تکنولوژی درخدمت مبارزه با تغییرات اقلیمی
جهانی که در حال مبارزه با ویروس کووید-۱۹ است، نگرانی بی‌سابقه‌ای از تغییرات اقلیمی نیز دارد و تلاش‌ها برای مهار آن روی میز سران کشورهای جهان قرار گرفته است. از توفان‌های شدید در شهرهای ساحلی تا حمله ملخ‌ها به مزارع و خشکسالی، دغدغه بسیاری در جای‌جای کره خاکی است. در این میان بانک جهانی در گزارشی، توجه‌ها را به استفاده از ابزارهای دیجیتال در این مبارزه بشر با طبیعت جلب کرده و آنها را ابزاری مفید به‌ویژه برای کشورهای با درآمد پایین دانسته است.
بنا بر این گزارش، گرچه توفان‌های موسوم به سایکلن در دهه ۷۰میلادی به مرگ ده‌ها تن در بنگلادش منجر شد اما امروزه به‌دلیل آمادگی بهتر، سرمایه‌گذاری‌ها در پناهگاه‌های مخصوص توفان، سیستم‌های هشداردهنده و ردیابی توفان توسط ماهواره‌ها، جان افراد کمتری در خطر است. به مدد تکنولوژی، متخصصان ریسک بانک جهانی با اتکا به برنامه «تسهیلات جهانی برای کاهش و بازیابی فاجعه» موسوم به GFDRR به کشورهای جهان کمک می‌کنند تا برای بلایای طبیعی همچون زلزله و تغییرات شدید آب و هوایی آمادگی پیدا کنند. تجربه‌های به‌دست آمده در سال‌های اخیر بر شانه‌های پیشرفت در فناوری‌های دیجیتال در جهت افزایش انعطاف‌پذیری در شرایط بحران ایستاده است. در گزارش اخیر بانک جهانی به نمونه‌های موفقی از استفاده از فناوری برای مهار تغییرات اقلیمی اشاره شده و در نهایت تاکید میشود که این ابزارهای دیجیتال سبب افزایش قدرت تصمیم‌گیرندگان برای ترسیم آینده‌ای بهتر در برابر شرایط آب و هوایی چالش‌برانگیز شده است.
نقشه‌برداری و ارزیابی مناطق آسیب‌پذیر
بنگلادش، از کشورهای آسیب‌پذیر از منظر شرایط آب‌وهوایی است و همواره در معرض توفان‌های سربرآورده از خلیج بنگال بوده است. گرچه پیش‌بینی میشود که تعداد این توفان‌ها رو به افزایش باشد اما نقشه‌برداری از مناطق آسیب‌پذیر با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی موسوم به GIS و در دسترس قرار دادن اطلاعات حاصل از آن در سازمان‌ها به تصمیم‌گیری بهتر در شرایط بحران کمک می‌کند. درحالی‌که پیش از این داده‌ها و نقشه‌ها توسط افراد و به‌صورت غیرشبکه‌ای در دسترس قرار می‌گرفت، از سال ۲۰۱۵ پلت‌فرمی موسوم به GeoDASH در دسترس است تا اطلاعات را به‌صورت فراگیر در اختیار کاربران قرار دهد. در آوریل ۲۰۲۱ بالغ بر ۳۷۰۰کاربر از سازمان‌های عمومی، خصوصی و جامعه مدنی دیتاهای مشترکی دارند و ۷۴۰ دیتابیس از نقشه شبکه‌های جاده‌ای، موقعیت‌های خطوط آب، گاز و تاسیسات را در محیطی امن گرد آورده‌‌اند. تمامی این داده‌ها به‌صورت گسترده‌ای در دسترس عموم است.
همچنین دپارتمان مهندسی دولت در این کشور از لایه‌های جغرافیایی برای تولید نقشه‌های خطر توفان استفاده می‌کند تا راهنمایی برای برنامه‌های سرمایه‌گذاری برای پناهگاه‌های مخصوص توفان در مناطق شهری و روستایی باشد. پلت‌فرم GeoDASH همچنین پروژه‌ای را برای بهبود ۱۰ پوسته آسیب‌پذیر ساحلی بنگلادش تعریف کرده و از ساختارهای هیدرولیک و اقدامات مراقبتی در این راستا استفاده میشود. با استفاده از تجزیه‌وتحلیل داده‌های مکانی که توسط این پلت‌فرم پشتیبانی میشود، تاب‌آوری شهری به‌طور مستمر مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌گیرد تا ظرفیت سازمان‌های دولتی برای پاسخگویی به حوادث اضطراری ارتقا یابد.
هواپیماهای بدون سرنشین
در تانزانیا، حوادث شدید آب و هوایی سبب خسارات چشمگیر اقتصادی میشود که ارزش آن بیش از یک درصد از تولید ناخالص داخلی این کشور است. از سوی دیگر قوت غالب مردمان این سرزمین به منابع طبیعی وابسته است و این دست حوادث، تهدیدی جدی برای آنان است. در برنامه ملی این کشور برای سال ۲۰۱۵، اولویت‌های سازگاری بر بخش‌هایی چون کشاورزی، مدیریت منابع آب، حراست از سواحل، منابع جایگزین انرژی پاک، فعالیت‌های گردشگری پایدار و برنامه‌های آگاهی بخش در حوزه سلامت عمومی برای جامعه متمرکز شده بود. با این حال افزایش شهرنشینی، مشخصات فاجعه در تانزانیا را دستخوش تغییر کرد. همچنان که در صحرای آفریقا، افزایش شهرنشینی، سبب ارتقای آسیب‌پذیری نسبت به سیل، زلزله و توفان شده است.
ابزارهای دیجیتال کم‌هزینه همچنین کمکی ارزنده برای جمع‌آوری اطلاعات از شهرهایی که بدون برنامه و چارچوب رشد می‌کنند، هستند. به‌عنوان مثال، در شهر دارالسلام، جایی که سکونت‌های غیررسمی در حاشیه رودخانه مسیمبازی در فصل بارندگی در معرض طغیان قرار دارند، دانشمندان و هواپیماهای بدون سرنشین به جمع‌آوری اطلاعات و نقشه‌هایی از خاک منطقه پرداخته‌اند. این نقشه‌ها تصمیم‌گیری را برای سیاست‌گذاران تسهیل خواهد کرد. برنامه تاب‌آوری شهری تانزانیا که به‌طور مشترک توسط بانک جهانی و دولت تانزانیا اجرایی شد، توانست به مدلی برای مهار سیل‌ها دست یابد که نسبت به روش‌های سنتی مهار سیل، هزینه‌های کمتر و دقت بیشتری دارد. این برنامه همچنین یک آکادمی نوآورانه تاسیس کرده که در آن دانش‌آموزان به شکلی عملی به فراگیری استفاده از فناوری‌های دیجیتال برای ایمن‌سازی کشور در برابر تغییرات اقلیمی مشغول می‌شوند. تهیه نقشه جزیره زنگبار با استفاده از هواپیماهای بدون سرنشین یکی از دستاوردهای این دانش‌آموزان است. بنا بر گزارش بانک جهانی، این رویکرد مشارکتی برای مقابله با چالش‌های نقشه‌برداری از درختان شهری در سال ۲۰۲۰ گسترش یافت. در شرایطی که همه‌گیری بسیاری از مردم را بیکار کرده بود، ۵۰ جوان که بیشتر آنان ۱۹ تا ۲۵ ساله بودند، پول دریافت می‌کردند تا با استفاده از یک اپلیکیشن، موقعیت درختان را ثبت کنند. از آنجاکه ریشه درختان از خاک محافظت می‌کند و در ضمن حفظ آب، سبب کاهش سیلاب میشود؛ نسبت پوشش درختان شهری برای هر طرح مهار سیلاب، موضوعی حیاتی است. اگرچه این دست فعالیت‌ها بسیار پرمشغله اما ساده است، اما در نهایت می‌توان یک پروژه بزرگ را با اقدامات دیجیتال کوچک اجرایی کرد.
مسیرهای سازگاری
جزیره‌ای را تصور کنید که عرض آن ۲۰۰متر و تنها ۲متر از سطح دریا بالاتر است. در چنین مختصاتی، مردم در کجای جزیره می‌توانند با خیالی آسوده زندگی کنند؟ جزایر مارشال یکی از چهار کشور جزیره‌ای جهان است که در صد سال آینده، با افزایش دو متری سطح دریایی، با چالشی جدی مواجه است. این چالش که موجودیت این جزایر را تهدید می‌کند سبب شده که دولت این کشور علاقه‌مند به درک بهتری از مقیاس تهدیدهای اقلیمی باشد تا تصمیم‌های مناسب‌تری برای سازگاری خود و هدایت سرمایه‌های آینده اتخاذ کند.
بانک جهانی در تلاش است با ارائه کمک‌های فنی، سناریوهای متفاوتی را برای افق ۱۰۰ساله این جزایر ارائه کند. برنامه StoryMap مجموعه‌ای از دیتاهای مختلف از ساختمان‌های عمومی و خصوصی است تا به ثبت و پیش بینی اثرات افزایش سطح دریا کمک کند. اقدامات صورت گرفته شامل سناریوهایی است که تاثیرات احتمالی افزایش سطح دریا را برای جزایر اصلی ماژورو و ایبیه برآورد می‌کند.
این کمک فنی، چارچوبی را ارائه می‌کند که با تکیه برآن گزینه‌هایی همچون اصلاح زمین برای زندگی مردم مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. انتظار می‌‌رود که این سناریوها و چشم‌اندازها، سبب تصمیم‌سازی بهتر سرمایه‌گذاران آتی شود. استفاده از ابزارهایی که با تجسم آینده، تصویری از آنچه پیش روست را به تصویر می‌کشند، برای سازگاری با تغییرات آب و هوایی، ضروری هستند. همچنان که جزایر مارشال گریزی از این سازگاری ندارد و هر گزینه‌ای که به خلق مکانی امن برای مردم بینجامد، مورد بررسی قرار می‌گیرد.