روزشماری برای جریمه اپراتورهای مختل‌کننده کلاب‌هاوس
سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، مستندات مرتبط با اختلال صورت‌گرفته توسط اپراتورها که باعث محدودیت دسترسی کاربران به نرم‌افزار کلاب‌هاوس شده را منتشر کرده و اگر اپراتورها نسبت به رفع این محدودیت یا اختلال اقدام نکنند، رگولاتوری موظف است تا زمان رفع تخلف، روزانه تا سقف ۵۰ میلیارد تومان، اپراتور متخلف را جریمه کند.
کلاب‌هاوس یک اپلیکیشن چت صوتی است که این روزها در ایران طرفداران بسیاری پیدا کرده است و مانند هر اپلیکیشن خارجی دیگری، شایعاتی مبنی بر مسدود شدن آن به گوش می‌رسد. اواسط فروردین‌ماه، محمدجعفر منتظری -دادستان کل کشور – درباره اینکه آیا فیلتر "کلاب هاوس" در دستور کار قرار دارد یا خیر؟ گفته بود: هنوز راجع به این مساله تصمیم‌گیری نشده است.
پس از آن و هنگام یکی از گفت‌وگوهایی که در کلاب‌هاوس در جریان بود، این اپلیکیشن دچار اختلال شد و محمدجواد آذری جهرمی -وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات – در واکنش به قطع مکرر ارتباط اعضای نشست و مطرح شدن گمانه فیلتر شدن کلاب‌هاوس، گفت: کلاب‌هاوس فیلتر نیست و مشکلاتی که برای کاربران ایجاد شده ممکن است ناشی از مسائل فنی باشد. «فیلتر کردن»، قواعد خاص خودش را دارد و نباید با مطرح کردن «فیلتر شدن کلاب هاوس»، اقدام به تشویش اذهان عمومی کرد.
با وجود این، اختلالات ادامه داشت تا زمانی که یکشنبه ۲۲ فروردین، سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، زیرمجموعه وزارت ارتباطات با ارسال هشداری به سه اپراتور همراه اول، ایرانسل و مخابرات ایران، ۲۴ ساعت فرصت داد تا اختلال مشهود در شبکه اجتماعی کلاب‌هاوس را برطرف کنند.
نحوه جریمه ایجاد محدودیت در دسترسی شهروندان به خدمات فضای مجازی
در نهایت هیات وزیران در جلسه ۲۹ فروردین ۱۴۰۰ به پیشنهاد مشترک وزارت‌خانه‌های ارتباطات و فناوری اطلاعات، امور اقتصادی و دارایی و اطلاعات و سازمان برنامه و بودجه کشور و به‌منظور حفظ حق دسترسی شهروندان و کاربران به خدمات فضای مجازی، نسبت به تعیین میزان و نحوه جریمه ایجاد محدودیت در دسترسی شهروندان و کاربران به خدمات فضای مجازی خارج از روال‌های تعیین‌شده قانونی توسط کارورها (اپراتورها) تصمیم‌گیری کرد.
به موجب این تصمیم، در صورت ایجاد محدودیت، اختلال یا انسداد در نرم‌افزارها، تارنماها (وبگاه‌ها)، برنامه‌های کاربردی و سایر خدمات مبتنی بر فضای مجازی از سوی کارورها (خارج از روال‌های تعیین‌شده قانونی)، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات (سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی) موظف است با جمع آوری مستندات فنی، ظرف (۲۴) ساعت محدودیت، اختلال یا انسداد را به کارورها اعلام و همزمان مراتب محدودیت، اختلال یا انسداد را در پایگاه اطلاع‌رسانی خود منتشر کند.
همچنین در صورتی که کارورها ظرف مدت ۲۴ ساعت از زمان اعلام سازمان نسبت به رفع محدودیت، اختلال یا انسداد اقدام نکنند، سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی موظف است تا زمان رفع تخلف روزانه تا سقف ۵۰ میلیارد تومان، کارور متخلف را جریمه کند و کارور موظف است با اعلام سازمان مبالغ را به حساب خزانه‌داری کل کشور واریز کند.
اگر پس از یک هفته از اعلام سازمان مذکور، کارور نسبت به رفع محدودیت، اختلال یا انسداد اقدام نکرد، این سازمان مجاز است علاوه بر جریمه تعیین‌شده، نسبت به تعلیق یا کاهش مدت اعتبار پروانه کارور حداکثر به مدت دو سال اقدام کند و در صورت مرتفع نشدن اختلال پس از دو هفته از نامه سازمان، برابر قانون مجازات اسلامی نسبت به اقامه دعوی در مراجع قضایی از سوی سازمان یادشده اقدام خواهد شد.
در این راستا، سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، مستندات مرتبط با اختلال عمدی صورت‌گرفته توسط شرکت مخابرات ایران، شرکت ارتباطات سیار ایران (همراه اول) و شرکت خدمات ارتباطی ایرانسل که باعث محدودیت دسترسی کاربران به نرم‌افزار کلاب‌هاوس شده بود را در یک گزارش فنی منتشر کرد.
تغییر در DNS (خدمات‌دهندگان نام دامنه)
طبق گزارش فنی سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، DNSهای (خدمات‌دهندگان نام دامنه) همراه اول در پاسخ به دامنه clubhouseapi.com، آدرس صفحه پیوندها را به کاربر بازمی‌گردانند که این موضوع موجب مسدودسازی کلاب‌هاوس در این اپراتور شده است.
تغییر دیگر در روش مسدودسازی است که به جای بازگرداندن آدرس پیوندها، اقدام به عدم پاسخ به سایت مذکور کرده است، به‌نحوی که پاسخی برای درخواست این دامنه‌ها از سوی DNS سرورهای این اپراتور داده نمی‌شود، اما با DNSهای دیگر پاسخ داده میشود و این موضوع نشان می‌دهد که این دامنه به روی DNSهای اپراتور همراه اول مسدود شده است.
تغییر در نحوه مسیریابی و حذف بسته‌ها
در اپراتور ایرانسل مسدودسازی به صورت IP در برخی مناطق انجام شده است، به این صورت که ابتدا IPهای دامنه www.clubhouseapi.com استخراج شده و سپس روی روتر آن اپراتور مسدود شده است. اپراتور ایرانسل اقدام به مسدودسازی در برخی مناطق خود کرده و در برخی مناطق دیگر انسداد را حذف می‌کند و این انسداد به گونه‌ای به نظر می‌رسد که کاربر احساس می‌کند برنامه کلاب‌هاوس دچار اختلال است. برای مثال ایرانسل برنامه کلاب‌هاوس را در مرکز کشور مسدود می‌کند و در مناطق غربی سیاستی برای آن اعمال نمی‌کند، پس از مدتی این سیاست تغییر می‌کند و کلاب‌هاوس در غرب کشور مسدود و در مناطق مرکزی باز میشود.
روش دیگر اختلال در این اپراتور، حذف بسته‌هاست. بعد از برقراری ارتباط بین کاربر و سامانه مرکزی نرم‌افزار، تجهیزات شبکه اپراتور با درصد بالایی بسته‌های ارتباطی را حذف می‌کند و این کار باعث اختلال شدید میشود و پیام رسان مکررا جهت برقراری مجدد ارتباط، اقدام می‌کند و کاربر پس از طی زمان انتظار طولانی به این نتیجه می‌رسد که ارتباط ممکن نیست.
در شرکت مخابرات ایران نیز مسدودسازی به صورت آدرس IP انجام شده است، به این صورت که ابتدای IPهای دامنه www.clubhouseapi.com استخراج شده و سپس بر روی روتر اپراتور مسدود شده است. این انسداد به گونه‌ای به نظر می‌رسد که کاربر احساس کند برنامه کلاب‌هاوس دچار اختلال است.