدیدا به دیده شدن علاقه داشت، ناگهان ناپدید شد.
سلطه جک ما بر بازار تجارت الکترونیک
صدها میلیون نفر از افرادی که در چین هستند از محصولاتی که ما خلق کرده است استفاده می‌کنند. بسیاری از مردم با استفاده از اپلیکیشن Alipay محصول شرکت Ant در گوشی‌های خود پول قهوه را پرداخت می‌کنند، غذا سفارش می‌دهند یا از آن برای پرداخت قبوض خدماتی استفاده می‌کنند. میلیون‌ها نفر پس‌انداز خود را به صندوق‌های بازار پول Ant می‌ریزند.
اغلب مصرف‌کنندگان پول‌هایشان را در فروشگاه‌های آنلاین علی‌بابا خرج می‌کنند. مثلا یکی از این فروشگاه‌های آنلاین به اسم
Taobao میلیون‌ها محصول؛ از گوشی آیفون گرفته تا مارمولک خانگی را به مشتریان ارائه می‌دهند. Tmall نیز به‌عنوان یک فروشگاه آنلاین بزرگ‌ترین برندهای دنیا را در اختیار مشتریان قرار می‌دهد. آنها با هم سالانه حدود یک تریلیون دلار کالا می‌فروشند که تقریباً دو برابر مقداری است که در آمازون جریان دارد.
مانند جف بزوس مالک آمازون، ما علی بابا را هم به دنیای آفلاین هدایت کرد و زنجیره‌های سوپرمارکت و سهام خرده‌فروشان مبلمان منزل و گروه‌های رسانه‌ای پیشرو چین را خریداری می‌کند. اوهمچنین به‌عنوان یکی از مهم‌ترین کارآفرینان دنیاست و در دوران پاندمی با اهدای هزاران دستگاه ونتیلاتور و بیش از 100میلیون ماسک به کشورهای جهان به سفیر حسن نیت غیررسمی تبدیل شده است.
دردسر ما از کجا شروع شد
ما بسیار پیش‌تر از سخنرانی شانگهای، برای خود دردسر خریده بود. او نفوذ بی‌نظیری به‌عنوان یک تاجر در چین داشت، اما در کشوری که فقط یک قدرت اجازه قدرت‌نمایی دارد، این تاخت و تاز خطرناک است. می‌گویند از مدت‌ها قبل او تهدید شده بود که امپراتوری او را خرد خواهند کرد. رئیس‌جمهوری چین در سال‌های اخیر شرکت‌های دولتی را دوباره نیرو داده و قدرت آنها را به اوج خود رسانده است. چالش میلیاردرها با بخشی از دولت به‌دلیل نگرانی‌های نظارتی، فساد مالی یا سایر مشکلات اقتصادی در سال‌های اخیر به قدری مکرر شده است که قانون جدیدی ظهور کرده است: قانون دروغ. برخی از آنها، مانند وانگ جیانلین، بنیانگذار شرکت املاک و مستغلات واندا، درحالی‌که تجارت خود را کوچک کرده‌اند، به سکوت وا داشته شده‌اند. وو شیائوهی از مجتمع بیمه Anbang، به زندان افتاده و امپراتوری او توسط دولت تصرف شده است.
مصاحبه با افراد نزدیک به ما و نهادهای نظارتی در پکن نشان می‌دهد که حتی قبل از اینکه سخنرانی ما در شانگهای از مسیر خارج شود، مدتی بود که اصطکاکش با رهبران چین افزایش یافته بود. در واقع آنها از این خسته شده‌اند که ما همیشه ستاره نمایش است.
سونگ کینگوای، یک اقتصاددان مستقل می‌گوید: جک ما بیش از حد قدرتمند شده بود و این را همه در چین می‌دانستند. تأثیر علی بابا رشد بی‌حدی داشت و کار به جایی رسید که باید تحت کنترل دولت در می‌آمد.
شرکت‌های فنی مانند Ant به جهانیان نشان دادند که چین می‌تواند نوآوری نیز داشته باشد و «ما» به‌عنوان نماد کارآفرینی برای تازه فارغ‌التحصیلان تبدیل شد.